به گزارش خبرنگار ایمنا، شاخصه‌های زیادی همچون انتساب به دوره مشخص تاریخی، رعایت الگوهای معماری سنتی و اصیل، استمرار کارآمدی بنا و امکان نگارش سندیت تاریخی آن بر اساس مستندات و استفاده از شاخصه مصالح ساختمانی متناسب با دوره تاریخی خاص برتری بناهای بافت تاریخی را رقم می‌زند.
اما در پیرامون این بناهای تاریخی بافت‌های مسکونی قرار گرفته که مالکان بسیاری از آنها در صدد تخریب و بازسازی بنای خود هستند که ملاک عمل در برابر درخواست تعیین ارتفاع در ساخت و ساز بر اساس طرح تفصیلی است.
مسئولان میراث فرهنگی نیز همواره تاکید دارند متولیان صدور پروانه‌های ساختمانی در بافت تاریخی موظف به رعایت ضوابط قانونی هستند و باید به این مهم توجه داشته باشند زیرا فضای بافت تاریخی نباید تحت تأثیر بلندمرتبه‌سازی‌ها قرار گیرد.
البته بعضی مسائل در شهرسازی امروزی، بافت تاریخی شهرها را تهدید می‌کند که نمونه بارز آن به‌روز نبودن طرح جامع در بسیاری از شهرها و بی‌توجهی به پهنه‌بندی مناطق که منجر به شکستن حریم بافت تاریخی شده است.
ساخت و ساز در حریم بافت تاریخی کشمکش برای توسعه سرطانی شهر
محسن رفیعیان، استادیار و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه یزد در این باره اظهار می‌کند: در خصوص توسعه‌های جدیدی که پیرامون محدوده‌های حفاظتی یا اصطلاحاً عرصه‌های ثبتی اتفاق می‌افتد، کشمکش‌ها بسیار زیاد است چرا که سرمایه گذاران به دلیل مرغوبیت‌های موجود در این محدوده‌ها تمایل دارند با سرمایه‌گذاری توسعه را در این نقاط رقم بزنند یا حتی تراکم ساختمانی را تغییر داده و ارتفاع بیشتر از حد مجاز ساختمان خود را با پول خریداری کنند و به نوعی منتفع شوند و سود بیشتری نصیب خود کنند.
وی می‌افزاید: از سوی دیگر فعالان و دوستداران میراث فرهنگی و حتی آئین نامه‌ها و قوانینی که در ضوابط حریم محدوده‌های تاریخی وجود دارد، اجازه انجام این ساخت و ساز بیش از حد مجاز را نمی‌دهد و در این میان اختلافاتی ایجاد می‌شود.
استادیار و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه یزد ادامه می‌دهد: موضوع مهم در شهرسازی این است که توسعه باید در ربط با گذشته صورت گیرد، زیرا گاهی توسعه‌هایی که اتفاق می‌افتد هیچ ربطی با گذشته ندارد؛ به طور مثال در زمان صفوی وقتی توسعه اتفاق افتاد میدان کهنه یا مسجد جامع به نقش جهان وصل شد و از آنجا شهر به سمت غرب ادامه یافت و این توسعه‌ها علیرغم داشتن ساختار و معماری متفاوت، ارتباط اصولی با گذشته داشت.
وی تاکید می‌کند: به نظر می‌رسد توسعه‌هایی که محل اختلاف و کشمکش می شود، نه تنها ربطی با گذشته ندارد، بلکه ارتباط زیادی با سود، متراژ، تراکم، اضافه ساخت و موقعیت خاص همچنین ارزش آفرینی یک بعدی و اقتصادی تنها برای سرمایه‌گذار دارد.
رفیعیان با بیان اینکه امروزه در شهرسازی به جایی رسیده‌ایم که سرمایه‌گذار فقط تامین منفعت خود را در نظر می‌گیرد، تصریح می‌کند: به همین دلیل توسعه‌ها نه تنها ربطی با گذشته نداشته، بلکه ارتباطی با توسعه‌های امروزی نیز ندارد و در این میان حق با کسی است که توسعه را به صورت اصولی در ربط با گذشته و در عین حال در ربط با حال حاضر شهر می‌بیند.
وی می‌افزاید: در بدن انسان وقتی یک عضو رشد غیرعادی داشته باشد، تشخیص پزشکان بر ابتلای فرد به سرطان است در شهر نیز توسعه‌های غیراصولی همان «توسعه سرطانی» است چرا که نمی‌توان برای یک ساختمان در حریم محدوده ثبتی یا حفاظت شده، تراکم غیرمعمول در نظر گرفت.
