به گزارش خبرنگار ایمنا، سال تحصیلی ۱۳۹۹- ۱۴۰۰ در حالی آغاز شد که به رغم سال‌های گذشته، به دلیل شیوع ویروس کرونا شاهد حضور دانش‌آموزان در بسیاری از مدارس نبودیم، اما همین موضوع برای بهبود فضای آموزشی مدارس برای خیران و سازمان نوسازی مدارس فرصتی ایجاد می‌کند. هرچند در شرایط اقتصادی کنونی، هزینه‌های ساخت و ساز چند برابر شده، اما آمارها نشان می‌دهد مشارکت خیران اصفهانی در امر مدرسه‌سازی نسبت به سال‌های گذشته افزایش داشته است. به منظور آشنایی بیشتر با چالش‌ها و فرصت‌های مدرسه‌سازی در استان با سید مهدی میربد، مدیرکل سازمان نوسازی مدارس استان اصفهان گفت‌وگویی داشته‌ایم که شرح آن را در زیر می‌خوانید:
طرح آجر به آجر چه طرحی است؟
یکی از بسته‌های تحولی که در راستای اجرایی شدن زیر نظام فضا و تجهیزات سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که نقشه راه آموزش و پرورش کشور است، توسط وزیر آموزش و پرورش ابلاغ شده طرح آجر به آجر است. این بسته در واقع مشارکت‌های مردمی که پیش از این وجود داشته است را بین همه مردم گسترش می‌دهد بنابراین افراد حتی با کمک کردن در حد هزینه یک آجر هم می‌توانند خیر مدرسه‌ساز بوده و به رفع نیازهای ضروری و اساسی فضاهای فیزیکی آموزش و پرورش کمک کنند.
اگر بخواهیم آموزش و پرورش متعالی داشته باشیم که در آن هدف اصلی که آموزش و پرورش دانش‌آموزان است محقق شود نباید دغدغه کمبود فضای فیزیکی داشته باشیم، این طرح نیاز اصلی را هدف گرفته و رویکرد آن اشاعه و گسترش فرهنگ مشارکت همه مردم در امر مدرسه‌سازی است بنابراین همانطور که همه مردم برای مبارزه با شیوع ویروس کرونا با یکدیگر همکاری می‌کنند این امر نیز باید دغدغه عمومی شود.
مدرسه خانه دوم فرزندان ماست، بنابراین برای ساخت آن باید دغدغه‌مند باشیم و بدانیم این فضا ایمن و مستحکم و استانداردهای فضای آموزشی در آن رعایت شده است و سیستم گرمایشی استاندارد دارد، در همین راستا برخی نیازها در کل کشور وجود دارد. در استان اصفهان در اردیبهشت ماه امسال همه بخاری‌های نفتی مدارس جمع‌آوری شد، تمام مدارس خشت و گلی استان هم در سال گذشته جمع‌آوری شد. اینها نیازهایی است که برای برطرف کردن آن هدفگذاری می‌شود.
از طرفی فضای فیزیکی مدارس در حال استفاده است، بنابراین اگر از آن مراقبت و نگهداری صحیح نشود دچار استهلاک می‌شود. نیازهای فضای فیزیکی باید برطرف شود و اعتبارات دولتی برای برطرف کردن همه این نیازها کافی نیست. مجمع خیران مدرسه‌ساز استان اصفهان و جامعه خیران مدرسه‌ساز کشور سابقه بیش از ۲۲ ساله دارند. این مشارکت مردمی از ۲۲ سال پیش خودبخود شکل گرفته و مردم به صورت خودجوش به ایجاد و گسترش فضای آموزشی با کیفیت کمک می‌کنند.
طرح آجر به آجر هدفگذاری کرده که این امر یک دغدغه عمومی برای مردم شده و از مشارکت‌های خرد در محور مدرسه‌سازی بهره بگیرد. در این طرح حتی افراد می‌توانند کمک یدی داشته و در فرایند ساخت و تجهیز مدرسه مشارکت کنند. مشارکت عمومی مردم در قالب مشارکت‌های خرد هدف کلی طرح آجر به آجر است و مهم‌ترین اصل نیازسنجی صحیح است.
