به گزارش خبرنگار ایمنا، کلانشهر اصفهان نشان‌های بین‌المللی متعددی دارد که حاصل رنجِ هنرِ مردمان آن در اعصار مختلف است. مهارت‌هایی که در گوشه و کنار شهر چه در قالب میراث ملموس و چه در شاکله میراث ناملموس در پسِ سده‌های مختلف ویرانی، جنگ، تغییر حکومت‌ها و جنبش‌های سیاسی و اجتماعی همچنان زنده هستند و زندگانی اصفهان را به بقای خود تضمین می‌کنند.
اصفهانِ امروز میراث‌دار همان شهر همیشه هنرمند گذشته است که نسل به نسل و سینه به سینه، دستگاه‌های آواز، گره‌های خاتم، نقش‌های مینا، سردی فولاد، طرح‌های قالی، نقش‌های کاشی و ظرافت آجرچینی را آنچنان هوشمندانه به‌کار برده که اکنون هرکدام را با نام "سبک اصفهانی" می‌توان شناخت.
شاید وقت آن رسیده است که این میراث کهن نامی رسمی به خود گیرد و همگان اصفهان را در کنار نام‌هایی که تاکنون می‌شناختند، به نام پایتخت مهارت ایران نیز بشناسند؛ اولین گام‌های این نام گرفتن رسمی برداشته شده و اخیراً علی اوسط هاشمی، معاون وزیر کار و رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور در سفر به اصفهان ایده پایلوت "شهر مهارت‌محور" را برای اصفهان مطرح کرد.
به همین سبب قسمت نخست گفت‌وگوی ایمنا با فریده روشن، عضو کمیسیون فرهنگی ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان در خصوص تشریح ظرفیت‌های این شهر را برای کسب عنوان شهر مهارت‌محور در ادامه می‌خوانید:
چه عواملی باعث شد تا ایده شهر پایلوت مهارت‌محوری برای اصفهان مطرح شود؟
اصفهان ظرفیت‌هایی دارد که شاید کلانشهرهای دیگر کشور آن را دارا نباشد. اصفهان به عنوان یک قطب صنعتی شناخته شده و در کنار صنایع فولاد و ذوب آهن و صنایع خرد بسیاری در شهرک‌های صنعتی متعدد اصفهان فعال هستند. بدیهی است که اولین شاخصه متقاضیان ورود به این صنایع، دارا بودن مهارت است بنابراین صنعت اصفهان زمانی بارور خواهد بود که اصفهان شهر و استانی مهارت‌محور باشد.
از سوی دیگر شهر اصفهان به دلیل قدمت تاریخی و ظرفیت‌های هنری و فرهنگی به عنوان یک "شهر موزه" شناخته می‌شود؛ میدان نقش جهان خود یک موزه زنده در دلِ شهر است که مهارت‌های گوناگون را در خود جای داده است.
تک تک مغازه‌های اطراف میدان در صنایع مختلف فعال هستند و صنایع دستی اصفهان را زنده نگه داشته‌اند. از دیرزمان تاکنون استادکارها فرزندان خود و یا افراد دیگر را به عنوان کارآموز پذیرفته و مهارتی که در خلق آثار هنری داشته‌اند را به آنان آموزش می‌دادند بدین سبب می‌توان گفت رسیدن نسل به نسل مهارت این صنایع بر پایه آموزش‌های مهارتی بوده که در تاریخ اصفهان ریشه دارد.
رنگ آمیزی پارچه، قلم کاری، قلم زنی و سایر صنایع دستی موجود در اصفهان زیرساخت‌هایی را برای این شهر به‌وجود آورده تا شهروندان بتوانند آسان‌تر از سایر شهرها به مهارت‌آموزی و در نتیجه آن اشتغال برسند.
آثار تاریخی و میراثی متعدد اصفهان، گواه معماری فاخر در این شهر است؛ افراد ماهر و زبده‌ای که آثاری از خود برجای گذاشته‌اند، می‌تواند زمینه‌ای برای مهارت آموزی در شهر باشد و معماری اصفهان زنده نگه داشته شود زیرا اگر بخواهیم آینده اصفهان را همانطور که گذشتگان برایمان ساختند، بسازیم نیاز به معمارانی داریم که نقشه‌ها و طرح‌های جدید خود را بر پایه مهارت فردی و تجربه اساتید حوزه معماری در شهر اجرا کنند.
از طرف دیگر نباید از وجود افراد هنرمند در بخش‌های مختلف، موسیقی، تئاتر، نویسندگی، نقاشی، صنایع دستی و سایر حیطه‌های هنری غافل شد؛ اساتید و هنرمندان نامدار اصفهان منابع ارزشمند انسانی هستند که باید در آینده تعداد آنها توسعه پیدا کند که این توسعه نیروی انسانی از راه آموزش و مهارت آموزی به‌دست می‌آید.
