سید احمد حسینی نیا در گفت و گو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: اگر برنامه ریزان شهری بخواهند فرایند طرح جدید شهری منجر به یک طرح عظیم شود، رعایت ۱۰ نکته کلیدی بسیار ضروری است.
وی افزود: نخستین مورد ایجاد برنامه‌ای برای فردا، نه دیروز یا امروز است؛ ملاحظات مربوط به ایجاد برنامه زمانی که فرض بر این است که یک برنامه درباره آینده است نه مربوط به حال یا گذشته، به راحتی می‌تواند به وسیله آنچه که امروزه امکان پذیر به نظر می‌رسد یا آنچه که ممکن است جامعه برای آن آماده باشد ابتر بماند.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان ادامه داد: اگر اجازه دهیم که فرایند برنامه به سطوح درک شده راحت امروزی به جای چالش‌ها، نیازها و فرصت‌های آینده محدود بماند شاید روزی که برنامه تصویب بشود همان روز تاریخ ابطال آن خواهد بود.
وی تصریح کرد: دومین نکته برنامه‌ریزی برای پیامدها به جای چارچوب‌های زمانی است؛ یک مثال مهم در این مورد این است که اکثر برنامه‌ها در یک چارچوب زمانی ۲۰ ساله تنظیم می‌شود و سپس یک تخمین جمعیتی را برای چگونگی رشد احتمالی جمعیت در آن چهارچوب زمانی استنتاج می‌کنند.
حسینی نیا گفت: این اعداد، هدف نیستند و صرفاً یک پیش‌بینی است، هر چند به شخصه بارها این کار را انجام داده‌ایم، اما دیگر طرفدار انجام این کار نیستم، در برنامه‌های کنونی از جمله آینده نگار، یک تصمیم کلیدی را برای ایجاد برنامه برای یک شهر در سطح جمعیتی خاص اتخاذ کرده‌ایم، به عبارت دیگر رسیدن به نتیجه بدون در نظر گرفته زمان رسیدن به این مهم.
وی افزود: این زمان ممکن است ۱۰ یا ۱۵ سال یا حتی ۲۵ یا ۳۰ سال باشد. پر واضح است که این نتیجه جمعیتی پایان رشد نخواهد بود بلکه مبنایی برای برنامه کنونی و سیاست‌های آن به شمار می‌رود و البته، برنامه باید رشد بیشتر از آن نتیجه را مخابره کند زیرا رشد صرفاً در آن عدد متوقف نخواهد شد.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان اظهار کرد: امر مهم سرعت رشد نیست، بلکه ماهیت رشد است، رشد تا حدودی مبتنی بر این امر است که برنامه‌ریزی کنترل بیشتری بر روی چه چیزی نسبت به چه هنگامی دارد در واقع می‌توان گفت چیزی که درباره تخمین‌های جمعیتی با تمایل به تعمیم روندهای جمعیتی گذشته با فرض همانندی آینده با گذشته، می‌دانیم این است که آنها اشتباه خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: برنامه‌ریزی برای پیامدها، از جمله یک سطح جمعیتی خاص، شدیداً هر چیزی را که در فرایند ایجاد برنامه برای بهتر کردن مسیری که تصمیمات مربوط به کاربری زمین و خدمات را ارتباط می‌دهیم، تغییر می‌دهد.
حسینی نیا اضافه کرد: تمرکز ملاحظات بر روی این است که چگونه قصد داریم این مازاد جمعیت را به روش‌هایی که اهداف را برای یک شهر متفاوت با جمعیت جدید در مقایسه با جمعیت قدیمی برآورده سازد، جای دهیم.
