به گزارش خبرنگار ایمنا، از زمان همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ تاکنون، موضوعی که ذهن اکثر پژوهشگران حوزه علوم انسانی را به خود مشغول کرده خسارات ناشی از شیوع این ویروس بر اقتصاد کشورها و در نتیجه اقتصاد جهانی بوده است. بر اساس پیش بینی بانک توسعه آسیایی شیوع ویروس کرونا احتمالاً ۸.۸ تریلیون دلار بر اقتصاد جهان ضربه خواهد زد. نکته دیگر ضربه نابرابری است که این بیماری بر فعالیت‌های مختلف اقتصادی خواهد داشت و اثر آن منطقه به منطقه و کشور به کشور متفاوت خواهد بود.
یکی از عواملی که تأثیر بسزایی در میزان آسیب پذیری اقتصاد دارد سهم هر صنعت در کیک اقتصاد و ماهیت و ظرفیت‌های صنایع است. این موضوع بی‌شک تأثیر بسزایی در انتخاب استراتژی مناسب برای مدیریت بحران و برنامه‌ریزی پساکرونایی دارد. اما در اینجا موضوع میزان اثر گذاری ماهیت و ظرفیت‌های صنعت موسیقی در آسیب پذیری این صنعت از بحران‌هایی نظیر بحران کرونا است.
در صنعت موسیقی چندین نوع درآمد وجود دارد که شامل درآمد حاصل از نشر آثار (آلبوم و کتاب)، کنسرت‌ها و رویدادهای موسیقی، ارائه آموزش و درآمدهای مربوط به آهنگسازی و اجرا و جشنواره‌ها است. با توجه به این موارد متوجه می‌شویم که موسیقی حتی در بحرانی مانند کرونا به صورت کامل متوقف نمی‌شود، زیرا برای آموزش می‌توان آموزش مجازی را انتخاب کرد و کنسرت‌ها را هم می‌شود آنلاین برگزار کرد. از این منظر شاید بتوان گفت موسیقی آسیب کمتری نسبت به دیگر صنایع مانند گردشگری و آسیب بیشتری نسبت به صنایعی مانند مواد غذایی می‌بیند.
سهم هر کشور در اقتصاد موسیقی
در بحث زیان‌های اقتصادی نکته مهم دیگر زیرساخت‌ها هستند، مخصوصاً زیرساخت‌های مربوط به اینترنت و آموزش مجازی. مثلاً در کشور سنگاپور کیفیت اینترنت و آموزش مجازی بسیار مطلوب‌تر از کشوری مثل ساحل‌عاج است. مسئله مهم دیگری که باید مطرح کرد سهم صنعت موسیقی در تولید ناخالص داخلی کشورهاست. هر چه این مقدار بیشتر باشد دامنه آسیب پذیری هم بیشتر خواهد بود.
نمودار بالا میزان بزرگ بودن سهم بازار موسیقی را در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که آمریکا (با ۴.۹ بیلیون دلار آمریکا) در رتبه اول قرار دارد و پس از آن ژاپن و آلمان و بریتانیا در رتبه‌های دوم و سوم و چهارم قرار دارند. البته این آمار مربوط به سال ۲۰۱۴ است، اما تا کنون تغییرات محسوسی نکرده و رتبه‌های یکم تا چهارم همواره جایگاه خود را حفظ کرده‌اند.
توجه به موسیقی و سینما در روزهای قرنطینه اهمیت بسزایی پیدا کرد و مردم تمایل بیشتری نسبت به آن پیدا کردند و شرکتی مانند نتفلیکس در دوران همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ درآمد قابل توجهی داشته است. البته نکته قابل تأمل و عامل موفقیت این شرکت در نحوه ارائه محصول است؛ یعنی "پخش آنلاین" که قبلاً هم به آن اشاره شده بود (البته سینما در این مورد از موسیقی پیشی گرفته است).
نمودار بالا سیر نسبتاً صعودی ارائه دیجیتال محصولات موسیقیایی را از سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۸ نشان می‌دهد. با این اطلاعات اگر بخواهیم صنعت موسیقی ایران را مورد ارزیابی قرارا دهیم، باید در نظر گرفت که سهم موسیقی از درآمد ناخالص داخلی همواره در سطح پایینی قرار داشته است که یکی از مهم‌ترین دلایل آن حق تکثیر است. حقی که در کشور ما به آن اهمیتی داده نمی‌شود و این عامل مهمی برای افزایش میزان آسیب پذیری در روزهای کرونایی است. ضمن اینکه زیرساخت‌ها در سطح مطلوب و بالایی قرار ندارد که بتوان آموزش‌ها و حتی کنسرت‌ها را به صورت مجازی ادامه داد، اگرچه تلاش‌هایی در این زمینه شده، اما با استقبال چندان بالایی که قابلیت جبران و کاهش خسارات را داشته باشد همراه نبوده است.