اصفهان در سطح بین‌المللی به عنوان "شهر خلاق صنایع دستی" شناخته شده و از میان ۳۰۰ رسته صنایع دستی کشور، ۱۹۹ رسته در اصفهان وجود دارد و چیزی بالغ بر ۵۰ هزار نفر در این حوزه مشغول کار هستند. بدین سبب زنده نگاه داشتن این رسته‌های هنری نیاز به فعالیت افراد ماهری دارد که بتوانند اصفهان را همچنان به عنوان شهر خلاق صنایع دستی بشناسانند.
بخش‌های مختلفی مانند دانشگاه علمی - کاربردی، مراکز فنی و حرفه‌ای، شهرک علمی- تحقیقاتی، استارتاپ‌ها و مراکز نوآوری در کنار یکدیگر توانسته‌اند تفکر مهارت‌محوری را در اصفهان تقویت کنند و به خوبی و تا حدی بیش از سایر شهرها و استان‌های کشور در این حوزه فعال هستند.
در مجموع این ظرفیت‌های منحصر بفرد اصفهان باعث شد تا این کلانشهر در سفر معاون وزیر و رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به اصفهان، به عنوان شهر پایلوت "مهارت‌محوری" انتخاب شود تا زمینه‌ای برای رسیدن این شهر به عنوان پایتخت مهارت کشور باشد.
اعطای این نام به اصفهان چه مزیتی برای شهروندان خواهد داشت؟
مهارت‌های فنی و حرفه‌ای یکی از عوامل اصلی رشد و توسعه اقتصادی به خصوص از نظر توسعه اقتصاد پایدار در کشور به شمار می‌رود. آموزش فنی و حرفه‌ای از ارکان مهم و اساسی برای ورود افراد به بازار کار و دستیابی به شغل‌های پایدار و با ثبات است و می‌تواند مهارت آموزان را به عنوان نیروهای خلاق و کارآمد در جهت توسعه و پیشرفت کشور معرفی کند.
بنابراین فردی که مهارت دیده می‌تواند در این جهت گام برداشته و جامعه را به سمت توسعه‌یافتگی حرکت دهد؛ توسعه‌یافتگی مهم‌ترین نیاز کنونی کشور است و عامل اصلی آن افراد و منابع انسانی مهارت دیده هستند.
با یک نتیجه‌گیری مشخص می‌شود که آموزش‌های مهارتی چه نقش ویژه‌ای در کاهش آمار بیکاری و رونق کسب‌وکار ایفا کرده و باعث توسعه اقتصادی و اجتماعی شهر می‌شوند بنابراین انتخاب اصفهان به عنوان شهر پایلوت مهارت‌محور می‌تواند بر زندگی تمام شهروندان تأثیرگذار باشد.
به نظر شما آیا جامعه به سمت مهارت‌آموزی پیش رفته و آمادگی برای گسترش این فرهنگ وجود دارد؟
جامعه باید از مدرک گرایی خارج شده و به مهارت گرایی سوق پیدا کند و به جای اینکه فقط به یادگیری تئوری‌ها و مسائل علمی توجه کنیم، به فرزندانمان مهارت زندگی کردن و گفتگو کردن را یاد بدهیم.
آموزش و پرورش کشور تنها به مقوله آموزش می‌پردازد و به پرورش توجه نمی‌کند. اگر به بحث پرورش توجه می‌شد افراد از کودکی مهارت‌های مورد نیاز زندگی را یاد می‌گرفتند در تمام طول زندگی از آن بهره می‌بردند.
شایسته نیست که فردی دوران مدرسه و دانشگاه را بگذراند و بعد از آنکه مدرک تحصیلی خود را گرفت هیچ مهارتی نداشته باشد، وقتی مهارتی ندارد چگونه وارد بازار کار شود؟ بنابراین باید از همان دوران کودکی مهارت‌آموزی و استعدادیابی نظام‌مندی در شهرها و در کشور انجام شود تا وقتی نوجوان به سن ۱۴ یا ۱۵ سالگی می‌رسد شغل آینده خود را انتخاب کند.
امروز با معضل بیکاری روبه‌رو هستیم، جامعه‌ای مدرک‌گرا داریم و بسیاری از افراد سال‌های زیادی زحمت می‌کشند و تحصیل می‌کنند اما نتیجه دلخواه خود را به‌دست نمی‌آورند. شرایط کنونی با گذشته متفاوت است و تقریباً همه افراد نقش بزرگ مهارت‌آموزی را در ساختن آینده کشور می‌دانند.
من ۲۰ سال پیش که در سازمان فنی و حرفه‌ای بودم شاید افرادی زیادی نام آموزش‌های فنی و حرفه‌ای را هم نشنیده بودند و طبیعی بود که نباید توقع داشت اکثر مردم در آن زمان به اهمیت مهارت آموزی پی برده باشند ولی امروز مردم آشنا شده‌اند و فرهنگ مهارت‌آموزی جا افتاده بنابراین حالا که آموزش و پرورش در حوزه مهارت آموزی ضعف نشان می‌دهد، باید سایر نهادها از همان کودکی بر امر مهارت آموزی توجه کنند هرچند که هنوز هم این خواسته را از آموزش و پرورش داریم.