تا چه حد مدرسه‌سازی در استان متناسب با آمایش زمین انجام می‌شود؟
یکی دیگر از بسته‌های تحولی که در حال اجراست، بسته " مکان‌یابی فضا " است و یکی از اهداف مهم سازمان است که در حال برنامه‌ریزی برای تحقق آن هستیم و احتمالاً تا پایان امسال در کشور عملیاتی می‌شود. بر اساس این طرح بیش از هزار لایه اطلاعاتی در سامانه‌ای تجمیع می‌شود. در زمان تأسیس هر مدرسه این سامانه فضای در نظر گرفته شده را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. لایه‌های جمعیتی، نزدیکی فضاهای آموزشی هم‌جنسیت به آن مکان، انشعابات آب، برق، گاز، خدمات روبنایی و زیر بنایی و سایر موارد بررسی شده و فضا برای احداث مدرسه تأئید می‌شود تا اعتبارات دولتی و سرمایه خیران برای مکانی که در اولویت نیست هزینه نشود، مکان‌یابی فضا تا کنون شده است اما با راه اندازی این سامانه این کار با نظم و ساماندهی بیشتری انجام می‌شود.
در کل نیازهای فضای آموزشی استان اصفهان را شناسایی کرده‌ایم تا پیش از کلنگ زنی ۱۴ مدرسه در فریدون شهر، ۱۷ مدرسه کانکسی در استان اصفهان داشتیم به این معنا که یک مدرسه به صورت واحد در یک کانکس تشکیل می‌شد. عمده این مدارس در شهرستان فریدون شهر، چادگان و بوئین و میاندشت متمرکز است. در حدود ۴۶ مدرسه سنگی در استان اصفهان داریم از این تعداد ۳۱ مدرسه دایر است. این مدارس از نظر مقررات ملی ساختمان ایمن نیستند و باید در ابتدا برای جمع‌آوری این مدارس هدف گذاری کنیم. در کنار این موارد، جمع‌آوری و جایگزینی مدارس طاق چوبی، دیوار بلوکی، مدارسی با سرویس بهداشتی‌های غیرایمن و مختلط، مدارسی که دیوار و محوطه ندارند هم در دستور کار هستند که این اهداف را در طرح آجر به آجر تعریف کرده‌ایم زیرا این مدارس کوچک است و با جمع کردن کمک‌های مردمی می‌توان بلافاصله تغییراتی در آنها ایجاد کرد.
رویکرد سازمان نوسازی مدارس استان در اولویت بندی پروژه‌ها چیست؟
یکی از سیاست‌های اصلی دولت در نوسازی مدارس تکمیل پروژه‌های نیمه تمام خیران است. در کل استان اصفهان حدود ۴۵۰ پروژه داریم که از این تعداد حدود ۲۵۰ پروژه فعال بوده و حدود ۲۰۰ پروژه متوقف شده است. البته این پروژه‌ها هم دولتی و هم مشارکتی است. اجرای این ۲۰۰ پروژه را در اولویت قرار داده‌ایم، قراردادها منعقد شده و در حال اتمام است با رویکرد اتمام پروژه‌هایی که درصد پیشرفت فیزیکی بالاتری داشته و نیاز بیشتری به آنها احساس می‌شود پیش رفته‌ایم. البته برخی از این پروژه‌ها حدود ۳۵ تا ۴۰ پروژه در سیاست گذاری وزارت آموزش و پرورش در قالب تبصره ۱۹ ماده ۲۷ قانون برنامه و بودجه قرار داده شده تا به بخش خصوصی واگذار شود.
همچون سالن‌های ورزشی که بخش خصوصی می‌تواند در ساخت آن مشارکت کند و پس از اتمام پروژه به صورت مشترک با آموزش و پرورش آن را مورد استفاده قرار دهد. پروژه‌های باقی مانده نسبت به دو سال قبل با درصد قابل توجهی در حال کاهش است. تعداد قابل توجهی از پروژه‌های باقی مانده سازمان نوسازی در سال‌های ۹۷، ۹۸ و سال جاری به اتمام رسیده و بیش از ۴۰ درصد پروژه‌های تحویلی این سازمان در این سه سال پروژه‌هایی است که از زمان شروع آن بیش از پنج سال می‌گذرد.
در سال ۹۸-۹۹، خیران در حدود ۷۵ درصد مشارکت در امر مدرسه‌سازی داشتند، از کل ۱۱۸ پروژه تحویلی حدود ۷۵ درصد یا توسط خیران یا با مشارکت آنها ساخته شد. در سال ۹۹ این رقم به ۸۴ درصد افزایش یافته است و حدود ۱۲۰ پروژه را امسال تحویل خواهیم داد. تعداد کلاس پروژه‌های سال گذشته حدود ۶۳۷ کلاس داشت و امسال چیزی حدود ۸۰۰ کلاس درس در قالب ۱۲۰ پروژه تحویل داده خواهد شد. امسال مشارکت خیران ۸۴ درصد بوده و نسبت به سال گذشته ۹ درصد افزایش یافته است.
