به گزارش خبرنگار ایمنا، جشنواره فیلم ونیز قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی دنیاست که اولین دوره آن در سال ۱۹۳۲ برگزار شد. این جشنواره در کنار رویدادهای کن و برلین مهم‌ترین جشنواره‌های سینمای در اروپا محسوب می‌شوند و موفقیت در آن‌ها اعتبار زیادی دارد ضمن این که این جشنواره‌ها راهی برای دیده شدن در رویدادهای مهمی چون گلدن گلوب و اسکار هستند.
سینمای ایران یکی از قدیمی‌ترین سینماهای جهان است، زیرا از همان سال‌های ابتدایی ابداع دوربین توسط برادران لومیر این دستگاه جدید و تازه وارد ایران شد تا عکاسان از شاهان و سران مملکتی قاجار تصویربرداری کنند. شاید به همین دلیل باشد که از سال‌های ابتدایی جشنواره ونیز، سینماگران ایرانی بسیاری در آن حضور داشتند و سینمای ایران را در محافل سینمایی مطرح کرده‌اند.
نوع نگاه خاص برخی سینماگران ایرانی و رگه‌های شرقی که در سینمای آن‌ها موج می‌زد باعث نزدیکی سینمای ایران و اروپا به یکدیگر شد. همواره سینماگران اروپایی نسبت به دیگر نقاط جهان اقبال بیشتری به سینمای ایران داشته‌اند و راه حضور آثار مهم ایرانی به جشنواره‌های اروپایی باز بوده است. جدیدترین این حضورها نیز به مجید مجیدی باز می‌گردد که آخرین ساخته‌اش یعنی "خورشید" در جشنواره ونیز اکران خواهد شد.
فیلم کوتاه "مینیاتورهای ایرانی" ساخته مصطفی فرزانه به عنوان محصول فرانسه به عنوان اولین ساخته یک ایرانی در جشنواره فیلم ونیز حضور پیدا کرد و از این حیث رکورددار است. با این حال پیش از مجیدی سینماگران بسیاری از ایران در بخش‌های اصلی این جشنواره حضور داشتند و توانستند جوایز مختلفی را برای سینمای ایران به ارمغان بیاورند که در ادامه نگاهی به آن‌ها داریم.
داریوش مهرجویی و گاو
"گاو" را بسیاری مهم‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران و آغازگر موج نو می‌دانند، هر کسی هم که مخالف این نظر باشد، "گاو" را جزء مهم‌ترین ساخته‌های سینمای ایران می‌داند. در هر صورت نمی‌توان منکر تأثیر فیلم گاو در سینمای ایران شد، فیلمی که اولین فیلم موفق ایرانی در جشنواره‌های خارجی بود و روند سینمای ایران را به کلی تغییر داد.
مهرجویی فیلم گاو را در سال ۱۳۴۸ ساخت، این فیلم اقتباسی از داستان "عزاداران بیل" غلامحسین ساعدی بود و فیلمنامه آن را نیز ساعدی و مهرجویی با همکاری هم نوشتند. در این اثر عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، جمشید مشایخی، جعفر والی، پرویز فنی‌زاده، محمود دولت‌آبادی و مهتاب نجومی ایفای نقش کردند.
گاو در سال ۱۹۷۱ و در سی‌ودومین دوره جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد و جایزه فیپرشی را برای مهرجویی به ارمغان آورد. این اولین و یکی از مهم‌ترین جوایز بین‌المللی سینمای ایران بود که برای یک فیلم مهم و جریان ساز حاصل شد.
کیارستمی و باد ما را خواهد برد
عباس کیارستمی مهم‌ترین فیلمساز بین‌المللی ایران است، نخل طلای "طعم گیلاس" او تا پیش از اسکار اصغر فرهادی معتبرترین جایزه بین‌المللی سینمای ایران بود. کیارستمی با ساخت آثاری چون "خانه دوست کجاست"، "زندگی و دیگر هیچ"، "زیر درختان زیتون" و "کلوز آپ" حسابی در دنیا شناخته شد و "طعم گیلاس" او را به اوج رساند.
این فیلمساز برجسته در ونیز نیز درخشید. "باد ما را خواهد برد" در سال ۱۹۹۹ در جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد و جایزه ویژه هیأت داوران را به دست آورد. پیش از این جایزه کیارستمی نخل طلا را برده بود و با جایزه ویژه هیأت داوران کلکسیون خود را تکمیل کرد.
در پنجاه و دومین دوره جشنواره فیلم ونیز در سال ۱۳۷۴، عباس کیارستمی به عنوان نخستین سینماگر ایرانی بر مسند داوری بخش رسمی جشنواره ونیز نیز نشست و فیلم "دت یعنی دختر" ساخته ابوالفضل جلیلی در بخش مسابقه رسمی به نمایش درآمد و دو جایزه اوزله طلایی و جایزه یونیسف را کسب کرد.
جعفر پناهی، تنها شیر ایرانی!