اصفهان ادعای شهر دوستدار سالمند بودن را دارد، آیا می‌توان با بهره‌گیری از مهارت سالمندانی که روزی استادکار یک حرفه بوده‌اند، شاخص‌های اصفهان را در حوزه زیست سالمندی ارتقا داد؟
می‌دانید که "شهر دوستدار سالمند" به دنبال زیست پذیر کردن شهر برای افراد سالمند است، فضای شهر باید برای سالمند در دوران بازنشستگی آرامش خاطر و احساس ارزشمندی ایجاد کند. مدیریت شهری اصفهان نیز تلاش کرده این زیست‌پذیری را برای سالمندان در بخش‌های مختلف شهر ایجاد کند اما در خصوص استفاده از دانش و تجربه این قشر در امر مهارت‌آموزی اقدام چندانی نشده است.
از طرف دیگر این موضوع را در نظر بگیرید که شرایط اقتصادی کشور ایجاب می‌کند حتی سالمندان بعد از بازنشستگی دنبال یافتن شغل دیگری باشند تا بتوانند مایحتاج زندگی خود را تأمین کنند بنابراین در این شرایط نمی‌توانیم بگوییم فقط از تجربیات این قشر استفاده می‌کنیم یا بگوییم آنها کار نکنند و از سوی نهادهای عمومی حمایت شوند چون در شرایط کنونی کشور شدنی نیست.
با این حال منکر آن نیستیم که باید در برنامه‌های آموزشی و مهارتی، چند دهه تجربه استادکاران بازنشسته در رسته‌های مختلف به جوانان و نوجوانان انتقال پیدا کند. قطعاً کار ارزشمندی است که باید نهادهای دولتی و خصوصی به آن توجه کرده و از این ظرفیت ارزشمند بهره‌برداری شایسته‌ای کنند.
در حوزه مهارت‌آموزی، توانمندسازی زنان چه جایگاهی دارد؟
یکی از عمده‌ترین موضوعاتی که در مهارت‌آموزی مورد توجه خواهد بود توانمندسازی زنان است؛ زنان ۵۰ درصد جامعه را تشکیل می‌دهند و از لحاظ تفکری و اندیشه‌ای در حال ارتقا یافتن هستند و از سوی دیگر در شرایط فعلی مردان به تنهایی نمی‌توانند بار اقتصادی جامعه را بر دوش بکشند و نیاز است زنان نیز در این امر همکاری کنند.
باید امتیازات جنسیتی جامعه برداشته شود و زنان بتوانند مانند مردان کار کنند چون یکی از راهبردهای مهم توسعه عدالت جنسیتی بوده و این امر از اهداف مهم یک اقتصاد کارآمد محسوب می‌شود. از آنجا که رابطه مثبت و معنی‌داری بین برقراری عدالت جنسیتی و توسعه اقتصادی وجود دارد بنابراین پرداختن به این موضوع به منظور دستیابی به توسعه پایدار ضروری به نظر می‌رسد.
به همین دلیل در این راستا سیاست‌های یکپارچه برای دسترسی بانوان به مشاغل بهتر و با کیفیت و نیز کاهش شکاف جنسیتی سیاست‌گذاری‌ها به سمتی می‌روند که زنان به یکی از مهم‌ترین جوامع هدف مهارتی در آموزش فنی و حرفه‌ای تبدیل شوند.
این نگاه در سیاست‌گذاری مدیریت شهری نیز حاکم بوده است؟
بر اساس آماری که سازمان فنی و حرفه‌ای استان ارائه کرده در سال ۹۸ تقریباً ۴۰ درصد از آموزش‌ها مختص زنان بوده است. این میزان در مهارت آموزی که متولی آن شهرداری اصفهان بوده بالاتر است؛ از میان متقاضیان و مهارت‌آموزان مراکز آموزشی و فرهنگسراهای شهرداری حدود ۹۰ درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
مفاد آموزشی فرهنگسراها برای توانمندسازی زنان در دو بخش کارآفرینی و فرهنگ‌سازی است که با استقبال بالای شهروندان مواجه است. در این مراکز علاوه بر آنکه مهارت دستیابی به یکی از مشاغل خانگی به صورت کاربردی یاد داده می‌شود تا فرد بتواند محصولاتی قابل عرضه به بازار تولید کند، بر توانمندسازی اندیشه‌ای، مهارت زندگی کردن، گفتگو، خودسازی و اعتماد به نفس زنان نیز تمرکز می‌شود تا شهروندان زن اصفهانی با کسب مهارت‌های زندگی و شغلی بتوانند زیست بهتری در شهر داشته باشند.
نظر شما