به گزارش خبرنگار ایمنا، نام جشنواره فیلم کودک با شهر اصفهان گره خورده است، رویدادی که روزی به اصفهان آمد و این مهمانی آنقدر دلنشین بود که دبیرخانه آن در این شهر دائمی شد. جشنواره و رویداد یعنی شور، نشاط و هیجان، جشنواره‌ها در هر سطحی و با هر موضوعی اتفاقاتی خاص هستند. از طرفی جنس رویدادهای هنری با بقیه متفاوت است و تصور کنید اگر این رویدادها نام کودکان و نوجوانان را نیز یدک بکشند، چه شور و حرارتی خواهد داشت.
اصفهان به حضور پروانه‌ها عادت کرده است و هر سال انتظار پر کشیدنشان را می‌کشد، اما در سال جاری شیوع ویروس کرونا اجازه نداد که پروانه‌ها از پیله خارج شوند. از همان ابتدای سال صحبت‌های مختلفی درباره جشنواره وجود داشت و در تابستان که به همه ثابت شد، ویروس کرونا مهمانی نیست که به این زودی‌ها رخت سفر ببندد، برگزاری مجازی جشنواره سی و سوم قطعی شد.
تا روزهای پایانی تابستان امسال برگزاری بسیاری از جشنواره‌های مهم سینمایی در دنیا تعطیل شدند و گمانه‌زنی‌ها برای تعطیلی جشنواره‌های ایران نیز ادامه داشت. درست در تابستان بود که قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی دنیا یعنی ونیز تصمیم به برگزاری مراسم تحت شرایط خاص گرفت و این اتفاق انگیزه‌ای برای تمام مدیران سینمایی در کشورهای مختلف شد.
بدین صورت شورای سیاست‌گذاری جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان نیز تاکید بر برگزاری جشنواره و خاموش نماندن چراغ سینمای کودک داشتند. در نهایت جشنواره از ۲۷ مهرماه تا سوم آبان‌ماه به صورت مجازی فیزیکی برگزار شد. برگزاری جشنواره سی و سوم از سه منظر اهمیت داشت، اول «چراغ» سینمای کودک که روشن ماند، دوم «تجربه» ای که به سینمای ایران هدیه داد و دوم حفظ کارکرد جشنواره به عنوان یک ابزار مهم برای توسعه دیپلماسی فرهنگی.
سینمای کودک همچنان زنده است
در دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ سینمای کودک یکی از مهمترین بخش‌های سینمای ایران بود که بخش بزرگی از افتخارات بین‌المللی را نیز برای هنر ایران به ارمغان می‌آورد. در آن سال‌ها با حضور چهره‌هایی همچون عباس کیارستمی، بهرام بیضایی، امیر نادری و مجید مجیدی حال سینمای کودک خوب بود. اما در دهه‌های بعد رفته رفته سینمای کودک به حاشیه رانده شد و جز چند چهره مهم کارگردانان مطرح سینما به سمت آن نرفتند.
سینمای کودک پر مخاطب‌ترین و پرفروش‌ترین سینما است، زیرا ۱۳ میلیون مخاطب کودک و نوجوان در کشور دارد. از طرفی حضور یک کودک در سالن سینما یعنی فروش سه بلیط، چراکه پدر و مادر نیز کودک را همراهی خواهند کرد. با این حال روند تولید در سینمای کودک ایران در یکی دو دهه اخیر با افت همراه بوده است.
در چنین برهه زمانی جشنواره فیلم کودک به عنوان یک انگیزه و عامل برای ساخت آثار در حوزه کودک و نوجوان مطرح شد. این جشنواره با جلب حمایت‌های مختلف همچنین بها دادن به سینمای کودک و نوجوان توانست به یک اهرم بسیار قوی تبدیل شود.
در سال جاری یک عامل مهم دیگر روند تولید و اکران در سینمای ایران را مختل کرد؛ این عامل شیوع ویروس کرونا بود. در چنین شرایطی برگزاری جشنواره سی و سوم به یک بازی برد برد تبدیل شد، یعنی زنده نگه داشتن چراغ سینمای ایران در بحران و رونق سینمای کودک. جشنواره توانست مقابل ذهنیت تعطیلی سینما بایستد و به همه ثابت کند که سینمای ایران هنوز نفس می‌کشد.
جشنواره فیلم کودک، الگوی ملی
پیش از برگزاری جشنواره سی و سوم، سینمای ایران تجربه برگزاری چند جشنواره دیگر از جمله جشنواره سینماحقیقت را داشت. اما جنس این جشنواره‌ها با جشنواره فیلم کودک متفاوت بودند، به عنوان مثال جشنواره سینماحقیقت مخاطبان بسیار خاصی دارد و اکران آنلاین آثار به صورت کنترل شده امکانپذیر است.