درست یک سال پس از جایزه کیارستمی، دستیار و یار دیرینه او یعنی جعفر پناهی با فیلم "دایره" به ونیز رفت و تنها سینماگر ایرانی لقب گرفت که شیر طلایی ونیز (جایزه اصلی جشنواره) را به دست آورده است. این فیلم که فیلمنامه آن را کامبوزیا پرتوی و پناهی با هم نوشته بودند علی‌رغم موفقیت‌های بین‌المللی هیچگاه مجوز اکران در ایران نگرفت.
پیش از شیر طلایی ونیز، پناهی جایزه دوربین زرین جشنواره کن را در سال ۱۹۹۵ برای فیلم بادکنک سفید گرفت و راهش برای درخشش در عرصه بین‌الملل هموار شد. او سال‌ها بعد جوایزی همچون خرس نقره‌ای و طلایی برلین و بهترین فیلمنامه کن را به دست آورد.
قصه‌های رخشان بنی‌اعتماد
در سال ۲۰۱۴ فیلم "قصه‌ها" به کارگردانی و نویسندگی رخشان بنی‌اعتماد به بخش اصلی جشنواره ونیز راه یافت و توانست جایزه بهترین فیلمنامه را از آن خود کند. این جایزه یکی از مهم‌ترین جوایز سینمایی تاریخ ایران است، زیرا اولین جایزه معتبر برای یک سینماگر زن ایرانی بود.
بدون تاریخ بدون امضا، اما با دست پر!
"بدون تاریخ، بدون امضا" یکی از موفق‌ترین آثار سینمای ایران در ونیز است، زیرا اولین جایزه بازیگری برای یک بازیگر ایرانی را به ارمغان آورد. سومین ساخته برادران جلیلوند در بخش افق‌های جشنواره ونیز در سال ۲۰۱۸ به نمایش در آمد و جایزه بهترین کارگردانی را برای وحید جلیلوند و بهترین بازیگر را برای نوید محمدزاده به ارمغان آورد.
دیگر سینماگران ایرانی که به ونیز رفتند
به جز اسامی ذکر شده که دست پر ونیز را ترک کردند، بسیاری دیگر از سینماگران ایرانی به ونیز رفته‌اند و این جشنواره با سینمای ایران آشنایی کامل دارد. "آرامش در حضور دیگران" (ناصر تقوایی)، "بیتا" (هژیر داریوش)، "پستچی" (داریوش مهرجویی)، "رگبار" (بهرام بیضایی)، "چشمه" (آربی آوانسیان)، "بامداد جدی" (احمد فاروقی قاجار)، "اربعین" (ناصر تقوایی)، "رقص رونما" (هوشنگ شفتی)، "رقص‌های محلی بجنوردی" (سهراب شهید ثالث)، "جن" (بهرام ری پور)، "نان و کوچه" (عباس کیارستمی)، "رهایی" (ناصر تقوایی)، "ادیان در ایران" (منوچهر طیاب) و "باد جن" (ناصر تقوایی) آثاری هستند که پیش از انقلاب در بخش‌های مختلف جشنواره به نمایش درآمدند.
سینمای ایران پس از سال‌ها دوری از جشنواره ونیز در سال ۱۹۸۵ با "دونده" ساخته امیر نادری به ونیز رفت. سپس در سال ۱۹۹۱ "گروهبان" مسعود کیمیایی در ونیز به نمایش درآمد و دو سال بعد بار دیگر امیر نادری با فیلم "منهتن از روی شماره" راهی قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان شد.
محسن مخلمباف دیگر فیلمساز ایرانی است که در سال ۱۹۹۸ با "سکوت" در ونیز حضور داشت. همچنین "زنان بدون مردان" ساخته شیرین نشاط دیگر اثر ایرانی است که به بخش اصلی جشنواره ونیز راه یافته است.
فیلم پرحاشیه "خانه پدری" ساخته کیانوش عیاری نیز در بخش افق‌های جشنواره در سال ۲۰۱۲ به نمایش درآمد و در آن سال امیر نادری نیز به عنوان یکی از داوران بخش افق‌ها در ونیز حضور داشت.
در سال ۲۰۱۳ شهرام مکری با "ماهی و گربه" به بخش افق‌های ونیز رفت و جایزه ویژه هیأت داوران را کسب کرد. جشنواره ونیز ۲۰۱۹ میزبان "متری شش و نیم" به کارگردانی سعید روستایی در بخش افق‌های ونیز بود تا یکصدمین اثر سینمایی ایران باشد که در قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان به نمایش گذاشته می‌شود.
به طور کلی ۱۰۶ عنوان فیلم از سینماگران ایرانی در ادوار مختلف جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمده است. در این بین آثار مختلفی توانستند جوایز مهمی را برای سینمای ایران به ارمغان آورند.
"خورشید" مجید مجیدی آخرین حضور ایران در این جشنواره مهم است و باید دید که آیا در سال ۲۰۲۰ و در بحبوحه شیوع ویروس کرونا خبر خوشی به سینمای ایران می‌رسد یا خیر.
نظر شما