استادیار و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه یزد با بیان اینکه در صورت ساخت و ساز غیراصولی در بافت‌های تاریخی به ویژه محدوده اطراف میدان نقش جهان، شهر رشد سرطانی پیدا خواهد کرد، رشدی که نه ربطی با گذشته داشته و نه ارتباطی با توسعه فعلی شهر دارد، تاکید می‌کند: اگر این اتفاقات رقم بخورد این بافت‌ها نمی‌تواند به عنوان بافت تاریخی مطرح شود زیرا بر اثر ساخت و سازهای غیر اصولی هویت و تشخیص بافت تغییر یافته و یک توسعه کاریکاتوری رقم می‌خورد که شخصیت و هویت بافت تاریخی و حریم آن را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
وی معتقد است که باید در شهرسازی امروز بر روی ترویج گفتمان ها تمرکز شود تا سازندگان و شهروندان بدانند اگر بخواهند توسعه را تنها با نگاه اقتصادی پیش ببرند، توسعه شهر در بافت‌های تاریخی سرطانی شده و هویت بافت‌ها تغییر می‌کند.
رفیعیان اظهار می‌کند: با ساخت و سازهای غیراصولی در شهر به ویژه بافت‌های تاریخی علاوه بر از دست دادن تمام داشته‌ها و هویتمان، دچار بحران هویت در شهرسازی و بافت تاریخی خواهیم شد و قطعاً جامعه‌ای که تشخیص و هویت خود را از دست بدهد جامعه‌ای بی‌ریشه خواهد بود که شهروندان آن آرامش، کیفیت زندگی مطلوب، امنیت و ایمنی لازم را نخواهند داشت و زندگی برای مردم معنای حقیقی خودش را از دست می‌دهد.
صیانت از بافت‌های تاریخی رویکرد مشترک شهرداری و دادستانی
سید احمد حسینی‌نیا، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان در این باره می‌گوید: صیانت از میراث فرهنگی و هویتی در بافت‌های تاریخی رویکرد مشترک شهرداری و دادستانی اصفهان است.
وی تصریح می‌کند: شهر اصفهان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است و قدمت آن به پیش از اسلام می‌رسد به همین دلیل آثار و بناهای فراوانی از دوره‌های مختلف تاریخی را در خود جای داده و به شهر موزه اصفهان معروف است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان با بیان اینکه بافت تاریخی فرهنگی شهر اصفهان شامل ۴۰۰ اثر تاریخی ثبت شده ملی و چهار اثر ثبت شده جهانی است، می‌افزاید: محورهای ۱۰ گانه منشعب و در مجاورت این محور و منطبق بر استخوان‌بندی شهر اصفهان مجموعاً به طول ۲۳ کیلومتر زنجیره گردشگری این شهر را تکمیل می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: از حدود ۲۳۷ پهنه دارای بافت ناکارآمد مصوب کلانشهر اصفهان، ۴۴ پهنه از گونه بافت تاریخی است که از نظر مساحت ۲۱ درصد بافت ناکارآمد مصوب را شامل می‌شود.
حسینی‌نیا با بیان اینکه بافت‌های تاریخی شهر از مهمترین عوامل هویت ساز هر شهری محسوب می‌شود، می‌گوید: با توجه به درگیری این بافت‌ها با مسائل گوناگون در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی، حفظ و حراست از این میراث ارزشمند با همکاری تمامی ارگان‌ها و نهادهای حاکمیتی و به ویژه مشارکت تمامی شهروندان امکان‌پذیر است و شهرداری اصفهان در این خصوص از همکاری تمامی ذی نفوذان و ذی‌نفعان استقبال می‌کند و این مهم را تنها مسیر دست‌یابی به موفقیت می‌داند.
وی می‌افزاید: شهر تاریخی فرهنگی اصفهان دارای آثار ارزشمند بسیاری است که برخی از آنها شهرت جهانی نیز دارد و یکی از پیکره‌های کالبدی و جغرافیایی بسیار با اهمیت که در این شهر رخ می‌نماید، میدان تاریخی نقش جهان است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان با بیان اینکه حساسیت‌های بافت پیرامون این میدان در بسیاری از اسناد فرادست مورد تاکید قرار گرفته است، تصریح می‌کند: یکی از مهمترین این تأکیدات، حفظ میدان دید و خط آسمان میدان نقش جهان است که باید هنگام ساخت و ساز مورد توجه قرار گیرد، البته شهرداری نیز نظارت‌های لازم را داشته است.
گزارش از: راضیه کشاورز- خبرنگار و گزارشگر سرویس کلانشهرهای خبرگزاری ایمنا
نظر شما