اما طیف آثار جشنواره فیلم کودک بسیار گسترده‌تر بود و برخی ساخته‌های مهم سینمای ایران مانند خورشید مجید مجیدی به جشنواره آمدند. بنابراین اکران آنلاین با توجه به خطرات احتمالی به هیچ عنوان تهیه کنندگان و سازندگان برخی آثار را راضی نمی‌کرد. بدین ترتیب برخی آثار راه‌یافته به بخش‌های اصلی جشنواره یعنی مسابقه سینمای ایران و آثار سینمایی بلند بخش بین‌الملل هیچگاه به صورت آنلاین به نمایش درنیامدند.
این آثار با حضور تعدادی محدود از افراد شامل عوامل فیلم، اهالی رسانه و اعضای اصلی جشنواره در سینمایی تحت عنوان «خانه جشنواره» به نمایش گذاشته شد. البته این خانه با خانه واقعی جشنواره در اصفهان فاصله زیادی داشت، اما با این حال توانست دستاوردی برای برگزاری جشنواره در شرایط بحرانی شیوع ویروس کرونا باشد.
حتی سید مهدی طباطبایی‌نژاد، دبیر سی و نهمین جشنواره فیلم فجر نیز از خانه جشنواره بازدید کرد و قطعاً این تجربه برای برگزاری بزرگترین رویدادی سینمایی ایران نیز کارآمد خواهد بود. او در بازدید خود به لزوم برگزاری جشنواره فیلم فجر در ایام گرامیداشت دهه فجر تاکید کرد و به نظر می‌رسد در صورت پایداری شرایط بحرانی ناشی از شیوع کرونا، جشنواره فیلم فجر نیز روندی همانند جشنواره فیلم کودک پیش بگیرد.
دیپلماسی فرهنگی و جشنواره مجازی
علاوه بر اهمیت جشنواره فیلم کودک به عنوان یک رویداد سینمایی و نقشی که در حیات سینمای کودک دارد، این رویداد برای توسعه دیپلماسی شهری اصفهان نیز مهم است. در دنیای مدرن امروز، شهرها حرف اول را می‌زنند و برخی تحلیلگران معتقدند در آینده نزدیک دیپلماسی شهری جای روابط دیپلماتیک دولت‌ها را خواهد گرفت.
حتی این دیپلماسی در سطوح کوچک‌تر نیز همانند عقد قرارداد خواهرخواندگی بین عناصر شهری (شامل محله‌ها، رویدادها و حتی رسانه‌ها) شایع شده است. یکی از مهمترین ابزارها برای ایجاد روابط دیپلماتیک و مراوده بین شهر، فرهنگ است. در واقع دو شهر در دو کشور مختلف با استفاده از فرهنگ و هنر است که می‌توانند روابطی قوی و پایدار ایجاد کنند.
از همین رو هرساله برگزاری یک رویداد سینمایی مختص کودکان و نوجوانان به اصفهان و به خصوص شهرداری این فرصت را می‌داد تا با شهرهای خواهرخوانده و دیگر اجزای مدیریتی کشورهای خارجی مراوداتی داشته باشد. به عنوان مثال در دوره‌های گذشته، برگزاری پنل‌های تولید مشترک همچنین سفر چهره‌های تأثیرگذار فرهنگی و هنری کشورهای خارجی به اصفهان فرصت بی‌نظیری برای ارائه ظرفیت‌ها در اختیار شهر قرار می‌داد.
فرصت‌هایی که هر کدام برای عقد قراردادهای خواهرخواندگی و افزایش مراودات فرهنگی و گردشگری کم‌نظیر بود. در سال جاری هم برگزاری جشنواره به شکل مجازی تا حدودی این فرصت را به اصفهان داد تا حداقل با شهرهای خواهر خوانده مراوده‌ای داشته باشند، نمونه بارز این دیپلماسی پیام‌های شهرداران شهرهای خواهر خوانده اصفهان برای جشنواره بود.
از طرفی این مراودات فرهنگی برای سینماگران ایرانی نیز در بسترهای مجازی فراهم شد. سینمای ایران در سال جاری مهمترین جشنواره بین‌المللی خود یعنی جشنواره جهانی فیلم فجر را به دلیل همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ برگزار نکرد. برگزاری پنل‌های تولید مشترک و کارگاه‌های بین‌المللی در سی و سومین جشنواره فیلم کودک چراغ کم رمق تولیدات مشترک ایران و دیگر کشورها را روشن نگه داشت.
نظر شما