به گزارش خبرنگار ایمنا، مرحوم سید محمود هاشمی شاهرودی (متولد ۱۳۲۷ در نجف) که مقام مرجعیت شیعه و نیز عضویت در شورای نگهبان، مجلس خبرگان رهبری، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را در کارنامه سیاسی خود داشت، شامگاه دوشنبه-۳ دیماه- بعد از یکسال رنج بیماری دار فانی را وداع گفت. بسته شدن پرونده خدمات این مرجع دینی و سیاستمدار کهنه کار، سبب شد تا بار دیگر نگاهی به دوران زندگی و کارنامه سیاسی وی بیندازیم.
تحصیل تا درجه اجتهاد
مرحوم شاهرودی تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در مدرسه علوی نجف اشرف گذراند. از اولین اساتید وی در دروس دینی حجت الاسلام والمسلمین شیخ هادی سیستانی بود. آیت‌الله شاهرودی بعد از ورود به مدرسه علمیه «منتدی النشر» و فراگیری علوم دینی در سن ۱ ۴سالگی به‌دست مبارک آیت‌الله العظمی خویی معمم شد و بعد از فراگیری دروس ابتدایی حوزه، به تحصیل خارج فقه و اصول در محضر اساتید مطرح حوزه نجف پرداخت.
به‌دلیل همین نبوغ و استعداد مرحوم هاشمی شاهرودی بود که قبل از رسیدن به سی‌سالگی از استادش شهید سید محمدباقر صدر اجازه اجتهاد دریافت کرد.
پیوستن به انقلاب ایران
با شروع نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، حوزه علمیه نجف نیز به دلیل حضور مراجع و علمای برجسته در آنجا به یکی از کانون‌های مبارزه علیه رژیم پهلوی تبدیل شد. آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی از این رهگذر با اندیشه‌های امام آشنا شد و پس از تبعید امام راحل به نجف اشرف در زمره شاگردان ایشان درآمد و قبل از تبعید امام رابط شهید صدر با ایشان شد.
مبارزات آیت‌الله شاهرودی با رژیم بعث و حکومت پهلوی، در سال ۱۳۵۲ موجب شد تا عوامل صدام با هجوم به حوزه نجف وی را همراه جمعی دیگر از فضلای حوزه دستگیر و در شعبه پنج اداره امنیت عمومی بازجویی کرده و مورد انواع شکنجه‌های جسمی و روحی قرار دهند.
با پیروزی انقلاب اسلامی تظاهرات گسترده‌ای در شهرهای عراق خصوصاً در نجف اشرف در تأیید انقلاب اسلامی و رهبری امام خمینی برگزار شد. رژیم صدام و مأموران امنیتی آن جست‌وجوی گسترده‌ای را برای دستگیری علمای مبارز نجف از جمله مرحوم هاشمی شاهرودی آغاز کردند. وی با درخواست شهید صدر از عراق خارج شد و پس از رفتن به کویت از آنجا به ایران مهاجرت کرد.
در پی ناکامی دستگاه‌های امنیتی از دستگیری وی رژیم صدام سه برادر وی را دستگیر و اعدام کرد و حتی پیکر آنها نیز به دست خانواده‌شان نرسید. آیت‌الله شاهرودی پس از ورود به ایران به محضر امام خمینی رفت و مسئولیت هماهنگی میان حوزه‌های علمیه نجف و امام خمینی(ره) را به عهده گرفت و نماینده علی‌الاطلاق شهید صدر در ایران شد.
راه‌اندازی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق
با شروع جنگ تحمیلی و فشار صدام بر شیعیان و مردم عراق، امام خمینی(ره) مأموریتی به آیت‌الله خامنه‌ای مبنی بر پیگیری امور عراق دادند. در سال ۱۳۶۱ رییس‌جمهور وقت با پیگیری و استفاده از ظرفیت روحانیت مبارز عراق به‌خصوص آیت‌الله سید محمدباقر حکیم و آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی با تنظیم اساسنامه‌ای تشکل مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق را راه‌اندازی کردند.
مرحوم هاشمی شاهرودی عضو هیئت مؤسس و اولین رییس مجلس اعلا بود و پس از چندی با ریاست شهید حکیم به‌مدت مدیدی بعنوان سخنگوی این مجلس ایفای نقش مؤثر داشت. برگزاری کنفرانس «جنایات صدام» از مهمترین حرکت‌های مجلس اعلای عراق در دهه ۶۰ بود.
