مهرانگیز بیدمشکی، مدیر انتشارات نهفت در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره پایین آمدن سرانه مطالعه در کشور و تأثیر نامطلوب آن بر حوزه چاپ و نشر، اظهار کرد: سرانه مطالعه در ایران هیچ وقت بالا نبوده است اما در حال حاضر پایین‌تر آمده و از آنجا که تولید حوزه نشر، کتاب است و اقتصاد نشر، با فروش کتاب تأمین می‌شود پایین آمدن سرانه مطالعه به هر دلیل، وضعیت نامطلوب حوزه نشر را خیلی بدتر کرده است. این موضوع موجب شده که بسیاری از ناشرها یا فعالیت خود را تعطیل کنند یا در حال رکود به سر ببرند و فعالیت‌های آن‌ها در کمترین سطح ممکن صورت گیرد.
وی با اشاره به مشکلات حوزه نشر به ویژه در شهرستان‌ها، افزود: پیش‌تر وقتی درباره مشکلات حوزه نشر به خصوص در شهرستان‌ها صحبت به میان می‌آمد بلافاصله موضوع توزیع کتاب و نبود دسترسی به بازار فروش، مطرح می‌شد اما اکنون هم در تولید و هم در توزیع مشکل اساسی وجود دارد و این مسئله یعنی یک رکود بزرگ.
این ناشر، تورم و گرانی کاغذ و مشکلات اقتصادی را از عوامل تأثیرگذار بر کساد بازار نشر دانست و ادامه داد: وقتی تورم و مشکلات اقتصادی، تمام جامعه و مشاغل را در بر گرفته، با اطمینان باید گفت نخستین جایی که لطمه می‌بیند حوزه فرهنگ است چرا که نسبت به دیگر حوزه‌ها، آسیب‌پذیرتر است. دیگر این که دولت‌ها چنان که لازم است، به این حوزه توجه نشان نمی‌دهند.
بیدمشکی، درباره اهمیت نقش ناشران بومی در معرفی شاعران و نویسندگان منطقه خود، خاطرنشان کرد: ناشران در هر جای ایران که باشند نقش بزرگ و مهمی در توسعه فرهنگ ایفا می‌کنند چرا که در هیچ صنفی نمی‌توان چنین اشخاصی پیدا کرد که با کمترین درآمد، بیشترین عشق را به حرفه و کار خود داشته باشند البته با کاربرد قید «شهرستانی» و «بومی» برای ناشرها، چندان موافق نیستم. باید پرسید که آیا همه نویسندگان و مترجمان، تهرانی هستند؟ اصفهان در داستان‌نویسی، صاحب سبک است و بسیاری از نویسندگان و مترجمان توانای ما جنوبی هستند و شاید در اینجا مجال نباشد به گوشه گوشه ایران پرداخته شود. بیشترِ نویسندگان و مترجمان توانمند و برجسته، ابتدا نخستین تجربه‌های نویسندگی را در شهرهای خود داشته‌اند و توسط همین ناشران به اصطلاح بومی، به جامعه نویسندگی معرفی شده‌اند. بعضاً تاوان‌های مالی زیادی نیز پرداخته‌اند چرا که به محض دیده شدن، کارهای بعدی آن‌ها در پایتخت منتشر شده است البته به نظر من، هیچ اشکالی ندارد و همه حق دارند فضای بهتری را برای خود پیدا کنند.
هیچ حمایتی نیست
وی در مورد حمایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها، شهرداری و شورای شهر، از ناشران گفت: هیچ حمایتی نیست. دولت‌ها برای مقابله با از بین رفتن ساختارهای فرهنگی باید کمک کنند چرا که ساختارهای فرهنگی، بسیار شکننده است و خیلی زود از بین می‌رود. متأسفانه در ایران چندین ارگان و نهاد می‌خواهند به طور موازی کار فرهنگی انجام دهند که این مسئله، تنها به از بین رفتن بودجه‌ها می‌انجامد بدون این که فعالیت‌های این نهادها، عمق لازم را داشته باشد. باید گفت که به جز اداره کل فرهنگ و ارشاد، همه ارگان‌ها نشر دارند. آن‌ها با بودجه دولتی، به جای حمایت با ناشران رقابت می‌کنند.
این ناشر اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین وظایف رسانه ملی کمک به فرهنگ‌سازی است اما به نظر می‌رسد که رسانه، علاقه و توجه چندانی به این موضوع ندارد. از طرف دیگر، افراد کتابخوان و صاحب اندیشه، نیازی به آگاهی از طریق رسانه ندارند چرا که خودکفا هستند. درواقع آنچه در توان رسانه ملی قرار دارد، این است که برای اکثریت افراد جامعه که به دلایلی از کتاب، موسیقی، تئاتر و دیگر موارد دور مانده‌اند، بستر مناسب را ایجاد کند و کار اساسی انجام دهد تا به مرور زمان، افراد را به فرهنگ و هنر علاقه‌مند سازد اما متأسفانه در این زمینه بسیار کوتاهی می‌شود. به عقیده من، در مورد این رسانه باید گفت: مرا به خیر تو امید نیست شر مرسان!
بیدمشکی، درباره مطالعه الکترونیک و تأثیر آن بر رشد یا رکود بازار نشر، توضیح داد: اگر افراد کتاب الکترونیکی تهیه کنند یعنی نسخه آنلاین را به صورت قانونی از ناشر یا نویسنده بخرند به بازار نشر کمک می‌کند و امری مطلوب است اما اگر کتاب‌های قاچاق یا بدون اجازه ناشر و نویسنده را تهیه کنند، مسلماً بازار فروش کساد می‌شود.
وی با اشاره به تأثیر مطلوب یا نامطلوبِ فضای مجازی بر صنعت چاپ و نشر، تصریح کرد: در مورد تأثیر فضای مجازی بر صنعت نشر باید گفت اگر منظور، همان فناوری اطلاعات و دانش و تکنولوژی روز است که تأثیر مثبت و بسیار مطلوبی داشته است اگر چه به دلیل نبود زیرساخت‌ها و نشر سنتی، هنوز نتوانسته‌ایم به بهره‌برداری کامل برسیم. مسلماً در فرآیند تولید، تقریباً تمامِ صنعت نشر و چاپ، از این تکنولوژی استفاده می‌کنند اما هنوز تا بهره‌برداری کامل و مطلوب راه درازی در پیش است.
این ناشر درباره تاثیر سوء شیوع ویروس کرونا بر صنعت چاپ و نشر گفت: ویروس‌کرونا و نبود مدیریت به موقع و کارآمد در کنترل آن، نه تنها جان تعداد زیادی از مردم را گرفت، بلکه حیات اجتماعی و اقتصادی انسان‌ها را نیز نابود کرد. در این میان حوزه فرهنگ، به ویژه کتاب، نشر، موسیقی و تئاتر را بیش از پیش، در معرض ویرانی قرار داد. حرفی نمانده… فقط اینکه نفس نشر و کتاب، بریده!
نظر شما