به گزاش خبرنگار ایمنا، هر فصل از تاریخ چند هزار ساله ایران یادآور ظهور و سقوط سلسلهها و خاندانهایی است که هریک از آنان منشاء تحولات خوب یا بد بسیاری بودهاند. خانه و کاشانه مردمان این دیار گاه طعمه هوسرانی ملوک یاغی شده است که ثمره آن ترسیم صحنههایی خشن همچون تاراج مغولان بوده که چهره تاریخ را با خون بی گناهان خضاب کرده است و گاه، مردمان آسوده در پناه ثبات سیاسی و اقتصادی آرمیدهاند، همچون ایام حکمرانی صفویان یا دوران زند وکیل.
در کنار همه آمدنها و رفتنهای خاندانها، ایرانیان تلاش کرده اند به هر شیوه عقاید ناب خود را حفظ و نشر دهند. یکی از سلسلههای متأخر ایرانی که قریب ۱۲۰ سال حکمرانی کردند، قاجاریه است که استیلای آن بر کشور، بیشتر باعث خرابی و قحطی و مرگ و میر بوده تا عمران و آبادانی؛ اما گاه در گوشه و کنار آثاری از ساخت و سازهای حکام قجر نیز میتوان یافت.
"مسجد جامع دهاقان" یکی از معدود بناهای تاریخی مربوط به اوایل دوران قاجار است که با مساحتی در حدود ۲۴۰ متر، در داخل راسته بازار این شهر، قرار دارد. مسجد جامع دهاقان نزدیک چهارسو و در کنار مساجد دیگری به نام "مسجد حاج مهدی" قرار دارد.
عمارت بنای مسجد جامع دهاقان را به شخصی به نام "حاج میرزا بابا" منسوب میکنند، هرچند در کتب تاریخی نامی از او برده شده یا سرگذشتی دقیقی برای او در دست نیست، اما از آنچه در ادبیات فولکلر و گفتار عامه موجود است چنین بر میآید که شخصی خیر بوده است.
ساختمان مسجد جامع دهاقان، ساده است و به خوبی نشان می دهد که مردمان محلی با دست مایه اندک و بدون حمایت حاکمان به ساخت آن همت گماردهاند. سر در این مسجد که با نیم گنبدی پوشیده شده که دارای تزئینات کاربندی و رسمی بندی است؛ این بخش دارای دو سکو بوده که در حال حاضر یکی از آنها باقی است.
این عمارت دارای یک هشتی در مسیر ورودی از نوع "نگینی" است که به یک حیاط کوچک و شبستانی ستوندار متصل است. این هشتی، مانند همه هشتیها فضای تقسیم بنا را نیز شامل میشود که فقط از سه ضلع مسدود است و از بقیه اضلاع به حیاطی کوچک، کوچه، شبستان، راه پله، پشت بام و اتاق های مسجد راه دارد.
پوشش این بخش از بنا به شیوه چهارضربی اجرا شده که دورنمایی زیبا دارد. شبستان این مسجد با آجرهایی با ابعاد ۲۰.۲۰.۵ سانتیمتر ساختهاند که در ادبیات عامه به "آجر قزاقی" معروف است.
سطح شبستان از سطح حیاط مسجد پایینتر است؛ این بخش مسجد در راستای محور قبله با سه ردیف ستون سه تایی از جنس آجر ساخته شده ک عموما فاقد تزیینات است.
در کنار هسته مرکزی بنای مسجد، عمارتهایی ساخته شده که قدمت کمتری دارند، از جمله این بخشها میتوان به اتاقهایی اشاره کرد که با طاق و گنبد پوشیده شده است.
در این مسجد محرابی وجود دارد که دارای تزئینات مقرنس و گچبریهایی با نقوش اسلامی است؛ ظاهر نقوش نشان میدهد که معمار قصد داشته از آنچه در مسجد جامع اصفهان دیده تقلید کند، البته تقلید از معماری صفوی در اکثر ابنیه دوران قاجار دیده میشود که با تغییراتی اندک، همچون تغییر رنگ آبی کاشیکاریها به زرد، همراه بوده است، این رویه در بعضی قسمتهای مسجد جمع دهاقان همچون محراب نیز دیده میشود.
در پشت بام این بنا یک ساعت آفتابی قرار دارد که در نوع خود کمنظیر است، البته از نشانهای تقلید از معماری مسجد جامع اصفهان است. کاربرد این ساعت برای تشخیص اوقات شرعی همچون زمان اذان و دخول وقت افطار بوده است.
محل استقرار زنان و مردان در این مسجد با دیواری چوبی تفکیک شده است؛ صفویه مبدا سبکی در معماری اسلامی بود که در آن مسجد و بازار و مدرسه به هم پیوسته شد و مورد تقلید بسیاری قرار گرفت؛ مسجد جامع دهاقان نیز ارتباط منسجم و پیوسته با بازار و قدیمیترین راسته آن داشته است.
در روستای "پوده" دهاقان نیز مسجد جامع دیگری وجود دارد که دیرینگی آن به دورن افشاریه و زندیه بازمیگردد. منبر و حوض سنگی این مسجد متعلق به دوران صفویه است و درون حجرهها و بر روی دیوارها، آثاری از نقاشیهای همان دوران باقی مانده است. پنج پله این مسجد، از سنگ سیاه است و در حاشیه آن نام چهارده معصوم خوشنویسی و کندهکاری شده است.
نظر شما