آیت‌الله هاشمی شاهرودی در طول هفت دهه حیات خود، فعالیت‌های علمی و سیاسی مختلفی داشتند. از جمله فعالیت‌های علمی وی می‌توان به عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، شورای عالی سیاستگذاری حوزه، مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، مجمع تقریب مذاهب اسلامی و ریاست مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی اشاره کرد.
وی از جمله علمایی بود که در آغاز رهبری آیت‌الله خامنه‌ای برای بررسی توان فقهی و علمی رهبر انقلاب با ایشان جلسات مباحثه داشتند. همچنین در تاریخ ۱۳۷۱/۱۰/۸، آیت‌الله خامنه‌ای هیئتی از علما از جمله مرحوم هاشمی شاهرودی را به‌منظور بررسی موضوعات و مسائل جدید فقهی و تهیه پاسخ فقهی عالمانه و محققانه به مسائلی که وضع کنونی جهان و پیشرفتهای علمی نو برای فرد و جامعه مسلمان مطرح می‌سازد منصوب فرمودند.
تحول در قوه قضائیه
وی علاوه بر فعالیت‌های علمی در دو دوره متوالی به‌مدت ۱۰ سال ریاست قوه قضاییه را از سال ۷۸ الی ۸۸ به‌عهده داشت. این قوه در زمان ریاست آیت‌الله هاشمی شاهرودی شاهد برخی تحولات ریشه‌ای بود از جمله می‌توان به اصلاح برخی قوانین و تدوین قانون جدید مجازات اسلامی، اعمال سیاست زندان‌زدایی، کیفرزدایی از قوانین، افزایش چشمگیر وکلای دادگستری، گسترش روابط میان قوای قضائیه کشورهای اسلامی اشاره کرد.
عضویت در فقهای شورای نگهبان، عضویت در مجلس خبرگان رهبری، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام از جمله مسئولیت‌های ایشان بوده است.
مرحوم هاشمی شاهرودی از جمله شخصیتهای مورد وثوق و اعتماد رهبر معظم انقلاب بودند. رهبر انقلاب در دیدار با مسئولان دستگاه قضایی در تاریخ ۱۳۸۷/۴/۵، درباره شخصیت آیت‌الله شاهرودی می‌فرمایند: «امروز خوشبختانه قوه قضائیه با مدیریت و ریاست جناب آقای شاهرودی ــ عالم، مجتهد، فاضل، مسلط بر مبانی و مباحث ــ اداره می‌شود؛ این فرصت خیلی خوبی است. وجود یک چنین افرادی و شخصیتهای برجسته در درون قوه قضائیه، فرصت‌های خوبی است.»
بیماری و درمان در اروپا
هاشمی شاهرودی در اردیبهشت ۱۳۹۶ به دلیل بیماری، مدتی در یکی از بیمارستان‌های تهران بستری شد. پزشک معالج شاهرودی ابتدا دلیل جراحی او را «بیماری گوارشی نسبتاً شایع» عنوان کرده بود، اما بعد از بهبود نیافتن این بیماری، وی به توصیه پزشکان برای ادامه درمان به بیمارستان پروفسور سمیعی در آلمان رفت.
هر چند این سفر و درمان در یک کشور اروپایی حاشیه‌های بسیاری برای آیت الله شاهرودی همراه داشت، اما در نهایت افاقه نکرد و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در تمام یکسال اخیر با عوارض بیماری خود (غده روده بزرگ) دست و پنجه نرم می کرد به طوری که در ماههای آخر قادر به حضور در جلسات مجمع نیز نبود. وی در سوم دی ماه ۱۳۹۷ در بیمارستان خاتم‌الانبیای تهران دار فانی را وداع گفت.
حضرت آیت الله خامنه‌ای در پیام تسلیت خود به مناسبت درگذشت آیت‌الله شاهرودی با ذکر برخی از ویژگی‌ها و منش شخصیتی برجسته آن مرحوم، بیان کردند: «ایشان استادی بزرگ در حوزه علمیه قم و کارگزاری با وفا در مهمترین تشکیلات نظام جمهوری اسلامی، عضو مؤثری در شورای نگهبان و رییس موفقی در مجمع تشخیص مصلحت بودند و آثار و برکات علمی بسیاری از خود بر جای نهادند. ایشان همچنین برادر سه شهید و از یاران و شاگردان و همراهان شهید نام‌آور و بزرگوار سیدمحمدباقر صدر بود. »
نظر شما