به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان نطنز، مزارع کشاورزی بخش بادرود در محیط بیابانی واقع شده و در طول تاریخ، آب کشاورزی آن از قنوات تامین شده است. رشته کوه کرکس از کوههای اردستان تا کاشان کشیده شده و چند زنجیره دارد که طول این رشته کوه ۲۰۰ کیلومتر و عرض آن حدود ۶۰ تا ۸۰ کیلومتر است.
تقریبا اکثر مناطق بادرود از رشته کوه کرکس سرچشمه میگرفتند، اما امروز به جز دو تا چهار رشته قنات، بقیه به دلیل پایین رفتن آبهای زیرزمینی خشک شده است.
کشت بیرویه، زمینهای کشاورزی را بایر کرده است
سعید صالحیان بادی، پژوهشگر و کارشناس ارشد جغرافیا با اشاره به موضوع آبهای زیر زمینی منطقه بادرود اظهار کرد: به دلیل کشت بیرویه صیفی مانند طالبی، گرمک، خیار و ذرت به صورت غرقابی در طول ۳۰ سال اخیر سطح آب بسیار افت کرده و بخش زیادی از زمینهای زیر کشت تبدیل به اراضی بایر شده و باغات به طور کامل از بین رفته است و شاهد تخریب محیط زیست هستیم.
وی با بیان اینکه در اوایل انقلاب از چاههایی با عمق ۶۰ متری آب برداشت میشد، گفت: متاسفانه اکنون عمق بیشتر چاههای منطقه به بیش از ۲۰۰ متر افزایش یافته و قطر لولههای آب که قبلا هشت اینچ بود اکنون به سه و چهار اینچ رسیده است و کاهش شدید آبهایی زیر زمینی بسیار نگران کننده است.
وی گفت: در دهههای اول انقلاب به دلیل حفر بیرویه چاه، سطح زیر کشت بسیار زیاد شد که مساحتی به طول ۳۰ کیلومتر و در عرض ۱۰ کیلومتر را در بر میگرفت، اما در سالهای اخیر حدود ۳۰ درصد آن از زیر کشت خارج شده است .
ذخایر آب زیرزمینی تهدیدی برای امنیت آبی منطقه
فرشاد فتحیان، عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان با اشاره به موضوع کم آبی و بارندگیهای اخیر منطقه بادرود تصریح کرد: یکی از مباحث مهم امروز در کشور، مسئله کمبود آب سالم و قابل دسترس برای تامین نیازهای شرب، بهداشت و تولید محصول کشاورزی برای امنیت غذایی در هر منطقه است.
وی افزود: منطقه کویری بادرود دارای اقلیم گرم و خشک همراه با میزان بارندگی پایین است که مسئله تامین آب را با چالش جدی مواجه کرده است بنابراین منطقه بادرود با جمعیتی بالغ بر ۲۰ هزار نفر و متوسط بارندگی سالانه کمتر از ۱۱۰ میلیمتر (معادل کمتر از نیمی از بارش متوسط کشور ایران) متاسفانه از مسئله کمبود آب رنج میبرد و تنها منابع تامین آبهای شرب و کشاورزی در کل منطقه ریزشهای جوی و چاهها به عنوان منابع آب زیرزمینی هستند.
این کارشناس حوزه آب خاطرنشان کرد: با توجه به وضعیت اقلیمی منطقه، همان مقادیر کم بارش عمدتاً در فصل زمستان (فصل سرد سال) و تا اواسط فروردینماه سال بعد است که نیاز آب به کشاورزی و شرب در این ماهها کمتر از دیگر ایام سال (از اواسط فروردین ماه تا اوایل پاییز) خواهد بود، بنابراین یک تضاد بین مقادیر آب قابل تامین و تقاضای مردم منطقه در فصل تابستان که نیاز آبی برای کشت محصولات و شرب بیشتر میشود، وجود دارد.
وی ادامه داد: با افزایش برداشت آبهای زیرزمینی، ذخایر آب زیرزمینی به عنوان تنها منبع تامین آب یک تهدید بسیار جدی برای امنیت آبی منطقه به شمار میآید و چندین راهکار برای رفع این تضاد عرضه و تقاضا از لحاظ جنبههای علمی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی وجود دارد، شاید یکی از راهکارهای موثر، استفاده از طرح تغذیه مصنوعی است هنگامی که بارشهای قابل توجهی در منطقه وجود داشته باشد.
