به گزارش خبرنگار ایمنا، شاهین سپنتا در گردهمایی پنجشنبه‌های اصفهان با موضوع آیین‌های تاریخی در اصفهان با اشاره به اینکه واژه "جشن" از ریشه اوستایی "یسنا" و در زبان پهلوی "یزشن" به معنی ستایش و نیایش همراه با شادی درونی است، اظهار کرد: جشن‌های ایرانی کاربردهای متفاوتی داشته و دارند. یکی از این کاربردها نیایش همگانی است؛ ستایش پروردگار یکتا به دلیل نعمت‌هایی که منجر به یک آرامش فردی و همگانی در جامعه می‌شود.
وی افزود: کاربرد دیگر آن گردهمایی‌های خانوادگی، محلی و ملی است که جشن یلدا نیز در این دسته طبقه بندی می‌شود. با توجه به اینکه اکثر جشن‌های ایرانی در محیط خانواده برگزار می‌شود، در نهایت به جامعه شادتر و سالم تری منجر می‌شود.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: یکی دیگر از کارکردهای این جشن ها در شرایط امروز است که مردم با مشکلاتی روبه رو هستند؛ در واقع این جشن‌ها در بزنگاه‌های تاریخی و بحران‌های فرهنگی و اجتماعی التیامی بر زخم های مردم بوده و آن‌ها را به یکدیگر نزدیک و سبب ایجاد همبستگی در میانشان می‌شود.
سپنتا ادامه داد: جشن‌های ایرانی فراتر از زمان، مکان، افراد اعتقادات و حتی مسائل اقتصادی و سیاسی است و حفظ آن‌ها از ضروریات است و باعث می‌شود جامعه پویاتری وجود داشته باشد. همچنین زنده نگه داشتن نام اسطوره هایی نظیر کاوه یا آرش کمانگیر نیز یکی دیگر از کابردهای جشن های ایرانی است.
وی افزود: پاسداشت طبیعت نیز از جمله کابردهای برگزاری چنین جشن‌هایی است. اساسا جشن‌های ایرانی مانند جشن نوروز، یلدا یا چهارشنبه سوری پیوندی ناگسستنی با طبیعت دارند و در آن‌ها به نوعی ردپایی از طبیعت دیده می‌شود. از دیگر نمونه‌های این مورد می‌توان به جشن "خردادگان" که ارتباط مستقیمی با آب دارد، جشن "امردادگان" که ارتباط مستقیمی با گیاهان و حفظ گونه‌های گیاهی، جشن بهمنگان که جشنی اختصاصی برای پاسداشت حیوانات و حمایت از آن‌ها است.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: کاربرد دیگر اینگونه جشن‌ها، رشد اقتصاد محلی و ملی بر پایه کشاورزی، دامداری یا گردشگری است. در هر حال تمامی این جشن‌ها به رونق اقتصادی در جوامع محلی و سپس در بعد ملی کمک می‌کنند. امروزه در دنیا یکی از موتورهای محرکه اقتصاد در دنیا برگزاری همین جشن‌ها است اما متاسفانه در ایران از ظرفیت این جشن‌ها به درستی استفاده نمی‌شود.
سپنتا گفت: علاوه بر موارد گفته شده جشن‌های ایرانی می تواند به دسته‌های مختلفی نیز طبقه بندی شود. بر این اساس دسته اول جشن‌های سالانه فصلی مانند نوروز و یلدا است. گروه دیگر جشن‌های گاهنبگار است که بیشتر به حوزه‌هایی مانند کشاورزی مربوط می شود که شش جشن است. دسته دیگر جشن های ماهانه مانند "تیرگان"، "امردادگان" و موارد مشابه است و دسته آخر نیز مربوط به جشن‌هایی مانند چهارشنبه سوری، جشن سده، سیزده به در و سمنوپزان است.
وی با اشاره به اینکه در گذشته هر یک از روزهای ماه به نامی از نام‌های اهورا مزدا مزین بوده است گفت: در آن زمان روز دوم ماه با نام " بهمن" شناخته می‌شد که به معنی " اندیشه نیک" است؛ در حقیقت این نام‌ها در زندگی مردم نیز جاری می‌شد بنابراین یکی از جلوه‌های برگزاری چنین جشن‌هایی بعد اخلاقی آن‌ها است، به عنوان مثال در جشن بهمنگان افراد سعی می‌کردند این صفت را بیش از گذشته در خود متبلور کنند.
