به گزارش خبرنگار ایمنا، نوآوری در طراحی و معماری یک ساختمان مفید است، اما باید با ساختمانهای اطراف هماهنگ باشد و از یک سبک و سیاق پیروی کند که متأسفانه در بسیاری از محله‌های شهرها این مهم رعایت نمی‌شود و علی‌رغم اینکه شهرداری اجازه ساخت ساختمان‌ها با این روش معماری را نمی‌دهد، اما در گوشه و کنار شهر شاهد شلختگی در نماهای شهری هستیم.
پر واضح است که وقتی قرار است در شهر توسعه‌ای اتفاق بیفتد، باید با احترام به سبک معماری و ساختمانهای قدیمی و فرهنگ ساخت و ساز قدیم، ساخت و سازهای جدید شکل بگیرد. مطابق قانون سیما و منظر شهری، بیش از ۷۰ درصد قالب نمای ساختمان‌ها در شهر اصفهان باید از آجر و مابقی از سنگ یا مصالح ترکیبی باشد چون اصفهان شهری صاحب سبک بوده و ساختمانهای قبلی مبتنی بر آجر است؛ جدای از قوانین مصوب چنانچه در میان بافت فرسوده که اکثراً نماهایی ساده دارد یک بنا با نمای مدرن ساخته شود، دید بصری این محله مطلوب نخواهد بود و این تضاد در نوع معماری به طور ملموس خودنمایی می‌کند.
نماهای رومی پذیرفته نیست
«سید احمد حسینی‌نیا» معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان پیرامون استفاده از نماهای رومی در ساختمانهای شهر به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: مهمترین موضوع در استفاده از هر سبک طراحی این است که بدانیم هر طرح و سبکی دارای جنبه‌های مثبت و منفی است و نمی‌توان در یک کلام حکم به نازیبایی آن داد، اما استفاده از سبک‌های طراحی در مکان یا موقعیت نادرست را می‌توان به طور حتم رد کرد.
وی با بیان اینکه نمای رومی الهام گرفته از سبک معماری خاص کلاسیک روم و یونان است که با گذر زمان و ورود آن به ایران، المان‌هایی از ایران باستان نیز به آن وارده شده است، می‌افزاید: آنچه امروزه به عنوان نماهای رومی شناخته میشود، کپی‌برداری از دوره‌های کلاسیک یونان یا روم و یا دوره نئوکلاسیک است و از عناصر معماری مشابه استفاده میشود.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تصریح می‌کند: معماری از مؤثرترین عوامل تأثیرگذار بر ادراک بصری شهروندان و هویت شهری است؛ بنابراین نماهای رومی مطابق آنچه امروزه طراحی و اجرا میشود که در اکثریت همخوانی با هویت و معماری اصیل ما ندارد، پذیرفته نیست.
وی در تشریح دلیل رواج این سبک معماری در جامعه، می‌گوید: مهمترین دلیل آن را باید در تأثیرات اقتصادی آن دانست؛ این نماهای ساختمانی برای ساکنانش و مالک و هر بیننده‌ای از بیرون، حسی از ابهت، تجمل و مرفه بودن را القا می‌کند و به دلیل استفاده از سنگ در نمای خود، حس لاکچری بودن دست می‌دهد؛ بنابراین بسیاری از سازندگان معتقد هستند که این نوع نما در فروش بهتر ساختمان می‌تواند مؤثر باشد.
حسینی‌نیا ادامه می‌دهد: از سوی دیگر ورود برخی از عناصر معماری باستانی ایرانی نیز در این گونه نماها باعث ترغیب برخی از طراحان و سازندگان شده است.
وی از دیگر عوامل ترویج نماهای رومی را سرعت اجرای آن دانسته و تصریح می‌کند: بسیاری از اجزای نماهای رومی از جمله ستون‌ها به صورت پیش ساخته در دسترس هستند؛ به همین دلیل سرعت اجرا از آنچه که به نظر می‌رسید، بسیار سریع‌تر است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان خاطرنشان می‌کند: با توجه به مصالح به کار رفته در این نوع از نمای ساختمانی می‌توان گفت استحکام بالای مصالح به کار رفته باعث افزایش قابل توجه ماندگاری این نوع نما و متعاقباً افزایش طول عمر ساختمان میشود.