وی با بیان اینکه از لحاظ ساختار شهری و از جنبه مدیریت آب، توسط مسئولان و سازمانهای ذیربط نظیر ادارههای منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، امور منابع آب و شهرداری، اقدامات موثری صورت نگرفته است، تاکید کرد: امروز باید با استفاده از طرح تغذیه مصنوعی که در شهرهای کویری ایران انجام شده یا در حال انجام است و به شیوههای مختلف علمی، مناطقی را برای به دام انداختن آبهای ناشی از بارشهای سیلآسا که عمدتاً در فصل بهار رخ میدهد، ایجاد کرد که از این طریق میتوان به آب و خاک این فرصت را داد تا آب به آرامی در خاک نفوذ کند و باعث تغذیه سفرههای آب زیرزمینی شود.
آب زیرزمینی در اذهان عموم به منبعی "بی پایان" قابل برداشت تبدیل شده است
وی افزود: علاوه بر این به عنوان یکی دیگر از راهکارهای موثر می توانیم کانالهای سربسته در سطح شهر ایجاد کنیم که بتوان به راحتی آبهای جاری شده در سطح شهر را به منطقهای هدایت کرد که از آب جمعآوری شده برای مصارف کشاورزی یا همان طرح تغذیه مصنوعی استفاده شود در این حالت زمانی که شاهد بارشهای تند و شدید و مداوم هستیم، میتواند تا حدودی مرهمی بر درد وضعیت نامناسب آب زیرزمینی منطقه باشد.
فتحیان اظهار کرد: منابع آبهای زیرزمینی در مواقع خشکسالی و کمبود بارش به عنوان اصلیترین ذخیره استراتژیک در منطقه بادرود به شمار میآید و در دوران فقر باران و برف به کمک میآید بنابراین بدون یک ذخیره آب زیرزمینی پایدار، امنیت آبی منطقه با خطر بسیار بزرگتری در مقایسه با تصور کنونی مردم منطقه روبه رو خواهد شد.
وی گفت: متاسفانه، آب زیرزمینی در اذهان عموم به منبعی "بی پایان" قابل برداشت تبدیل شده است و مالکان باغات و اراضی کشاورزی با برداشت بیرویه آب زیرزمینی نیازهای آبی محصولات خود را تامین میکنند، غافل از اینکه تولید بیشتر به ازای اُفت بیشتر سطح آب زیرزمینی منجر میشود در نتیجه سفرههای آب زیرزمینی در مناطق خشک و نیمهخشک نظیر بادرود که اتکای زیادی به آب زیرزمینی دارند به سرعت خالی میشود.
این کارشناس ارشد حوزه آب خاطرنشان کرد: مهمترین گام برای حفاظت از این منبع آبی ارزشمند و تصمیمگیری برای ساکنان این منطقه درک و اقدام عاجلانه در بهبود وضعیت منابع آبهای زیرزمینی است که اگر اقدامی جدی نشود، دهه آینده فرصتی برای رفع این مشکل و بقای بادرود نخواهد بود بنابراین یکی از زیربناییترین اقدامات در مسیر نجات آب و سفرههای آب زیرزمینی آگاهی بخشی، اطلاع رسانی عمومی و مشارکت جمعی مردم منطقه بادرود در برنامهریزی استفاده از آبهای زیرزمینی در رابطه با مشکلات پیشروی منابع آب و راهکارهای ممکن برای کمک به کاهش آنها است.
۲۲ دشت استان در حالت هشدار قرار دارد
لطف الله ضیایی، مدیر امور مطالعات شرکت مهندسان مشاور زایندآب اظهار کرد: در استان اصفهان ۳۵ دشت وجود دارد که ۲۲ دشت آن نیز از نظر سفرههای آبی وضعیت ممنوعه پیدا کردهاند و این یک هشدار است.
وی گفت: هر سال حدود یک و نیم تا دو متر از سطح آبهای زیر زمینی کاسته میشود و به دنبال این زنگ خطر دشتها نیز شور میشود.
مدیر امور مطالعات شرکت مهندسان مشاور زایندآب عنوان کرد: باتوجه به اینکه بالغ بر ۱۴۵ حلقه چاه عمیق کشاورزی در بخش بادرود روزانه فعالیت دارند، اما به باور کارشناسان مجموعهای از عوامل از جمله برداشتهای بی رویه از چاههای آب کشاورزی، مدرنیزه نبودن آبیاریهای کشاورزان، نبود نظارت صحیح بر کشت محصولات سودزای کم آب، تبدیل نکردن آبیاریها به سیستمهای قطرهای و مصرف بیرویه آب خانگی در شست و شوی معابر و خودروها دست به دست هم داده تا منطقه بادرود مانند بسیاری از نقاط ایران با بحران بی سابقه در تامین منابع آب روبه رو شود و چاههای آب بادرود هر روز خالیتر از دیروز شود.
گزارش از: رحمت الله کاملی، خبرنگار ایمنا در نطنز
نظر شما