مبانی علمی مداخله در بافت‌های شهری چیست؟

نوع و چگونگی مداخله در بافت‌های شهری، هم می‌تواند جانی دوباره به آن بدهد و هم می‌تواند حیاتی که دهه‌ها یا سده‌ها در آن شکل گرفته است را در چند سال از بین ببرد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، بافت‌هایی از شهر که مدت زمان زیادی است روح و جریان زندگی از آنها گرفته شده و نتوانسته‌اند همگام با توسعه شهر، خود را با سایر بافت‌های شهری تطبیق دهند نیازمند مداخله است تا روح زندگی دوباره در آنها جاری شود؛ البته مداخلات کالبد محور تنها محدود به بافت‌های فرسوده و جا مانده از حیات شهری نمی‌شود و هر گونه بافت شهری در برهه‌ای از زمان نیازمند انجام مداخلاتی بنا بر تصمیم مدیران و برنامه‌ریزان شهر است. این مداخله نباید تنها محدود به کالبد و ساختار آن بافت شود و دیگر ابعاد بافت نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. اینکه این بافت شهری در کدام فرایند شهری شکل گرفته؟ هویت آن چیست؟ و تغییرات اعمال شده چه اثراتی می‌تواند بر شهروندانی داشته باشد که در آنجا زندگی، کار یا رفت و آمد می‌کنند اهمیت زیادی دارد. بنا بر نظر کارشناسان و متخصصان شهری این بخش به درستی در شهرهای ما مورد توجه واقع نشده و علت شکست طرح‌های شهری نیز همین است. در این ارتباط با " امیر حسین شبانی، دکترای شهرسازی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد نجف‌آباد" گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:

از تجربه کشورهای دنیا در سیاست‌های مداخله در بافت‌های شهری چه چیزی به دست می‌آید؟

توجه به جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی در سیاست‌های مداخله در بافت‌های شهری موضوعی است که در طول زمان با فراز و نشیب‌های متفاوتی در کشورهای مختلف روبرو بوده و می‌توان آن را در قالب ساختارهای مدیریتی مورد بررسی و تحلیل قرار داد. ساختارهای مدیریت شهری در کشورهای دنیا در بازه‌های زمانی مختلف و بنا به تحولات اجتماعی و اقتصادی به اشکال مختلفی با این موضوع مواجه شده‌اند. می‌توان به طور کلی گفت که به نظر می‌رسد کشورهای توسعه یافته از اواسط قرن بیستم تاکنون سعی کردند که با جمع بندی تجارب مختلف، روندهای معمول را تغییر دهند و تجارب گذشته را دوباره تکرار نکنند در حالی که در کشور ما تجربه‌ها مجدداً آزموده می‌شود. این وضع موجب صرف هزینه، از دست دادن زمان و روندهای رو به عقبی شده که سیاست‌های مداخله در بافت‌های شهری را با شکست مواجه کرده است.

جایگاه بررسی‌ها و تحلیل‌های جامعه شناسانه و اجتماعی در بافت‌های شهری چیست؟

دو بعد کالبد و ساختار اجتماعی، هرکدام به صورت جداگانه نمی‌توانند ساختاری زنده و پویا را برای بافت‌های شهری ایجاد کنند و در هم تنیدگی بین این دو امری کاملاً بدیهی است. چنانچه بخواهیم بافت‌هایی سرزنده و زیست‌پذیر داشته باشیم که شأن انسان و جایگاه تعالی بخش او در محیط شهری حفظ شود باید روح و کالبد بافت را با هم و در هم تنیده ببینیم.

اهمیت توجه به بعد اجتماعی بافت‌های شهری چیست؟

ما سابقه طولانی در شکل گیری، تداوم و حضور مؤثر شبکه‌های شهروندی در طول تاریخ شهرهای ایران داشته‌ایم و این مهم در قالب تاریخ شهر قابل بررسی است. شبکه‌های اجتماعی در دل بافت‌هایی که امروزه با نام بافت‌های تاریخی نام دارند وجود داشته است که بخشی از هویت این بافت‌ها محسوب می‌شود؛ اما متأسفانه در دوران معاصر، فردگرایی حاصل از مدرنیسم موجب شده است که این شبکه‌ها تضعیف و ناپیدا شوند برای همین است که ما برای مداخله در یک بافت سردرگم هستیم و نمی‌دانیم باید از کجا و چگونه شروع کنیم و سختی‌های بسیاری در این راه وجود دارد.

موانع لحاظ کردن ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی در بافت‌های شهری چیست؟

یکی از اصلی‌ترین موانع ما حوزه قوانین، ضوابط و آئین نامه‌های جاری و ساری است که در دستور کار قرار دارد. در این زمینه پژوهش‌های بسیاری شده است که نشان می‌دهد ما از نظر تعداد قوانین و ضوابط سیاست‌های مداخله در بافت مشکلی نداریم و تعداد آنها در ۵۰ سال گذشته به شکل زیادی افزایش پیدا کرده است اما تداخل بین حوزه‌های قوانین موجب تعارض بین آنها شده است و در این میان برخی فضاها در حوزه اجرا مغفول مانده است. غلبه نگاه‌های طرح‌های جامع و تفصیلی، طنز تلخ سیاست‌های مداخله ما است. اینکه طرح‌های جامع و تفصیلی نگاه جامع و کاملی ندارند اما هیچ وقت این ساختار تغییر نکرده است. ساختارهای مدیریتی برای قرار گرفتن در این ذیل و در این امتداد هنوز آمادگی لازم را ندارد.

مهم‌ترین دغدغه شهرداران ما این است که چطور تا آنجایی که امکانپذیر است درآمدهای ناپایدار شهری را به نحوی پاسخ دهند. اتاق‌های فکری که بتواند نقش مدیریت شهری را در کشور ما به یک استراتژیست ارتقا بدهد نه صرفاً یک عملگر صرف در میدان واقعی شهر خالی است. آمادگی ذهنی و عملیاتی در مدیریت شهری ما وجود ندارد. فاصله بین بافت‌های اجتماعی و ساختارهای مدیریت شهری در طول زمان، دیوار بلندی را بین این دو بخش ایجاد کرده است و نبود ارتباط و گفت‌وگو بین این دو بخش مهم موجب شده که از طرفی مدیریت شهری در زمینه بافت اجتماعی دچار مشکل باشد و از سوی دیگر افکار عمومی شهر نسبت به مدیریت بی‌اعتماد شود. مدیریت شهری نمی‌خواهد آنچه را که در درون خودش دارد عیان و زمینه را برای یک گفت‌وگوی دوطرفه بین این دو بخش مهم فراهم کند.

کد خبر 448018

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.