دشت اول به قیمت قانون!

به گزارش خبرنگار ایمنا، صبح یکی از روزهای ماه رمضان است. وارد بازار صنایع دستی میدان نقش جهان می شویم. مثل همیشه انتظار هیاهوی همیشگی، رفت و آمد مردم و داغی بازار فروشندگان برای تبلیغ و به فروش رساندن اجناس مغازه خود دور از ذهن نیست، اما گویی امروز بازار هم روزه سکوت گرفته و خبری از آن شلوغی همیشگی نیست! دُکان‌ها باز اما خرید و فروشی نمی‌شود. مغازه‌داران اجناس خود را طبق معمول بیرون از حجره چیده اند تا شاید چشم مشتریان بگیرد و دشتی کنند.

از دور که به بازار نگاه می‌کنی، بیشتر شبیه نمایشگاهی برای عرضه صنایع دستی است تا محلی برای عبور و مرور گردشگران و مردم. یکی، کیف‌های سنتی مغازه‌اش را به پرده‌ای که بیرون از مغازه نصب است، آویزان کرده و دیگری تمامی اجناس داخل مغازه را در ویترینی جلوی مغازه خود گذاشته است. هر کسی به سلیقه‌ خود، بیرون مغازه را چیده و اعتقاد دارد که "زیبایی بازار به این است که حجره‌داران اجناس خود را بیرون از مغازه بچینند و از دستان مشتری، دشت کنند"! اصلاً برای آنها مهم نیست که کسی بتواند از میان شلوغی چیدمان بازار، رد شود یا خیر... اما برای شهرداری همه پیاده روهای شهر مهم است حتی در میدان نقش جهان.

شهرداری پیاده رو را متعلق به شهروند می داند نه مغازه دار به همین دلیل از هفته گذشته برای نخستین بار با همراهی نمایندگان اصناف، نیروی انتظامی و پلیس راهور طرح ویژه‌ای برای رفع سدمعبر صنوف به اجرا گذاشته است، در این طرح هر روز سد معبر و تخلف یکی از صنوف به صاحبان مغازه گوشزد می شود.

امید نامدار، شاگرد مغازه صنایع دستی فروشی بازار میدان نقش جهان است به خبرنگار ایمنا می‌گوید: دو ماه است در این مغازه مشغول به کار هستم، در این مدت اطلاعی از اینکه گذاشتن ویترین و برخی از وسایل، جلوی مغازه خلاف است. نداشتم. مأموران می‌گویند ویترینی را که بیرون از مغازه گذاشته‌ایم  باید به در مغازه بچسبانیم و تا محدوده ۵۰ سانتی متری بیرون از مغازه، می‌توانیم ویترین را قرار دهیم.

این شاگرد مغازه صنایع دستی معتقد است قرار دادن اجناس در بیرون از دُکان، باعث جذب مشتری می‌شود، قدیمی های بازار به گرفتن دشت اول صبح اعتقاد دارند که این دشت را از فروش اجناسی که دم مغازه می‌گذارند به دست می‌آورند چون کسی در ساعات ابتدایی صبح، پولی بابت خرید تابلوهایی که دو، سه میلیون تومان قیمت دارند، نمی‌دهد و به همین دلیل برخی از اجناس ریز را بیرون از مغازه می‌گذاریم.

نامدار اضافه می‌کند: اجناس حجره‌داران بازار میدان نقش جهان، مسیر عبور و مرور افرادی که از بازار گذر می‌کنند را سخت نمی‌کند، اما میوه‌فروشی که بار مغازه‌اش را داخل پیاده‌رو می‌چیند، سد مسیر عابران پیاده‌ می‌شود و باید با آنها برخورد شود.

یکی از مغازه داران قدیمی که بازاری ها "استاد" خطابش می کنند، تمایلی به معرفی خود ندارد، می گوید: برخی از حجره‌داران مشتری ندارند و برای جذب مشتری، اجناس خود را بیرون از مغازه و در معرض دید مشتریان می‌گذارند تا با این کار مشتری وارد مغازه شود و از آن‌ها خرید کند.

او معتقد است برخی مشتریان اصلاً داخل مغازه‌ها را نگاه نمی‌کنند و چشمشان بیشتر اجناس بیرون مغازه را می‌گیرد. با وجود اینکه حتی یک قلم از اجناس مغازه‌ام را بیرون نمی‌گذارم، اما با این موضوع موافق هستم.