حسینی‌نیا با بیان اینکه برخی کارشناسان معتقدند نبود طرح‌های جایگزین در سوق سازندگان به سمت این گونه نماها تأثیر بسیار دارد و این موضوع چون جنبه‌های فرهنگی دارد باید گروه‌های مؤثر با همکاری یکدیگر سعی در ایجاد زمینه‌های رفع این معضل کنند، تاکید می‌کند: مهمترین گروه‌های دخیل در این موضوع متخصصان، جامعه دانشگاهی و سازمان‌ها و ارگان‌های نظارتی از جمله شهرداری‌ها و نظام مهندسی است؛ دانشگاه‌ها و متخصصان وظیفه دارند ضمن تبیین ویژگی‌های معماری اصیل ایران شرایط روزآمد شدن آن و پاسخگویی به شرایط روز را فراهم کنند.
وی تاکید می‌کند: ارگان‌های نظارتی نیز موظف هستند ضمن به روز رسانی قوانین نظارتی، شرایط را برای استفاده از معماری اصیل و منطبق با هویت ایرانی_اسلامی تسهیل کنند.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان در پاسخ به این سوال که شهرداری اصفهان در این زمینه چه اقداماتی کرده است؟، می‌گوید: شهرداری در زمینه‌های مختلف سعی در رفع ریشه‌ای این موضوع داشته و در حال حاضر با تشکیل دبیرخانه شهر ایرانی_ اسلامی در مسیر شناسایی اصول ارزشمند معماری هویت‌مند گام برمی‌دارد و در این خصوص با مشارکت دانشگاه‌های بزرگ کشور مطالعاتی در دست انجام است.
وی با بیان اینکه به منظور ایجاد الگوهای معماری نیز طراحی محله‌ای بر مبنای الگوی ایرانی اسلامی در دست انجام است، می‌افزاید: معاونت شهرسازی و معماری شهرداری با برگزاری همایش‌های تخصصی و عمومی و آموزشی ضمن دعوت از اندیشمندان و اساتید، سعی در تبیین رویکردهای صحیح در حوزه‌های شهرسازی و معماری برای گروه‌های مختلف متخصصان، دانشگاهیان و عموم مردم دارد.
حسینی‌نیا اظهار می‌کند: معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با راه‌اندازی واحد سیما و منظر و تدوین رویکردهای نظارتی سعی دارد تا از شکل‌گیری نماهای مخالف هویت و سیما و منظر شهر اصفهان جلوگیری کند؛ طی دو سال گذشته برای حدود ۴۷۰ نما از این کارگروه از سوی مناطق پانزده گانه شهرداری استعلام شده و ۲۹۰ مورد در کار گروه مطرح و بررسی شده است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تاکید می‌کند: نمای رومی با توجه به مغایرت با ضوابط شهرسازی، به هیچ عنوان در کارگروه سیما و منظر تأیید نمی‌شود و عوامل کنترل و نظارت شهرداری از احداث آن جلوگیری خواهند کرد و چنانچه به هر دلیل با نمای ساخته شده رومی مواجه شویم، بلافاصله پرونده تشکیل و به کمیسیون ماده صد ارسال میشود و رأی صادره آن قابل اجرا خواهد بود.
داستان نماهای وارداتی مانند موسیقی‌های زیرزمینی است
«محسن رفیعیان»، استادیار و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه یزد می‌گوید: وقتی صحبت از سیما و منظر شهری به میان می‌آید، در واقع در حوزه شهرسازی از منظر عینی و ذهنی سخن می‌گوئیم؛ منظر عینی حاصل ادراک نماهای ساختمان‌ها و چهره شهر است.
وی با بیان اینکه سیما و منظر هر شهر و آنچه به عنوان جنبه‌های کالبدی به دید شهروندان می‌آید، هویت شهر را در ذهن آنها رقم می‌زند، تصریح می‌کند: البته این موضوع منحصر به شهروندان نیست و ممکن است گردشگران و سایر افراد بیرونی در اولین برخورد از طریق همین جلوه‌های کالبدی به شهر نگاه کنند.
استادیار و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه یزد ادامه می‌دهد: هر شهری در برایند سیما و منظر خود هویتی کسب می‌کند و نمی‌توان گفت «بی‌هویت» هستیم، زیرا تمام شهرها دارای یک هویت هستند، اما از حدود یکصد سال پیش تاکنون که سبک‌های ساختمان‌سازی شهرها تحت تفکرات تکنولوژیک و مواجه‌های فرهنگی با بیرون اتفاق افتاده، چهره شهرها تغییر کرده و به نظر میرسد دچار بحران هویت شده است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر ساختمان شهرها دچار سردرگمی و حیرانی شده و هر ساختمان با یک شکل و مصالح و موادی (آجری، شیشه‌ای و …) خود را عرضه می‌کند، می‌افزاید: شهرها در نمای کلی دچار حیرت و سرگردانی شده و بحران هویت را رقم زده‌اند؛ البته متخصصان از ابتدا متوجه این موضوع شده و در چند دهه اخیر در تلاش هستند هویتی که دچار بحران شده را در شهرها بازیابی کنند.
