پدیده‌های نجومی هفته آخر تیرماه ۱۴۰۰+ جزئیات

به گزارش خبرنگار ایمنا، کره ماه هر چهار هفته (۲۹ و نیم روز) یک بار به دور زمین می‌چرخد و این چرخش باعث تغییر فازهای آن شامل ماه نو (New Moon)، هلال فزاینده (Waxing Crescent)، تربیع (ربع) اول (First Quarter)، کوژماه یا تحدب فزاینده (Waxing Gibbous)، ماه کامل (Full Moon)، کوژ ماه یا تحدب کاهنده (Waning Gibbous)، تربیع آخر (Last Quarter)، هلال کاهنده (Waning Crescent) می‌شود. زمانی که بیشتر از نصف ماه روشن است کوژماه (Gibbous Moon) نامیده می‌شود و وقتی که کمتر از نصف ماه روشن است هلال (Crescent Moon) نامیده می‌شود.

ماه با پیشرفت در این چرخه در زمان‌های مختلف شبانه روز قابل مشاهده است. هنگام غروب خورشید ربع اول در آسمان قابل مشاهده است و تقریباً قبل از نیمه شب غروب می‌کند. ماه طی روزهای آینده هر شب دیرتر غروب می‌کند و بیشتر شب قابل مشاهده است. با رسیدن به فاز ماه کامل کل شب در آسمان حضور دارد و حوالی غروب خورشید طلوع می‌کند و در سپیده دم غروب می‌کند. لحظه دقیق تربیع اول زمانی است که طول دایره البروج ماه از دید ناظران زمینی دقیقاً ۹۰ درجه با طول دایرة البروج خورشید فاصله دارد. در هفته پیش رو کیهان شاهد وقایع نجومی زیبا و شگفت انگیزی است که به منظور بررسی بیشتر آن‌ها با فاطمه فخرایی فرد، کارشناس تیم علمی رصدخانه لارستان گفت و گویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

نخستین رویداد نجومی در هفته جاری چیست؟

شنبه _۲۶ تیرماه_ ساعت ۱۴:۴۱ ماه فاز ربع اول را پشت سر می‌گذارد و در آسمان عصر درخشان به نظر می‌رسد و در نیمه شب غروب می‌کند. بعد از غروب خورشید ساعت ۲۰:۰۷ در موقعیتی ۵۱ درجه بالاتر از افق جنوب غربی در صورت فلکی سنبله قابل مشاهد است سپس ساعت ۰۰:۳۸ بامداد به سمت افق فرو می‌رود و غروب می‌کند. در این زمان تقریباً نیمی از ماه روشن به نظر می‌رسد.

رصد خوشه کروی M55 یا NGC6809 چه زمانی ممکن خواهد بود؟

خوشه کروی M55 یا NGC6809 یکشنبه _۲۶ تیرماه_ با قدر ۶.۳ در صورت فلکی قوس در آسمان قرار خواهد گرفت. این خوشه کروی حدود نیمه شب به بالاترین نقطه خود در آسمان می‌رسد و دیدن آن از نیمکره جنوبی با میل ۳۰ درجه و ۵۷ دقیقه قوسی امکانپذیر است البته از عرض‌های ۳۹ درجه شمالی به بالا قابل مشاهده نیست. این جرم آسمانی از موقعیت رصدخانه لارستان بین ساعت ۲۲:۳۰ تا ۰۳:۱۹ قابل رصد خواهد بود و وقتی در ارتفاع ۲۱ درجه از افق جنوب شرقی ناظر قرار بگیرد در حدود ساعت ۲۲:۳۰ قابل دسترسی است.

این خوشه کروی ۰۰:۵۴ بامداد ۳۱ درجه بالاتر از افق جنوبی به اوج خود در آسمان می‌رسد البته خوشه کروی M55 با قدر ۶.۳ کاملاً ضعیف است و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست اما می‌توان از طریق یک دوربین دو چشمی یا تلسکوپ کوچک آن را رصد کرد.

