وحید پورمردان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به رهاسازی بخشی از حقابه تالاب بین‌المللی هامون از محل چاه نیمه‌های شهرستان زهک، اظهار کرد: حقابه زیست محیطی این تالاب به میزان کلی ۶۰ میلیون مترمکعب است که از محل چاه نیمه و حقابه کلی کشور ایران تامین می شود.
وی با بیان اینکه ۸۲۰ میلیون مترمکعب کل حقابه ای است که کشور افغانستان ملزم به تامین و واریز آن به مخازن ایران است، ادامه داد: از این ۸۲۰ میلیون مترمکعب ۶۰ میلیون مترمکعب حقابه زیست محیطی است، اما امسال از افغانستان حقابه ای نگرفتیم و این رهاسازی آب برای تالاب هامون از سیلاب ها است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان با اشاره به بارش‌های مطلوب امسال، افزود: بر این اساس برای احیای پوشش گیاهی و تثبیت بستر تالاب هامون درخواست کردیم بخشی از این حقابه در محل هایی که کانون‌های گردوغبار است، در ایران رهاسازی شود.
پورمردان با تاکید بر اینکه بخشی از این حقابه رهاسازی شده است، تصریح کرد: کل حقابه ۶۰ میلیون مترمکعب در برابر فضا و آسیبی که تالاب هامون دیده است عدد زیادی نیست اما با این حال این میزان آب را برای تثبیت کانون‌های گردوغبار مدیریت خواهیم کرد.
وی با اشاره به بررسی نقشه‌های هوایی، گفت: بخش دیگر این حقابه پس از حذف مداخلات فیزیکی و دایک‌ها در کانون‌هایی که کمترین آب را در تالاب هامون دریافت کردند، رها سازی خواهد شد.
پورمردان خاطرنشان کرد: نیمه دوم شهریور ماه نسبت به رهاسازی بخش دوم حقابه تالاب زیست محیطی تالاب هامون اقدام می‌کنیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان با اشاره به برخی اختلافات و مناقشات با کشور افغانستان در خصوص رهاسازی آب از رودخانه هیرمند و تالاب بین المللی هامون، افزود: آنها دربالادست رودخانه درحال سدسازی هستند؛ در حقیقت اگر دست آنها باشد اجازه نمی دهند یک قطره آب به طرف ایران بیاید، آنها از نگهداری آب قاصر بودند که امسال این میزان سیل به سمت تالاب هامون آمد، در غیر این صورت اجازه نمی دهند آب به سمت ایران بیاید و حل این مسئله دیپلماسی قوی وزارتخانه‌ها به ویژه وزارت خارجه را می طلبد تا بتوانیم حقابه تالاب بین‌المللی هامون را بگیریم.
به گزارش خبرنگار ایمنا، دریاچه و تالاب بین‌المللی هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریاچه خزر و دریاچه ارومیه، هفتمین تالاب بین‌المللی جهان و یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران است. تالاب بین المللی هامون ۱۳ میلیارد مترمکعب گنجایش دارد که در ۲۰ سال گذشته حتی حداقل نیاز آبی این تالاب نیز تامین نشده است. رودخانه هیرمند شریان اصلی ورود به هامون محسوب می شود. تا سال ۱۳۵۱ سهم ایران از رودخانه هیرمند ۵۰ درصد بود و پس از آن کاهش یافت.
وسعت دریاچه و تالاب هامون در زمان پرآبی پنج هزار و ۶۶۰ کیلومتر مربع است که از این مقدار سه هزار و ۸۲۰ کیلومتر مربع متعلق به ایران و بقیه حدود ۳۳ درصد تالاب هامون متعلق به افغانستان است. با این اوصاف، دریاچه هامون وابسته به رودخانه هیرمند است و این وابستگی باعث شده تا هرگونه نوسانات در میزان آب آن، مشکلاتی را برای کل سیستم به وجود آورد.
پس از شکست گفت‌وگوهای بسیار میان سران حکومتی ایران و افغانستان در سال‌های ۱۳۰۹ و ۱۳۲۷ با رأی کمیسیون بررسی حقآبه هیرمند به نام به کمیسیون دلتا، قراردادی در سال ۱۳۵۱ میان نخست وزیران دوکشور در کابل به امضاء رسید و مقرر شد معادل ۸۲۰ میلیون مترمکعب در سال سهم سیستان و دریاچه هامون باشد.
با وجود انعقاد این قرارداد از سال‌های پایانی دهه ۱۳۷۰ و هم‌زمان با کاهش بارش‌ها و خشکسالی، میزان ورودی آب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون مرتباً کاهش یافت. پمپاژ و انتقال آب هامون توسط خط لوله به زاهدان و انتقال و ذخیره آب در چاه‌های نیمه زابل و همچنین استفاده از حق آبه هامون جهت کشاورزی در زابل از دلایل اصلی خشک شدن هامون است. نبود دولتی مقتدر در افغانستان، ساخت سد کجکی بر روی هیرمند، نصب و به‌کارگیری انواع پمپ در مسیر رودخانه هیرمند جهت کشاورزی توسط کشاورزان افغان،خشک شدن دریاچه هامون را در پی داشته است. این مسئله موجب قطع شدن منبع معاش ۴۰۰ هزار سیستانی، کاهش قابل ملاحظه پرندگان بومی سیستان و آسیب جدی به تنوع زیستی این منطقه شده است.
تداوم روند خشکی تالاب هامون در ۱۰ سال گذشته سبب شده بستر این تالاب به کانون گردوغبار تبدیل شود که نه تنها استان سیستان و بلوچستان در ایران بلکه ولایت های نیمروز و هلمند افغانستان و ایالت بلوچستان در پاکستان را نیز درگیر مسائل خود کرده است.
نظر شما