اینکه چرا این مغازه‌دار مثل سایر همکاران خود، اصلاً جنسی را بیرون از مغازه نچیده جای علامت سوال داشت که چطور مشتری را به داخل مغازه می‌کشاند.« مشتری به قیافه من که نگاه می‌کند، خودش وارد مغازه می‌شود و نیازی نیست اجناسم را بیرون از مغازه بچینم. اخلاق خوب و کار مطمئن و خوب دست مشتری دادن، رمز موفقیت من طی این ۳۸ سال کار است.»

آیناز حسن‌پور، فروشنده مغازه لباس، روسری و رومیزی سنتی در میدان نقش جهان است. او از تأثیر چیدن برخی از اجناس بیرون مغازه و در معرض دید مردم می‌گوید: پیش از این به ما گفته بودند که ویترین بیرونِ مغازه در حریم پیاده رو نباشد، اما تاکنون کسی برای آویزان کردن شال و روسری خارج از مغازه ایرادی نگرفته بود و برای بار اول است که می‌گویند شال و روسری‌های بیرون را باید جمع کنید و به داخل مغازه بیاورید.

حسن‌پور می‌گوید: نوع کالایی که مغازه‌های کناری و روبه‌روی ما می فروشند، با آنچه که ما عرضه می کنیم، متفاوت است، آن ها داخل مغازه ویترین دارند و چیدن اجناس بیرون مغازه تأثیر آن‌چنانی بر فروش‌شان ندارد.

مغازه نقره‌فروشی دقیقاً روبه‌روی حجره لباس و شال سنتی است. فروشنده‌اش جلوی مغازه ایستاده و هنگام تذکر بازرسان شهرداری و اتحادیه ها فقط به همکارانش نگاه می کند و معتقد است اگر همه حجره‌داران اجناس خود را داخل مغازه بچینند، ظاهر بازار شکیل‌تر و اصولی‌تر است. رضوانی می‌گوید: مگر مغازه‌داران جلوی مغازه خود حریمی به اندازه نیم متر یا ۳۰ سانتی‌متر ندارند؟ اگر در این حریم اجناس خود را بیرون بگذارند، موردی ندارد، اما اگر بخواهند بیشتر از آن پیشروی کنند، ما هم اعتراض داریم، اگر جلوی مغازه ما هم تمیز، مرتب و شکیل باشد خواه ناخواه مشتری بیشتری جذب می‌شود تا اینکه مثل جمعه بازار و دستفروشی، هر چه دارند را بیرون بگذارند، با این کار "کلاس" مغازه ما را هم پایین می‌آورند.

این مغازه دار ادامه می‌دهد: ما داخل مغازه، ویترین داریم و ترجیح می دهیم که همه چیز داخل مغازه و در ویترین باشد تا اینکه بخواهیم وسایل‌مان را جلوی مغازه بچینیم، به نظر می‌رسد این‌کار شکیل‌تر است، اما خیلی‌ها با این نظر موافق نیستند.

رضوانی بیش از یک سال است که در بازار نقش جهان مغازه دارد و می گوید: متأسفانه کسی را ندیدم که به مغازه داران میدان به دلیل سد معبر تذکر دهد و این اولین گروه از مأموران شهرداری، نیروی انتظامی و اصناف است که به آن‌ها تذکر می‌دهند. به نظر من این طرح خوبی است و باید با کسانی که غیراصولی اقدام به این کار می‌کنند، برخورد شود، البته می توان حریمی هم برای آنها در نظر گرفت، چون برخی از اجناس تا در دید مشتری نباشد، به فروش نمی‌رسد.

-  یکی از مغازه داران بازار بلند می گوید: نظر ما این است که به همه باید حق دهند. آیا بازار میدان کهنه مهم‌تر از بازار میدان نقش جهان است؟ بروید ببینید در میدان کهنه چه خبر است! یک دُکان یک متری چه کاری می‌تواند بکند، اجناس خود را داخل که نمی‌تواند بگذارد، تا بیرون هم نچیند که نمی‌تواند فروشی داشته باشد، پس مجبور است اجناس خود را بیرون از دُکان بچیند. برای مغازه‌دار باید حق و حقوقی قائل شوند، دُکان یک متری یک حق و حقوقی دارد و دُکان چند متری هم یک حقی برای خود. باید برای دُکان‌های کوچک حقوق و حریمی بگذارند.