یکشنبه _۲۷ تیرماه_ شاهد چه پدیده نجومی خواهیم بود؟

یکشنبه _۲۷ تیرماه_ بزرگ‌ترین جرم کمربند کویپر یعنی پلوتو در موقعیت مقابله در آسمان قرار می‌گیرد، از دید ناظر زمینی در نقطه مقابل نسبت به خورشید قرار می‌گیرد به نحوی که سیاره با زمین و خورشید در یک خط و زمین در بین آن دو جرم قرار می‌گیرد.

سیاره پلوتو در صورت فلکی قوس بیشتر طول شب قابل مشاهده خواهد بود و حدود نیمه شب به بالاترین نقطه خود در آسمان می‌رسد. از مختصات رصدخانه لارستان، بین ساعت ۲۱:۵۱ تا ۰۴:۱۱ قابل رصد است (هنگامی که این جرم تا ارتفاع ۲۱ درجه از افق جنوب شرقی شما فاصله بگیرد حدود ساعت ۲۱:۵۱ کاملاً در دسترس خواهد بود). ساعت ۰۱:۰۱ در موقعیت ۳۹ درجه بالاتر از افق جنوبی به اوج خود در آسمان خواهد رسید. تقریباً در همان زمان که پلوتو از موقعیت تقابل عبور می‌کند در ساعت ۱۰:۵۷ نزدیک‌ترین فاصله خود را به زمین دارد که اصطلاحاً به آن حضیض زمینی گفته می‌شود و باعث می‌شود در درخشان‌ترین حالت خود در آسمان ظاهر شود.

وقتی که پلوتو در مقابل خورشید در آسمان قرار دارد زمین از بین پلوتو و خورشید عبور می‌کند با این حال پلوتو در منظومه شمسی در عمل بسیار دورتر از زمین قرار می‌گیرد حدود ۳۹.۸۲ برابر فاصله زمین و خورشید؛ بنابراین میزان درخشندگی آن بین موقعیت مقابله و مقارنه چندان متفاوت نیست به طوری که اینقدر این جرم در آسمان کم نور است که ما آن را یک نقطه کم نور مثل یک ستاره می‌بینیم. در این وضعیت پلوتو در فاصله ۳۳.۳۱ واحد نجومی از زمین قرار می‌گیرد و به حداکثر روشنایی خود به بزرگی ۱۴.۰۹ می‌رسد.

سیارک Hebe 6 در چه تاریخی قابل رصد خواهد بود؟

سیارک Hebe 6 دوشنبه _۲۸ تیرماه_ در موقعیت خوبی از صورت فلکی عقاب قرار خواهد گرفت. Hebe 6 ششمین سیارک کشف شده است که در سال ۱۸۴۷ در اول ژوئیه شناسایی شده است و متعلق به کمربند اصلی سیارک‌ها است.

کمربند سیارک‌ها منطقه‌ای در منظومه شمسی است که بین مدارهای سیاره‌های مریخ و مشتری واقع شده است. در این منطقه تعداد بسیار زیادی اجرام فضایی با شکل‌های نامنظم قرار گرفته‌اند که سیارک نامیده می‌شوند. قطر این جرم به طور متوسط ۱۸۵ کیلومتر است و از نظر اندازه در جایگاه ششم در رتبه بندی بزرگ‌ترین سیارک‌ها قرار دارد.

صرف نظر از موقعیت مکانی شما روی زمین سیارک Hebe 6 حدود نیمه شب به اوج خود در آسمان می‌رسد در واقع این سیارک حوالی ساعت ۲۰:۵۵ در موقعیت ۲۲ درجه بالاتر از افق جنوب شرقی قابل رصد است و سپس ۴۸ دقیقه بامداد ۵۱ درجه بالاتر از افق جنوبی شما به بالاترین نقطه خود در آسمان خواهد رسید و تا ساعت ۰۴:۴۰ صبح در افق جنوب غربی محو می‌شود.