وی گفت: سومین نکته این است که مخاطب شما انسان باشد؛ روش‌های خلاقانه و مؤثر فراوانی برای طراحی یک تعامل بسیار درگیرانه وجود دارد، بهتر است با این ایده آغاز کنیم که مردم مشغول هستند و باید به آنها فرصت‌هایی برای مشارکت به روش‌هایی که برای آنها جذاب و راحت باشد، بدهیم، حال اگر روش‌های خسته کننده باشد انجام این امر موفقیت آمیز نخواهد بود.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تصریح کرد: در اینجا این مسئله برای بسیاری از فرایندهای برنامه‌ریزی وجود دارد، به دلیل زبان بیش از حد فنی؛ حوادث بوروکراتیک و نمایش‌های بی نتیجه تعجب آور نیست که بسیاری از مردم فکر می‌کنند که فرایندهای برنامه‌ریزی اموری خسته کننده است، اما نباید اینگونه باشد، زیرا شهرها ذاتاً جالب است و مردم به شدت به آینده مکان‌هایی که در آن زندگی می‌کنند علاقه‌مند هستند، لذا باید اعتراف کرد که اگر فرایند برنامه ریزی خسته کننده است مقصر ما هستیم! یک نقطه برای آغاز این است که مانند شهروندان بنویسم و صحبت کنیم.
وی افزود: چهارمین نکته این است که بدانید چه چیزی در برنامه شما یک تحکم، گوشزد و یا تجدید نظر است؛ در بسیاری از اقدامات و طرح برنامه که بر روی آنها بررسی انجام شده با دو گروه مواجه بوده‌ایم. گروه اول معتقد بودند: "ما حقیقتاً در حال انجام یک استحکام صرف هستیم زیرا سیاستی که داریم بسیار خوب است" گروه دیگر تأکید داشتند "ممکن است از برنامه کنار گذاشته شویم" که هر دو گروه نیز اشتباه می‌کنند.
حسینی نیا تصریح کرد: هر فرایند ایجاد برنامه در حقیقت ترکیبی از جنبه‌های استحکامی، سرعتی و تجدید نظری اساسی در جهت گیری شهر است، هنر در سازماندهی و در بعضی موارد بحث و کشف درباره این است که کدام مسئله یا سیاست کنونی در درون کدام یک از این سه طبقه جای می‌گیرد، سیاست موجود را در درون این سه طبقه بندی، تقریباً سطر به سطر، سازماندهی کنیم، این امر روشی منظم به منظور توجه واقعی به ماهیت حقیقی ملاحظات سیاسی و همچنین روشی مؤثر برای تمرکز انرژی خلاقانه بر روی فرصت‌های بزرگتری است که در آنجا گزینه تجدید نظر واقعاً بر روی میز است.
وی اظهار کرد: پنجمین نکته، ایده‌های اصلی را در معرض دید مخاطب قرار دهید، هر برنامه دارای ایده‌های بزرگی است؛ سیاست‌ها یا اظهارات قدرتمندی که اگر عملاً اجرا شود پتانسیل تغییر چشمگیر یک شهر را دارد، پیدا کردن بسیاری از این ایده‌ها در برنامه فوق العاده سخت است، به گونه‌ای که گویی سعی کرده‌ایم آنها را پنهان کنیم.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان ادامه داد: توصیه می‌شود که ایده‌های قوی را از زیر بخش‌ها خارج کنید و آنها را در کانون ملاحظات و سند نهایی خود قرار دهید، چرا آنها را به عنوان سر فصل‌هایی برای برنامه خود تعریف نکنیم؟ به عبارتی، برنامه خود را حول محور این ایده‌های بزرگ قرار دهید، هنگامی که مشغول بررسی پیش نویس یک برنامه بودیم متوجه یک پاراگراف کوچک در یک زیر بخش شدیم که در صورت عملیاتی شدن بسیار تأثیر گذار بود و اساساً شهر را دچار تغییر می کرد، البته این امر در صورتی بود که کسی آن را پیدا می‌کرد و یا می‌دانست که وجود دارد، سیاست‌هایی که پیدا کردن و عملیاتی شدن آن دشوار است، اما فراموشی یا نادیده گرفتن آن سهل است.