این پژوهشگر اضافه کرد: برخی فکر می‌کنند این حقیقت که چنین جشن‌هایی ریشه اوستایی داشته یا به زرتشتیان منتسب می‌شود جشن‌های مذهبی و دینی به شمار می‌رود حال آنکه فرهنگ ایرانی فراتر از یک دین یا مرام و مسلک خاصی است؛ اگرچه چنین جشن‌هایی در متون اوستایی ذکر شده است اما در حقیقت بخش از فرهنگ کامل و جامع ایرانی است.
سپنتا در ادامه به نام بردن از برخی جشن‌ها پرداخت و گفت: جشن نوروز در ابتدای سال، زادروز زرتشت در ششم فروردین، جشن سیزده به در ، جشن فروردینگان در ۱۶ فروردین، سوم اردیبشهت ماه جشن اردیبهشتگان، ششم خردادماه جشن خردادگان، ۱۳ تیرماه جشن تیرگان، جشن امردادگان در هفتم مردادماه، جشن شهریورگان در چهارم شهریورماه، جشن مهرگان در ۱۶ مهرماه، جشن آبانگان در دهم آبان ماه، نهم آذر جشن آذرگان، جشن یلدا در ۳۰ آذر، جشن‌های دی‌گان، جشن بهمنگان در دوم بهمن، جشن سده در دهم بهمن ماه، پنجم اسفند ماه روز ملی زن و زمین و چهارشنبه سوری که این موارد یاد شده بخشی از جشن‌هایی است که در ایران برگزار می‌شده است. به علاوه برگزاری این جشن‌ها انگیزه‌های متفاوتی داشته است به عنوان مثال تیرگان جشنی است که برای درخواست بارش باران برگزار می‌شده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: از میان جشن‌هایی که در ایران باستان برگزار می‌شده است برخی نیز در حافظه تاریخی اصفهان به ثبت رسیده است. یکی از مهمترین این جشن‌ها که همان جشن نوروز است مورد توجه جهانگردان نیز قرار گرفته است به گونه‌ای که یکی از آن‌ها درباره آن می‌نویسد: در نوروز مردم به مدت هفت روز در کنار زاینده رود جمع شده و به عیش و نوش و تفریح می‌پردازند چنان که موجب حیرت حاضران می‌شود. مردمی که برای شرکت در این جشن از مسیرهای طولانی می‌آیند، هزینه‌های گزافی برای آن پرداخت می‌کنند و لباس‌های زیبا پوشیده و برای شرکت در جشن آماده می‌شوند، آوازخوانان هنرمند از زن و مرد به این جشن شور و نشاط خاصی می‌دهند. مردم در پشت‌بام خانه‌ها به عیش و نوش و شیرینی خوردن مشغول شده، شب را به صبح پیوند می‌زنند و کسی ایشان را از این کار باز نمی‌دارد زیرا فرمانروایانشان آنان را از این کار آزاد گذاشته‌اند.
این پژوهشگر افزود: از دیگر جشن‌هایی که تاکنون اصفهان به خود دیده است، جشن آب پاشان است که در آن مردم گردهم آمده و به یکدیگر آب می‌پاشیدند؛ حال از آن‌جا که این جشن در پی یک خشکسالی هفت ساله روی داد می‌توان اینگونه نتیجه گرفت مردم در آن زمان از هر رویداد ناخوشایندی مانند خشکسالی رویداد خوشایندی مانند جشن آب پاشان به وجود می‌آوردند. جشن گل سرخ نیز از دیگر جشن‌های برگزار شده در اصفهان است.
سپنتا درباره جشن یلدا نیز با اشاره به اینکه معنی یلدا، "زایش" است گفت: در اصل این به معنی ستایش پرتوهای خورشید است که در اولین لحظات پس از طلوع خورشید قابل مشاهده است. انگیزه‌های مختلفی برای برگزاری جشن یلدا وجود داشته است که یکی از این انگیزه‌ها بزرگداشت میترا، ستاره قطبی، بوده است که بعدها به ستایش پرتوهای خورشید (مهر) تبدیل شد. در واقع یکی از دلایل ستایش مهر، بسط دادن به اهورا مزدا و خدای یکتا بوده است. بر اساس این بینش این افراد معتقد بودند خداوند نیز مانند پرتوهای خورشید زندگی بخش است و از همین جهت معنایی معنوی نیز به جشن یلدا داده شده است.
نظر شما