به گزارش خبرنگار ایمنا، فصل دوره‌ای از سال است که با شرایط خاص آب و هوایی، الگوی دما و مقدار ساعات روز مشخص می‌شود. تعداد فصول بستگی به موقعیت جغرافیایی منطقه دارد؛ در مناطق معتدل و دور از قطب‌های زمین به طور کلی چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان شناخته می‌شود.
برخی تقویم‌های جنوب آسیا به جای چهار فصل از شش فصل استفاده می‌کنند به عنوان مثال تقویم هندو شامل: Vasanta (بهار) ، Greeshma (تابستان) ، Varsha (موسمی) ، Sharad (پاییز) ، Hemanta (اوایل زمستان) و Shishira (اواخر زمستان) می‌شود. بسیاری از مناطق گرمسیری فقط دو فصل بارندگی و خشک دارند.
روش‌های تعیین فصل
برای تعیین بازه زمانی فصول دو روش اصلی هواشناسی و نجومی وجود دارد. از منظر هواشناسی، هر فصل شامل سه ماه است و در اولین روز از یک دوره سه ماهه شروع می‌شود بنابراین برای نیمکره شمالی بهار در یکم فروردین، تابستان در یکم تیر، پاییز در یکم مهر و زمستان در یکم دی آغاز می‌شود. از دید نجومی، هر فصل یا در نقطه انقلابین (زمانی که خورشید به جنوبی‌ترین یا شمال‌ترین نقطه آسمان می‌رسد) یا در اعتدالین (عبور خورشید از خط استوا، تلاقی مدار دایره‌البروج و استوای سماوی) آغاز می‌شود.
در نیمکره شمالی بهار نجومی با اعتدال ماه فروردین، تابستان با انقلاب تیر، پاییز با اعتدال در مهر و زمستان با انقلاب دی در ارتباط است به دلیل وجود سال‌های کبیسه تاریخ اعتدال و انقلاب می‌تواند یک یا دو روز تغییر کند.
علت تغییر فصل
بسیاری از مردم تصور می‌کنند که به دلیل بیضوی بودن مدار گردش زمین فصل‌ها تغییر می‌کنند و وقتی زمین به خورشید نزدیک‌تر است هوا گرم‌تر می‌شود و وقتی دورتر می‌شود دما پایین می‌آید. این استدلال درستی نیست البته بی ربط نیست، اما دلیل اصلی تغییرات فصول، شیب محور زمین است که در نجوم به عنوان "انحراف محوری" نیز شناخته می‌شود.
محور زمین خطی فرضی است که از وسط زمین و قطب شمال و قطب جنوب می‌گذرد. زمین حول این محور می‌چرخد و علت به‌وجود آمدن شب و روز همین چرخش وضعی زمین است. محور چرخش سیاره ما با زاویه حدود ۲۳.۵ درجه نسبت به صفحه دایره‌البروج دارای انحراف است. به احتمال زیاد این شیب بر اثر برخورد با یک سیاره دیگر به اندازه مریخ ایجاد شده است. اگرچه انحراف محوری زمین در طول سال تغییر نمی‌کند، اما با چرخش زمین به دور خورشید جهت زمین نسبت به خورشید به طور مداوم تغییر می‌کند بنابراین هنگامی که یکی از نیمکره‌های زمین به عنوان مثال نیمکره شمالی به سمت خورشید باشد ساعات بیشتری از روز روشن است و ما بهار و تابستان را تجربه می‌کنیم، اما وقتی زمین از خورشید دور شود، سردتر می‌شود و ما در فصل پاییز و زمستان قرار داریم.
زمانبندی تغییر فصول نسبت به مکان
فصول نیمکره جنوبی خلاف نیمکره شمالی است. وقتی در کشور ما زمستان است در آمریکای جنوبی تابستان است و هنگامی که فصل بهار به اروپا می‌رسد، پاییز در استرالیا آغاز می‌شود پس نیمکره شمالی و جنوبی در دوره‌های مختلف سال به سمت خورشید متمایل می‌شود.
هم‌فصلی در سیارات مختلف
با توجه به اینکه محورهای چرخشی تمام هشت سیاره منظومه شمسی انحراف دارند پس سیارات در منظومه شمسی دارای فصل هستند اما فصول دیگر سیارات کاملاً متفاوت از فصول زمین است.
اورانوس یا سیاره غلتان نزدیک به ۹۸ درجه انحراف دارد، بنابراین محور چرخشی آن تقریباً با صفحه مداری آن موازی است. این سیاره برای یک دور گردش کامل به دور خورشید ۸۴ سال زمینی نیاز دارد. در نتیجه غول یخی منظومه شمسی فصول ۲۱ ساله دارد یعنی در فصل زمستان، قسمتی از اورانوس ۲۱ سال خورشید را نمی‌بیند. فصل‌های ناهید کوتاه‌تر از روزهای آن است. در عطارد حتی نمی‌توانید تشخیص داد چه زمانی یک فصل به پایان می‌رسد و فصل دیگر آغاز می‌شود.
نظر شما