وی با اشاره به ششمین نکته خاطرنشان کرد: اطمینان به اینکه طرح شما هم دارای انعطاف‌پذیری و وضوح و هم دارای پشتوانه عقلی و تجربی برای اولویت بندی است؛ احتمالاً این روزها بزرگترین موضوع در مورد ایجاد برنامه بحث در مورد این است که برنامه‌ها باید مستحکم و روشن باشد، به طوری که بتواند چنان وضوحی را ارائه دهند که هر کس بگوید که به یک برنامه نیاز دارد یا اینکه قابلیت انعطاف داشته باشد تا امکان ارائه ایده‌های بهتر جهت از بین بردن ابهامات در طول دورهی برنامه را فراهم کنند.
حسینی نیا افزود: پاسخ این است که یک برنامه بزرگ به هر دو نیاز دارد، هنر این است که بدانیم کدام یک از بخش‌های برنامه نیاز به استحکام و وضوح و کدام بخش‌ها نیاز به فراهم کردن ایده‌های بهتر جهت رسیدن به ایده‌های بزرگ برنامه دارد، قسمت دشوار کار این است که هر کس فکر می‌کند ایده‌های او بهتر است، ارائه کند البته اغلب پذیرش ایده‌های جدید فشارهای زیادی را متوجه شهرها خواهد کرد.
وی اضافه کرد: شهری که دارای بلوغ در زمینه برنامه است می‌داند چه زمانی انعطاف پذیری در برنامه جهت ایده‌های بهتر مورد نیاز است و چه زمانی استحکام و شفافیت مورد نیاز است؛ همچنین این شهر دارای کارمندان و هیئت‌های اجرایی است که قدرت تشخصیص ایده‌های برتر را زمانی که آنها را می‌شنوند، دارا است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان گفت: هفتمین نکته پیگیری برنامه در مرحله سیاست و تصمیم‌گیری است؛ بر اساس یک ضرب المثل مشهور "برنامه مال انسان، اجرا مال خداست. To plan is human; to implement, divine" و هنوز بسیاری از برنامه‌ها توجه کمی به اجرا و پیگیری ندارد.
وی اظهار کرد: طرفدار این امر نیستیم که اجازه بدهیم تا جنبه‌های عملیاتی و نگهداری اشیاء ایده‌های سیاسی خلاق جدید و نگرش‌های بهتر را بکُشد بلکه بیشتر به معنای تغییرات عملکردی در عمل، بودجه یا تجهیزات است، سیاست خوب همیشه همراه با پیگیری موفقیت آمیز ذهنی است.
حسینی نیا خاطرنشان کرد: یک سیاست‌گذاری موفق یک بازی شطرنج را در پیش رو دارد و می‌داند چگونه اطمینان یابد که برنامه بلااستفاده نخوهد ماند و در قفسه کتابخانه‌ها خاک نخواهد خورد، برنامه‌های خوب بر امر پیگیری تاکید داشته و حتی در بخش‌ها یا فصولی مانند "ساخت واقعیت برنامه" یا " عملیاتی کردن برنامه" آن را مستند می‌کنند هر چند در بالاترین سطح، بخش بزرگی از اجرای موفقیت آمیز یک برنامه در تغییر فرهنگ سازمانی و سیاسی است که برای ساخت واقعی یک برنامه در واقعیت لازم است.
وی عنوان کرد: هشتمین نکته تاکید ویژه بر نیازهای شهر است؛ هنگامی که توافق عمومی در مورد یک برنامه بوجود می‌آید، ترس از اینکه ظاهراً شهر ذهن عمومی را شکل داده است، می‌تواند منجر به تلاش‌هایی شود که آغاز برنامه را شبیه آغاز با ضرب المثل " صفحه خالی کاغذ "blank sheet f paper" کند، اما به نظرl، شهرها هرگز یک صفحه خالی کاغذ نیستند و همچنین هرگز قبل از اینکه تدوین برنامه آغاز شود به طور کامل ذهن مردم را شکل نداده‌اند.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان اظهار کرد: حقیقت این است که اکثر شهرها این روزها داده‌های بهتری در ساخت شهر از جمله مبنای ریاضیاتی قوی در مورد هزینه‌ها و پیامدهای واقعی انتخاب‌ها در مورد چگونگی رشد آنها در اختیار دارند. این مبنای ریاضیاتی می‌تواند اثری دگرگون ساز بر روی ملاحظات سیاسی و اجتماعی درباره رشد و برنامه‌ریزی داشته باشد، زیرا می‌تواند برتری دهنده مواضع سیاسی و ایدولوژیکی جناح‌های مختلف (اعم از چپ و راست) باشد.