مشارکت خیران در سال گذشته حدود ۱۱۵ میلیارد تومان بوده است و در شش ماهه سال جاری در حدود ۱۳۰ میلیارد تومان تعهدات خیران عملی شده است و برنامه داریم تا پایان سال به مشارکت ۱۶۰ میلیارد تومانی خیران برسیم. حدود ۵۰ درصد جمعیت استان اصفهان جامعه‌ای است که با آموزش و پرورش و مدرسه سر و کار دارند. رویکرد سازمان نوسازی مدارس در سال جاری این است که ارتباط بیشتر و مناسب‌تری با خیران بر قرار کند و فعالیت‌های خود را به صورت شفاف به مردم ارائه کند و نیازهای شناسایی شده را به آنها نشان داده تا به کمک مردم بتوانیم این نیازها را برطرف کنیم.
بحران کرونا تغییری در روند اجرای پروژه‌ها داشته است؟
شیوع ویروس کرونا نه تنها باعث تعطیلی اجرای پروژه‌های نوسازی مدارس نشد بلکه موجب افزایش مشارکت خیران نیز بوده است. مسلم است که با هر یک از تغییر و تحولات در نظام آموزش و پرورش ساخت مدارس نیز با شرایط جدید به‌روز می‌شود. به عنوان نمونه استفاده از شیرآلات پدالی در مدارس نوساز و قرار دادن دستگاه‌های ضد عفونی از جمله اقداماتی است که در این راستا انجام شد. در آینده مدارس مدرن تری خواهیم داشت، مدارسی که اتاق ضبط محتوای درسی و تولید محتوا داشته باشد و اینها برنامه‌هایی است که به واسطه شیوع ویروس کرونا به پروژه‌های نوسازی مدارس اضافه شده است. کرونا تعریف فضاهای جدید و افزایش کمک خیران را به دنبال داشته است.
به ساخت چه تعداد کلاس نیاز داریم و تاکنون چه تعداد کلاس مقاوم سازی شده است؟
بر اساس تقسیم بندی موجود در سازمان نوسازی مدارس، فضاهای آموزشی به سه دسته مدارس مستحکم، مدارس نیازمند مقاوم سازی و مدارس فرسوده تقسیم می‌شود. در استان اصفهان دسته بندی جدیدی برای فضاهای آموزشی با عنوان " مدارس خطر آفرین" تعریف شده است. در این مدارس به علل مختلف از جمله فرونشست زمین، مدرسه دچار ترک خوردگی شده و فضای آن با وجود آنکه قدیمی نبوده ایمنی لازم برای حضور دانش‌آموزان ندارد. حدود ۳۰ درصد مدارس کشور نیازمند مقاوم سازی یا تخریب و بازسازی است.
در استان اصفهان ۳۵ درصد مدارس مستحکم، ۳۵ درصد مدارس نیازمند مقاوم سازی و حدود ۳۰ درصد مدارس نیز مدارس فرسوده است که در کل استان پراکنده هستند. بسیاری از مدارس فرسوده با عمر بالا در استان اصفهان خطر آفرین نیست در حدود ۳۰۰ واحد آموزشی در استان اصفهان قدمت بیش از ۵۰ سال دارد. حدود ۱۰۰ واحد آموزشی که سن آنها در حدود ۷۰ سال است و در حدود ۱۰۰ مدرسه خطرآفرین است. رویکرد این سازمان بر مقاوم کردن مدارس نیازمند به مقاوم سازی، مراقبت و نگهداری از مدارس مستحکم موجود و حذف مدارس خطرآفرین است.
حدود ۸۷۰۰ کلاس درس در استان با بخاری گازی داریم و در کشور جزو استان‌هایی هستیم که بیشترین کلاس درس با بخاری گازی را داریم. حضور شعله مستقیم گاز در کلاس خطر آفرین است. در استان اصفهان قرارداد استانداردسازی سیستم‌های گرمایشی حدود ۹۰۰ کلاس درس با اولویت مدارس با جمعیت بالاتر و رده‌های سنی پایین‌تر و آسیب پذیرتر به صورت متمرکز منعقد شده است. امیدواریم تا اسفند ماه بتوانیم گزارش استاندارد شدن سیستم گرمایشی حدود یک هزار کلاس درس را مردم ارائه دهیم.
