به گزارش ایمنا و بر اساس چکیده یک مقاله، فضاهای سبز شهری دارای بازدهی اجتماعی و اکولوژیکی و یکی از مقیاس‌های توسعه پایدار محسوب می‌شود و ارتقا کیفیت زندگی شهروندان را رقم می‌زند؛ از این رو نحوه پراکنش فضای سبز در عرصه‌های شهری هم از بعد شهرسازی و هم به لحاظ عدالت اجتماعی حائز اهمیت است.
نتایج بررسی کارشناسان بیانگر آن است که مهمترین اثر فضای سبز در شهرها، کارکردهای محیط زیستی یا بازدهی اکولوژیکی آنها است که شهرها را برای زیست مساعد می‌سازد، با آثار مخرب گسترش صنعت و حمل و نقل مقابله کرده و موجب ارتقای کیفی در زندگی شهروندان می‌شود؛ البته مهمترین اثرات فضای سبز در شهرها را می‌توان در کاهش آلودگی هوا, کاهش آلودگی صوتی, تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی، تلطیف هوا و جذب گرد و غبار دانست.
سایر اثرات فضای سبز در شهرها نسبی است، اما مجموعه اثرات فضای سبز حضور آنها را در شهرها اجتناب ناپذیر می‌کند.
اهمیت فضاهای سبز شهری تا جایی است که امروزه وجود این کاربری به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی جوامع به حساب می‌آید.
یکی از مسائلی که کشور ما با آن دست به گریبان است مشکل کم آبی، خشکسالی و تغییر اقلیم است؛ این امر کیفیت زندگی بشر و سایر زیست مندان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و لزوم صرفه‌جویی در مصرف آب و بهره‌وری در استفاده از این نعمت الهی را پررنگ‌تر می‌سازد.
شهر اصفهان نیز از این امر مستثنی نبوده و به دلیل کاهش نزولات جوی، تبدیل رودخانه زاینده رود به یک رود فصلی و افزایش مصرف آب با معضل کم آبی روبرو است.
در این راستا سازمان پارک‌ها و فضای سبز راهبردها و سیاست‌هایی جهت جلوگیری از هدر رفت آب، استفاده بهینه از منابع آب، استفاده از آب‌های نامتعارف جهت تأمین آب و بهره‌وری در مصرف آب را دنبال کرده است.
یکی از استراتژی‌ها و راهبردهای مقابله با شرایط خشکسالی در فضای سبز اصفهان استفاده از گیاهان مقاوم به خشکسالی و با نیاز آبی کم است.
از دیگر استراتژی‌ها می‌توان به اصلاح سیستم‌های آبیاری در زمینه تأمین، انتقال، توزیع و مصرف آبیاری اشاره کرد همچنین راهکارهایی در زمینه بهبود خاک جهت آبیاری بهینه ذکر کرد و در نهایت می‌توان به یک جمع بندی کلی در زمینه بهره‌وری در مصرف آب جهت استفاده در فضای سبز رسید.
با توجه به کاهش نزولات جوی از حدود ۱۵ سال پیش تاکنون بر اساس نتایج مطالعات انجام شده تحت عنوان (مدیریت منابع آب زیرزمینی شهر اصفهان، تبدیل رودخانه زاینده رود از یک رودخانه دائمی به رودخانه فصلی، افزایش مصارف آب در حوضه‌های کشاورزی، شرب، صنعت، فضای سبز و … سطح آب زیرزمینی که منبع اصلی تأمین آب فضای سبز اصفهان است، به میزان زیادی افت کرده و ادامه این روند تأمین آب خام برای فضای سبز شهری را با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
از طرف دیگر برداشت زیاد از چاه‌های سطح شهر اولاً خطر نشست زمین را به شدت افزایش داده است و ثانیاً منابع موجود را با خطر شور شدن مواجه ساخته است.
با توجه به کمبود منابع آب راهبردها و سیاست‌هایی در واحدهای مختلف سازمان پارک‌های اصفهان جهت تأمین انتقال، توزیع و مصرف آب بیش از پیش روشن است.
رفع مشکل تأمین آب
در این شرایط استفاده از آب‌های نامتعارف جهت آبیاری فضای سبز در دستور کار قرار خواهد گرفت. کیفیت نامناسب پساب خروجی تصفیه خانه‌های فاضلاب شهری هزینه‌های گندزدایی و تصفیه تکمیلی پساب را با استاندارد استفاده در فضای سبز بسیار بالا برده است.
با توجه به اینکه مجموع پساب خروجی تصفیه خانه‌های شهر اصفهان حدود پنج مترمکعب در ثانیه است، سرمایه‌گذاری معقول در این زمینه همراه با سایر راهبردهای بلند مدت می‌تواند فضای سبز شهر اصفهان را از مشکل بی آبی و خشکسالی نجات دهد.