وی گفت: شهرها باید در تولید و اشتراک گذاری این مبنای ریاضیاتی جدید با دیگر شهرها شجاع باشند، این امر به این معنا نیست که آنها نمی‌توانند هنوز از مردم یاد بگیرند و همچنین مطمئناً به این معنا نیست که شهرها تصمیماتی از پیش ساخته بر مبنای جهت گیری‌های جدید و راه‌حل‌های ناشی از مبنای ریاضیاتی جدید اتخاذ کرده‌اند، اما نکته این است که هیچ برنامه‌ای از خلاء آغاز نمی‌شود و شهرها نباید درباره قرار دادن اطلاعات و داده‌های ارزشمند و مهم در هر شروعی به منظور ترویج یک مکالمه بزرگ واهمه‌ای داشته باشند.
حسینی نیا اظهار کرد: نکته نهم ریسک پذیری است؛ در فرهنگ سازمانی که شکل دهنده ایجاد برنامه (و هر چیز دیگری) است لحظات بسیاری وجود دارد که انتخاب بین یک ریسک، یا بازی بی‌خطر تفاوت بین یک دیدگاه خلاق یا محافظه کارانه را نمایان می‌کند، اگر یک شهر خواهان یک برنامه جدید جهت ایجاد تغییرات کاملاً صحیح برای بهتر کردن وضعیت خود است، این امر احتمالاً نیازمند یک فرایند متفاوت، تصمیمات متفاوت و نهایتاً یک برنامه متفاوت جهت انجام آن است.
وی افزود: هیچ کدام از این امور بدون ریسک نیست، اما همانطور که چارلز لندری (نویسنده کتاب شهر خلاق) می‌گوید تفاوت بزرگی بین "ریسک شایسته" (که در آن شکست پلی برای پیروزی خواهد بود) با ریسک غیر شایسته که ماحصل نبود تفکر، وجود دارد.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان گفت: شهرهایی که برنامه‌های بزرگ را پی نهاده‌اند و به موفقیت‌های شگرفی رسیده‌اند معمولاً جسارت‌های فکر و عملی از قبیل اتخاذ ریسک‌های شایسته و کاملاً مطالعه شده و همچنین توانمندسازی کارکنان در جهت تعامل سریع و واقعی بدون موانع متعدد اداری را از خود بروز داده‌اند.
وی با اشاره به نکته آخر خاطرنشان کرد: درک قدرت تحریکی یک برنامه؛ بعضی از شهرها برنامه‌های جدید را به عنوان فرصتی برای دستیابی به یک سیاست بهتر می‌بینند و اگر این امر هدف آنها باشد، فرصت‌ها آن چیزهایی هستند که آنها می‌خواهند بدست بیاورند.
حسینی نیا گفت: این چیز کوچکی نیست، اما به یاد داشته باشیم که دیگر شهرها بزرگتر فکر می‌کنند، ایجاد یک برنامه جدید می‌تواند نمایانگر شانس یک نسل برای تغییر عمیق در هر چیزی از جمله فرهنگ خلاق سازمانی، شورایی و کارمندی و ملاحظات جامعه حول محور ایجاد شهری بسیار موفق و هوشمند در جهت سیاست باشد، به طور خلاصه، این لحظه‌ای است که نباید هدر برود.
نظر شما