کدام بخش‌های موسیقی بیشترین ضرر را کردند
البته کنسرت‌های آنلاین در دوران شیوع ویروس کرونا برگزار شده و از دو بعد اقتصادی و اجتماعی قابل بررسی است. بعد اجتماعی آن کنسرت‌های آنلاینی است که رایگان و برای جلب رضایت و افزایش نشاط اجتماعی برگزار می‌شودو در کشور توجه خوبی به آن شد. اما در بعد اقتصادی ماجرا متفاوت است و ما در این مورد از دیگر کشورها بسیار عقب هستیم. با این حساب می‌توان گفت سهم بازار موسیقی در کشور ما به بزرگی آمریکا، آلمان و ژاپن نیست و میزان آسیب‌پذیری بالایی دارد.
بنا بر گزارش‌هایی که به دست آمده است آموزشگاه‌های موسیقی و سایت‌های فروش بلیت کنسرت در ایران بیشترین ضرر را کرده‌اند. برای سایت‌های فروش این ضرر بیش از ۱۰ میلیارد تومان خواهد بود. به گفته چندین مدیر سایت اکثر مخاطبان بلیت‌های خود را عودت داده‌اند.
لغو رویدادها و جشنواره‌های موسیقی اگر چه در کشورهای مختلف خسارات فراوانی را بر جا گذاشته است، اما در ایران این خسارات آنچنان زیاد نیست؛ زیرا رویدادهای موسیقی محور به طور گسترده وجود ندارد. در کشورهایی اروپایی و آمریکا لغو شدن بسیاری از جشنواره‌های محلی و شهری بر اقتصاد موسیقی آن کشورها خسارات زیادی زده، چراکه این جشنواره‌ها درآمدهای جانبی بسیاری را با خود دارد. این در حالی است که در ایران محدود رویدادهای موسیقی اکثراً جشنواره‌هایی در فرم اهدای جوایز بوده و گونه‌های دیگر رویداد در ایران وجود ندارد.
ضرورت وجود جامعه مدنی قوی در بحران
با وجود تمام این نکات موضوع فوق‌العاده مهمی که حتی می‌تواند تا حد بسیار زیادی خسارات وارده را جبران کند نحوه برخورد مدیران با این موضوع است. تاکنون پیشنهادهای فراوانی از دولت‌ها و مدیران در کشورها به هنرمندان و فعالان در صنعت موسیقی برای حمایت از آنها داده شده است که مهم‌ترین آنها شامل پرداخت وام‌های کم بهره با بازپرداخت طولانی مدت، بسته‌های حمایتی، به تعلیق درآوردن بازپرداخت وام‌ها، به تعویق انداختن آبونمان‌های آب و برق و گاز و بیمه‌های بیکاری است. مبحث حائز اهمیت دیگر وجود اتحادیه‌ها و انجمن‌ها در صنعت موسیقی در کشورهای مختلف است که توانایی دارند در مواقع اضطراری از صندوق اعتباری خود کمک‌هایی را به اعضا اعطا کنند. اما این اتحادیه‌ها و انجمن‌ها با آن شکل و فرم در ایران وجود ندارند.
به عنوان مثال در بریتانیا، اتحادیه موسیقی‌دانان انگلستان در بحران کرونا به اعضای خود کمک‌های گوناگونی اعطا کرد. این اتحادیه از دولت نیز برای جبران خسارت‌ها درخواست کمک کرده و قطعاً یک اتحادیه یکدست قدرت بیشتری نسبت به جمعی از هنرمندان دارد.
اما چندی پیش محمد الهیاری مدیر کل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته بود تمهیداتی را برای تسریع در مجوز دادن به هنرمندان لحاظ خواهد کرد به علاوه خانه موسیقی پیگیری‌هایی پیرامون پرداخت حق بیمه و جبران خسارات ذی‌نفعان موسیقی با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشته است. همچنین فراخوانی از جانب دفتر اقتصاد فرهنگ و هنر برای ثبت اطلاعات کسب و کارهای فرهنگ، هنر و رسانه متضرر از کرونا صادر شده است که صاحبان کسب و کار اطلاعات خود را در سامانه وزارت ارشاد ثبت کرده و برای دریافت وام به وزارت تعاون ارجاع داده می‌شوند.
حال با توجه به این تمهیدات و حمایت‌هایی که در نظر گرفته شده است باید دید آیا ارائه بسته‌های حمایتی واقعاً تأثیر گذار هستند یا خیر. البته اینکه موسیقی تا چه مقدار از کرونا متضرر شده و اینکه این ضرر توسط دولت جبران خواهد شد یا خیر به مقدار پرداختی بسته‌های حمایتی، نحوه پرداخت آن و همچنین نحوه پرداخت و بازپرداخت وام‌ها و عملکرد بیمه مرتبط است.
نظر شما