وضعیت مدارس شهر اصفهان چگونه است؟
فکر نکنیم وضعیت مدارس شهر اصفهان خوب است، بافت ساخت و ساز در استان اصفهان قدیمی است. حتی در شهر اصفهان مدارسی با قدمت بیش از ۷۰ سال داریم. آمار مدارس شهر اصفهان شبیه آمار استانی است و حدود ۳۰ درصد از مدارس شهر اصفهان قدمت بالایی دارد. نکته قابل توجه در مدارس شهر اصفهان جمعیت دانش آموزی بالایی است که در این مدارس تحصیل می‌کنند که حساسیت این موضوع را بیشتر کرده است.
وضعیت مدارس استان اصفهان نسبت به کل کشور چگونه است؟
وضعیت استان اصفهان از میانگین کشوری تبعیت می‌کند، البته تکمیل پروژه‌ها به نسبت سال‌های قبل رشد یافته است. از نظر تعداد پروژه حدود ۱۵ درصد و تعداد کلاس در حدود ۲۰ درصد به نسبت سال قبل افزایش داشتیم، از نظر تعداد پروژه نیز افزایش داریم که نشان‌دهنده روند رو به رشد پروژه‌های نوسازی مدارس در استان اصفهان است. البته مشکلات اقتصادی موجود در کشور در روند ساخت و تکمیل پروژه‌ها بی‌تأثیر نبوده است.
وضعیت اقتصادی کشور چه تأثیری بر اجرای پروژه‌ها داشته است؟
قیمت تمام شده ساخت و ساز برای مدارس نیز همچون سایر ساخت و سازهای کشور رشد قابل توجهی داشته است و مسلماً اختصاص اعتبارات دولتی ممکن است گاهی اوقات نتواند پا به پای رشد قیمت‌ها پیش رود. هرچند در دو سال گذشته مجموع اعتبارات نوسازی مدارس کل کشور بیش از هفت برابر شده است، اما رشد قیمت‌ها چندین برابر این میزان بوده و به ما اجازه افزایش لازم در تعداد پروژه‌ها را نمی‌دهد. با افزایش قیمت ساخت، توانستیم تعداد کمتری مدرسه بسازیم اما رشد اعتبارات به خصوص برای اتمام پروژه‌های نیمه‌کاره باعث افزایش اعتماد خیران شده است. در سال آینده نیز روند تکمیل پروژه‌ها را ادامه می‌دهیم. مجموع اعتبار نوسازی مدارس کشور در سه سال اخیر بیش از هفت برابر شده که محوریت اصلی آن تکمیل پروژه‌های نیمه تمام خیران است. در سال مالی ۹۹ اعتبار کمک به پروژه‌های نیمه تمام مردمی نسبت به سال قبل دو برابر شده که نشان دهنده اهتمام دولت به اتمام پروژه‌های مردمی است.
وضعیت استان و شهر اصفهان در مدارس استثنایی چگونه است؟
با توجه به نیازهای خاص دانش آموزانی که در مدارس استثنایی تحصیل می‌کنند نیازمند مدارس خاصی هم هستند. لازم است مدارسی داشته باشیم که از ابتدا متناسب با نیازهای این دانش آموزان ساخته شده باشد، اکنون حدود هشت پروژه در استان برای دانش آموزان با نیازهای مختلف در دست اجرا داریم. در ناحیه سه و چهار اصفهان مدارس اوتیسم در حال ساخت و رو به اتمام است. مدرسه ناشنوایان ناحیه شش اصفهان، هنرستان استثنایی در نجف آباد، سالن ویژه بازی در مدرسه معارف کاشان و ساخت مدرسه استثنایی در قهدریجان و خمینی‌شهر نیز از جمله پروژه‌هایی است که در این زمینه انجام می‌شود، مدرسه نابینایان در ناحیه سه شهر اصفهان هم ساخته خواهد شد و یک سالن ویژه نیز برای دانش‌آموزان استثنایی احداث می‌شود. در ساخت این مدارس باید نوع نیاز و محل تمرکز آن را شناسایی کنیم. در استان اصفهان برای اولین بار مطالعات مدرسه نابینایان در دست انجام است چرا که ساخت فضای فیزیکی برای دانش آموزان روشندل نیازمند مطالعات فراوانی است.