بهترین زمان رصد این جرم آسمانی هنگامی است که سیارک در موقعیت مقابله قرار دارد؛ از آنجایی که خورشید نیمه شب به بیشترین فاصله خود در زیر افق می‌رسد نقطه مقابل آن در اوج آسمان قرار می‌گیرد (مقابله یعنی زمین در وسط یک خط بین جرم آسمانی و خورشید قرار دارد و ما شاهد خورشید در یک نقطه از آسمان و جرم در جهت مخالف آن هستیم). تقریباً در همان زمانی که سیارک Hebe 6 از نقطه مقابله عبور می‌کند از نزدیک‌ترین فاصله خود از زمین نیز می‌گذرد که اصطلاحاً به آن حضیض گفته می‌شود و باعث می‌شود در آسمان شب در درخشان‌ترین حالت ظاهر شود. Hebe 6 با فاصله یک‌هزار و ۲۶۰ واحد AU از کنار سیاره زمین عبور می‌کند و به حداکثر میزان روشنایی یا قدر ۸.۴ می‌رسد. با این وجود حتی در درخشان‌ترین حالت نیز این جرم کم نور است و آن را می‌توان با یک دوربین دو چشمی یا تلسکوپ با دیافراگم متوسط رصد کرد.

چهارشنبه _۳۰ تیرماه_ شاهد چه پدیده نجومی خواهیم بود؟

چهارشنبه _۳۰ تیرماه_ کره ماه به نزدیک‌ترین نقطه در مدار گردش خود به دور زمین می‌رسد و کمی بزرگ‌تر از زمان‌های دیگر به نظر می‌رسد، در واقع ماه از فاصله ۳۶۴ هزار کیلومتری زمین عبور می‌کند و در قطر زاویه‌ای ۳۲.۷۶ دقیقه قوسی ظاهر می‌شود. فاصله ماه از زمین یکسان نیست زیرا مدار آن کاملاً دایره‌ای نیست و مسیر بیضی شکل را در آسمان طی می‌کند. فاصله ماه از زمین در چرخه ۲۹ و نیم روزه ۱۴ درصد بین ۳۵۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر در حضیض و ۴۰۶ هزار و ۷۰۰ کیلومتر در اوج تغییر می‌کند.

اندازه زاویه‌ای ماه نیز با همین فاکتور بین ۲۹.۴ و ۳۳.۵ دقیقه قوسی متغیر است، روشنایی آن نیز بر این اساس تغییر می‌کند. چون همزمان فازهای ماه نیز تغییر می‌کند در عمل تشخیص این مسئله دشوار است. ماه ۱۱ روزه در این شب در صورت فلکی مارافسای قرار دارد و ساعت ۱۷:۲۶ طلوع و ۰۳:۵۸ دقیقه غروب می‌کند و درصد روشنایی آن نیز تقریباً ۹۳ درصد است.

قرار گرفتن ماه در وضعیت اوج خورشیدی را در هفته جاری شاهد خواهیم بود؟

جمعه _یکم مردادماه_ مدار ماهانه سیاره ماه به دور زمین آن را به دورترین نقطه خود از خورشید یعنی نقطه اوج با فاصله ۱.۰۱۸ واحد نجومی یا AU از خورشید منتقل می‌کند. این پدیده تقریباً همزمان با ماه کامل رخ می‌دهد و در این لحظه فاصله زمین و خورشید 1.015 AU است و ماه در فاصله 1.018 AU از خورشید قرار خواهد گرفت. فاصله بین زمین و ماه نیز حدود 0.002 AU یا ۳۶۷ هزار کیلومتر خواهد بود. زمان طلوع و غروب ماه به ترتیب ۱۹:۳۱ و ۱۰:۰۶ است؛ ماه در این زمان ۹۹ درصد روشن است و در صورت فلکی قوس قرار دارد.