رخشنده چون شعرهایش

نامش رخشنده بود اما پای شعرهایش پروین نشست و او را به عنوان معروف ترین شاعر زن ایرانی مشهور کرد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، پروین اعتصامی شاعره ایرانی است که به عنوان «مشهورترین شاعر زن ایران» از او یاد شده ‌است، او ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ در تبریز زاده شد و ۱۵ فروردین ۱۳۲۰ در تهران درگذشت.

پدرش یوسف اعتصامی، لقبش اعتصام الملک بود و از ادیبان و نویسندگان و مترجمان بنام عصر خود بود. مادرش که اختر نام داشت، دختر عبدالحسین «مُقدّم العِداله»  از واپسین شاعران دوره قاجار بوده است.

بیشتر اشعار پروین اعتصامی، در قالب قصیده، قطعه، مثنوی و مسمّط است. در این میان، آنچه از نوع حکایت، تمثیل و به خصوص مناظره سروده، درخشندگی بارزی دارد و بیشتر تمثیل های پروین، مناظره گونه است. این شیوه، برای در افکندن معناهای تازه در ادب فارسی، پیشینه ای دیرینه دارد و در برخی از آثار شاعران کهن ادب فارسی؛ چون عنصری اسدی طوسی، مُعزی، انوری و... نیز دیده می شود. در عین حال که مناظره و سؤال و جواب در ادب فارسی پرسابقه است، پروین در گزیدن این شیوه، استقلال اندیشه خود را نشان داد و چون چگونگی برداشت معناها و شیوه بیان آن ها و نگارگری ها و شرح و تحلیل های او، با پیشینیان به کلّی دیگر گونه است، شعر او ویژگی و اصالتی جدا از دیگران دارد.

پروین اعتصامی، در محیط اجتماعی زمان رضاخان بزرگ شده بود و در آن زمان نیز دنیای فریبنده غرب به اسم تجددگرایی، در کشور تکاپو می نمود و زنان جامعه را به اسم آزادی فریب می داد . با چنین وضعیت آشفته ای، او جذب تمدن غرب نشد و اشعار فراوانی نیز در مذمت فرهنگ غرب و حکومت دست نشانده رضا خان سرود ، در شعر «گل پنهان» به عفت و تقوا توصیه کرده است:

نهفت چهره، گلی زیر برگ و بلبل گفت                مپوش روی، ما به روی تو شادمان شده ایم

مسوز ز آتش هجران مزار دستان را                   بکوی عشق تو عمری است داستان شده ایم

جواب داد کازین گوشه گیری و پرهیز                    عجب مدار که از چشم بد، نهان شده ایم

ز دستبرد حوادث وجود ایمن نیست                    نشسته ایم و بر این گنج پاسبان شده ایم

دیوان پروین، ۵۶۰۶ بیت در قالب ۲۰۹ قصیده و قطعه و غزل و مثنوی و پنج قطعه کوتاه دو سه بیتی و یازده تک بیتی است و در آن جز چند غزل دیده نمی شود؛ البته چنان که در لغت نامه دهخدا آمده، دیوان پروین مشتمل بر همه اشعار او نیست. وی چند سال پیش از مرگ خود، یک قسمت از اشعارش را که مطلوب طبعش نبوده سوزانده است.

آنچه شعر پروین را برگزیده کرده، مضمون ها و معناها، در اشعار اوست. دیوان پروین، سرشار از حقیقت های الهی و معنوی و مفهوم های عالی انسانی و پند و اندرز است. رنگ ملایمی که از تابش نور عرفان و فلسفه به مفهوم های مورد نظر شاعر افتاده، چنان نیست که چشم خوانندگان را بیازارد، اما در عوض به شعر او جلا بخشیده است. روح عاطفی پروین و احساسات زنانه و مادرانه او که گاه در قطعه ها و مناظره ها تجلی یافته، با روح عرفانی و اخلاقی او که در قصیده ها تابیده، آمیخته ای دل پذیر را به وجود آورده است.

مرحوم سید محمدحسین شهریار، شاعر شیرین سخن معاصر، در شعری کوتاه، شخصیت و شعر پروین را چنین بزرگ شمرده است:

سپهر سخن راست پروین ستاره                     جهانی سوی این ستاره نظاره

عروسی است در حجله طبع پروین                  که از ماه و پروین کند طوق و پاره

بلند آسمانی است دیوان پروین                     بلند اخترانش برون از شماره

ملک الشعرای بهار نیز در مقدمه دیوان پروین می گوید: «در ایران که مرکز سخن و فرهنگ است اگر شاعرانی از جنس مرد پیدا شده اند که مایه حیرتند، جای تعجب نیست، اما تاکنون شاعری از جنس زن که دارای این استعداد باشد و با این توانایی، اشعاری چنین نغز و نیکو بسراید، از نوادر محسوب می شود و جای بسی تعجب و شایسته هزاران تحسین و تجلیل است.»

پروین در سوم فروردین ماه ۱۳۲۰، در آستانه سی و پنج سالگی، بیمار شد و در پانزدهم همان ماه، شاید به جهت مرض حصبه، درگذشت و در صحن حضرت معصومه (ع) در قم و در مقبره خانوادگی اش، در کنار پدر به خاک سپرده شد. بر سنگ مزار او شعری است که خود سروده است:

این که خاک سهیش بالین است            اختر چرخ ادب پروین است

گرچه جُز تلخی از ایّام ندید                 هرچه خواهی سخنش شیرین است

صاحب آن همه گفتار امروز                  سائل فاتحه و یاسین است

کد خبر 370519

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.