شهرداری اصفهان در زمینه روش‌های اقتصادی تصفیه تکمیلی پساب مطالعات گسترده‌ای را به انجام رسانده و با اجرای طرح‌های پایلوت از قبیل تصفیه بیولوژیکی، تصفیه به روش‌های کلرزنی، ازن زنی، استفاده روش UV و سایر روش‌های مرسوم در صورت تشخیص حقابه تأمین اعتبارات مورد نیاز آمادگی لازم در خصوص استفاده از پساب را دارا است.
انتقال آب در شهر
شهر اصفهان دارای شبکه ای از انهار موسوم به مادی است که جمعاً با طول بالغ بر ۲۰۰ کیلومتر در شهر گسترده شده است و مادی‌ها که از جریان آب رودخانه زاینده رود منشعب می‌شوند علاوه بر تلطیف و افزایش رطوبت نسبی هوا، در مسیر خود فضاهای سبز زیبایی را مشروب می‌کنند.
علاوه بر آن از آنجا که در گذشته مناطق مختلف شهرداری به صورت واحدهای مجزا از هم اقدام به حفر چاه و تأمین آب، توسعه خطوط انتقال و احداث شبکه توزیع کرده و از طرفی با توجه به وجود منابع آب فراوان در شمال رودخانه، بسیاری از چاه‌های موجود مناطق در گذشته به صورت محلی سرویس‌دهی کرده و شبکه لوله کشی مناطق فاقد لوله‌های قطور با امکان انتقال آب است.
این مشکل به ویژه با گسترش شهر به سمت عرصه‌های دور از زاینده رود منجر به عدم وجود منابع آب کافی در مناطق جدید و نیز عدم امکان انتقال آب از مناطق پر آب تر به مناطق کم آب شده است.
برای رفع مشکلات توزیع آب راهکارهایی همچون عریض کردن رفیوژهای کم عرض فضای سبز، پایین بردن سطح خاک رفیوژها نسبت به سطح آسفالت خیابان، کم کردن عوارض در رفیوژهای فضای سبز باید مورد توجه قرار گیرد.
تمهیدات لازم جهت جلوگیری از صدمه رساندن مردم و کارگران به ادوات آبیاری نظیر والوها، لوله‌ها و فیلترهای آبیاری قطره‌ای، ایجاد معبر کافی جهت جلوگیری از عبور عابران از داخل رفیوژ، تهیه والوهای برداشت در فواصل کم جهت آبیاری غرقابی، توسعه اصولی شبکه لوله‌های فضای سبز، عدم اجرای شبکه لوله‌ها در عمق کم و یا بر روی سطح خاک و به دست آوردن راه حل جهت رسوب زدایی املاح و مواد معلق در تأسیسات آبیاری تحت فشار به شمار می‌آید.
راهکارهای رفع مشکلات مصرف آب نیز شامل کنترل و نظارت بر میزان آب مصرفی توسط مجریان نگهداری فضای سبز، احداث جعبه‌های شیر آب، نوسازی به موقع و استفاده از شیرآلات مناسب، تعمیر و نوسازی جداول بتنی رفیوژها، استفاده از خاک با بافت و ساختمان مناسب و اتخاذ تمهیداتی جهت نصب سیستم‌های فیلتراسیون و کنترل مرکزی و حفاظت و بهره‌برداری از سیستم‌های فیلتراسیون موضعی آبیاری قطره‌ای همچنین اتصال درست شبکه‌های توزیع آب به یکدیگر در مناطق است.
علاوه بر آن اتخاذ روش آبیاری مناسب با شرایط منطقه جهت بهبود بازدهی و بهره‌وری در مصرف آب جهت تأمین آب مورد نیاز و تعیین دور و عمق آبیاری در برخی از رفیوژهای فضای سبز و مدیریت منابع و مصارف آب در سطح مناطق از جمله سیاست‌های واحد آب سازمان است.
نتیجه گیری
با توجه به اینکه در کشور ما خشکسالی یک معضل بزرگ است، سیاست‌ها و اقدامات بسیجی جهت مبارزه با کم آبی، به خصوص جهت آبیاری فضای سبز در اولویت قرار می‌گیرد.
شهر اصفهان نیز به دلیل موقعیت خاص خود و فصلی بودن زاینده رود با این معضل دست و پنجه نرم می‌کند لذا اقدامات و راهبردهای این شهر در زمینه مبارزه با کم آبی و بهره‌وری در استفاده از آب به خصوص جهت آبیاری فضای سبز می‌تواند الگویی برای سایر شهرها باشد.
امید که تمهیدات ارائه شده در این مقاله در زمینه بحران خشکسالی بتواند جهت استفاده در سایر شهرها راهگشا باشد.
نظر شما