استان اصفهان یکی از استان‌های مهاجرپذیر است که پس از زلزله غرب کشور و سیل سال گذشته مهاجرت‌های بسیاری را به خود دیده است. در برخی از شهرستان‌های استان اصفهان جمعیت دانش‌آموزی بعد از شروع سال تحصیلی رشد قابل توجهی داشته است. در شهرستان شاهین‌شهر، نجف‌آباد، فولادشهر و کاشان که مهاجرپذیر هستند جمعیت دانش آموزی این شهرستان‌ها در میانه سال تحصیلی افزایش می‌یابد. بنابراین تعداد دانش آموزان استثنایی نیز در طول سال با افزایش روبرو بوده و ممکن است تمرکز تعداد این دانش آموزان در یک نقطه زیاد شود.
تا چه حد دنبال فراهم کردن زیرساخت‌های تدریس مجازی در مدارس هستید؟
قرار نیست تا ابد با کرونا زندگی کنیم و امیدواریم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی هر چه زودتر شاهد برچیده شدن این ویروس باشیم. تعاملات اجتماعی و بودن در فضای فیزیکی مدرسه یکی از ارکان آموزش و پرورش است. حضور در کلاس با محوریت معلم و زندگی در مدرسه و آموزش زندگی و مطالب درسی از الزامات آموزش و پرورش است. مدرسه به دلیل وجود دانش آموزان رکن اصلی آموزش و پرورش است. دانش‌آموز در فضای مدرسه پرورش می‌یابد و آموزش مستقیم می‌بیند. درست است که اکنون به صورت مقطعی دانش آموزان حضور فیزیکی در مدارس ندارند اما در برخی از شهرستان‌های استان که وضعیت سفید است دانش آموزان به صورت حضوری در مدرسه شرکت می‌کنند.
فضای فیزیکی روز باید با نیاز روز منطبق شود باید کلاس و فضای فیزیکی برای تولید محتوا داشته باشیم، به دانش‌آموزان آموزش دهیم از فضای مجازی برای آموزش استفاده کنند. فراموش نکنیم برای حضور فیزیکی سالم دانش‌آموزان در فضای مدرسه برنامه‌ریزی می‌کنیم، امیدواریم هر چه زودتر شادابی مدارس دوباره با حضور دانش‌آموزان افزایش یابد. دانش‌آموزان محور مدرسه‌اند و ما خدمتگزار آنها هستیم. حضور دانش‌آموزان در شهر حتی به فضای شهری نیز شور و نشاط می‌بخشد. اصل بر وجود فضای فیزیکی محکم در خدمت دانش‌آموز و اولیای مدرسه است. سعی می‌کنیم از فرصت حضور نداشتن دانش‌آموزان در مدارس برای استانداردسازی سیستم‌های گرمایشی و جمع‌آوری مدارس کانکسی و سنگی استفاده کنیم.
توصیه شما به مردم چیست؟
مراقبت و نگهداری از فضای فیزیکی مدرسه رکن اساسی در افزایش طول عمر مفید مدرسه است و لازم است که دانش‌آموزان چگونگی مراقبت از این فضا را بیاموزند و آن را همچون منزل شخصی خودشان بدانند. از مردم خواهشمندم به سازمان نوسازی مدارس مراجعه کنند تا از نیازهای استان مطلع شوند اگر مشارکت جمعی مردم نباشد نمی‌توانیم در مدت کوتاه نیازهای اساسی استان را بر طرف کنیم و مجبوریم به جای کیفیت بخشی به فضاهای در حال ساخت، نگران فضاهای ناایمن موجود باشیم. با مشارکت همگانی مردم حتی در حد یک آجر، مدت زمان برطرف شدن نیازهای اساسی فضای آموزشی در استان اصفهان کوتاه‌تر خواهد شد.
مدرسه خانه دوم دانش آموزان و متعلق به آنهاست. حساسیت به این فضا اهمیت بسیاری دارد. از همکاران خودم در آموزش و پرورش خواستارم دانش‌آموزان را با مراقبت و نگهداری از فضا آشنا کنند. کودکان از رفتار بزرگترها آموزش می‌بینند. با تمام کمبود نیروی انسانی و محدودیت‌های اعتباری تلاش می‌کنیم که حتی برای یک دانش‌آموز در هیچ جای این کشور مشکلی در مدارس به وجود نیاید و مدرسه محل آموزش و پرورش باشد. در خدمت خیران هستیم و آمادگی داریم که در کنار خیران نیازهای فضای آموزشی را رفع کنیم و به کیفیت بخشی به فضاهای آموزشی برسیم. امید است روزی برسد که در تمام کشور شاهد مدارس و فضاهای آموزشی مستحکم باشیم.
نظر شما