رفیعیان خاطرنشان می‌کند: در این مدت پیشرفت‌های تکنولوژیک اتفاق افتاده و مواد و مصالح و شیوه‌های ساخت جدید به وجود آمده و همه باید در کنار هم دیده شود تا بتوان نسخه کلی در این زمینه پیچید؛ این موضوع بازیگران مختلفی دارد و متخصصان در تلاش و تکاپو شدند، ذائقه مردم به نوعی تغییر کرده و دست اندرکاران مدیریت شهری نیز متوجه این موضوع شده‌اند.
وی اظهار می‌کند: نکته مهم اینکه متخصصان دریافته‌اند مشکل از کجاست، مسئولان نیز متوجه حرف متخصصان شده‌اند، اما از سوی دیگر با ذائقه مردم طرف هستند؛ به عنوان مثال ذائقه مردم تغییر یافته و مصرف فست‌فودها را به غذاهای خانگی ترجیح میدهند و نمی‌توان آنها را از این اقدام منصرف کرد.
استادیار و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه یزد ادامه می‌دهد: مسئولان دریافته‌اند که صلاح مردم مطابق با نظر متخصصان است، اما نیروهای بازار، اقتصاد بساز و بفروش ها و آنچه مُد را حمایت می‌کند، ذائقه مردم را شکل می‌دهد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر کش و قوس خواسته متخصصان و مردم و آنچه مسئولان تصمیم‌گیری می‌کنند، مطرح بوده و به نظر میرسد کفه ترازو به سمت اقتصاد بازار به عنوان تشدید کننده بحران هویت، سنگینی می‌کند، می‌افزاید: داستان استفاده از نمای رومی نیز بخشی از این جریان است، زیرا نماهای شیشه‌ای نیز وجود دارد و ممکن است در آینده سبک هندی نیز وارد شود زیرا ثبات هویتی وجود ندارد و جامعه به این نتیجه نرسیده که دنبال چیست و می‌خواهد چه لباسی بر تن شهر کند.
رفیعیان معتقد است برای رفع این مشکل باید اقدام ریشه‌ای و منطبق با ذائقه‌های زیبایی‌شناسانه جامعه را انجام داد که این اقدامات از طریق آموزش‌های فراگیر و همگانی، اقدامات رسانه‌ای و کار کردن روی جنبه‌های هنری مردم و در نهایت آموزش متخصصان و دست‌اندرکاران و مدیران شهری کارساز خواهد بود.
وی تاکید می‌کند: تا وقتی فکر نکنیم چگونه می‌توان به صورت همه جانبه ذائقه زیبایی شناسانه مردم را تغییر داد، این مشکلات پا برجا خواهد بود و مردم تشخیص نخواهند داد که هر الگوی وارداتی چه زیبایی دارد و آیا مفید فایده هست و هویت اصلی آنها را دچار بحران می‌کند یا خیر!
استادیار و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه یزد تصریح می‌کند: داستان نماهای اصولی مبتنی بر پیشینه جامعه و با هویت و کش و قوس آن با نماهای جدید و باری به هر جهت و وارداتی، همچون وجود موسیقی‌های سنتی و پاپ و زیرزمینی امروزی است.
وی با تاکید بر لزوم احترام به قوانین و ضوابط شهرسازی، می‌گوید: البته همه الزامات با قانون رقم نخواهد خورد، به عنوان مثال یک جامعه سالم و عاری از هر گونه بزه، جامعه‌ای است که مردم آن مجهز به نیروی بازدارندگی درونی باشند نه اینکه مردم جرم مرتکب شوند و قانون پیشگیری کند.
رفیعیان اظهار می‌کند: سهم زیبایی‌شناسانه مردم باید تغییر کند بدان معنا که مردم به نیروی درونی مجهز شوند تا آن نیرو بگوید چه چیزی مبتنی بر هویت آنها بوده و چه چیزی تخریب کننده هویت آنها است؛ وقتی مردم به این نیرو مجهز شوند حتی اگر بساز و بفروش‌ها بخواهند ساختمانی با نمای غیربومی و بر خلاف هویت شهر بسازند، اجازه نخواهند داد و با نخریدن ساختمانهای ساخته شده، بساز و بفروش‌ها نیز در راستای تقویت هویت و اصالت گام بر خواهند داشت.
گزارش از: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس کلانشهرهای خبرگزاری ایمنا
نظر شما