محمد واعظ، مسئول پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری منطقه سه شهرداری اصفهان در مورد این طرح می‌گوید: این طرح به منظور ساماندهی مشاغل صنایع دستی در بازارهای میدان نقش جهان به اجرا درآمده است. اکثر مغازه‌داران بازار میدان نقش جهان، صنایع دستی عرضه می‌کنند و به دلیل وضعیت سیاسی و موقعیت خاص میدان نقش جهان، امکان هرگونه تنش وجود دارد و کسبه حرف اتحادیه‌های خود را بهتر پذیرا هستند. به همین منظور برای اجرای طرح ساماندهی پیاده روها از اتحادیه‌های مربوطه کمک خواستیم تا همراه مأموران نیروی انتظامی شوند و شهرداری در اجرای این طرح تنها نباشد.

وی در مورد حقی که کسبه برای خود تعریف می‌کنند، می‌گوید: آن‌ها نمی‌توانند اجناس خود را به هیچ وجه بیرون از مغازه بگذارند و باید به اندازه فروش خود، جنس بیاورند نه بیشتر. عابر پیاده‌ای که مغازه‌دار با چیدن اجناس خود بیرون از مغازه، مسیر عبور و مرورش را تصرف کرده، چه گناهی کرده است. آیا صاحبان مغازه به خاطر فروش بیشتر می‌خواهند گذرها را هم تصرف کنند؟

واعظ تأکید می‌کند: مغازه‌دار هیچ‌گونه حقی برای گذاشتن ویترین یا چیدن اجناس بیرون از مغازه ندارد و تنها از دهنه تجاری می‌تواند برای نمایش اجناس خود استفاده کند و حق تصرف معبر را ندارد. مغازه‌داران نباید به دلیل مشکلاتی که با آن روبه‌رو هستند، حق عابران پیاده و بازدیدکنندگان را به خصوص در تابستان و ایام نوروز ضایع کنند.

وی اظهار می‌کند: اگر بخواهیم دوطرفه به موضوع نگاه کنیم، یکی از دلایل انجام این کار توسط مغازه‌داران، وضعیت بد اقتصادی و فروش کم اجناس آن‌ها است که منجر به فعالیت گسترده صاحبان مغازه و همچنین آوردن اجناسی با قیمت ارزان‌تر و در معرض دید مشتریان قرار دادن می‌شود تا بتوانند اجاره حجره‌ای که در اختیار دارند را پرداخت کنند، چون عمده این افراد مستأجر هستند.

حسین نساج‌پور، کارشناس اداره‌کل پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری اصفهان نیز می گوید: در ادامه طرح ویژه‌ای که شهرداری اصفهان برای نخستین بار با همراهی نمایندگان اصناف، نیروی انتظامی و پلیس راهور برای رفع سدمعبر صنوف در برخی معابر شهر به اجرا گذاشته است، این‌بار برای پاک‌سازی و تذکر به مغازه‌داران صنایع دستی که سد معبر کرده‌اند به بازار صنایع دستی میدان نقش جهان آمدیم.

وی می‌گوید: از زمان اجرای طرح تاکنون بازخورد خوبی را هم از جانب کسبه و هم از اتحادیه‌های مربوطه داشته‌ایم و چون از هر اتحادیه یک نفر مأمور ما را همراهی می‌کند، تعامل خوبی به وجود آمده است.

اصغر نصیری، رییس اداره پیشگیری از تخلفات شهری شهرداری اصفهان نیز در این باره می‌گوید: براساس بند ۲ تبصره ۵۵ قانون سد معبر، وظیفه رفع تخلفات سدمعابر به عهده شهرداری است. طی چند سال گذشته طرح‌های متفاوتی برای رفع سدمعابر گذاشته شد، البته طرح‌ها در حد اخطار و جمع آوری اجناس بود و برخی طرح‌ها هم با اطلاع‌رسانی و چاپ بروشور سعی در فرهنگ‌سازی عموم داشتند، با وجود پیشرفت خوبی که اصفهان در این موضوع نسبت به شهرهای دیگر داشته است، اما باز هم موفق نشدیم بازخورد اصلی را دریافت کنیم تا چهره اصلی شهر مناسب‌سازی و مشکل سدمعبر رفع شود.

وی ادامه می‌دهد: در طرح‌هایی که گذشته اجرا می‌شد مشکلات صنفی به وجود می‌آمد، بنابراین امسال سعی کردیم این طرح را با همکاری اتحادیه‌ها و اصناف اجرایی کنیم.

نصیری تأکید می‌کند: در بند ۲ تبصره ۵۵ قانون شهرداری چیزی به عنوان سد معابر و اشغال پیاده‌روها توسط مغازه‌داران آورده نشده و باور غلطی بین صنوف مختلف به صورت عرف درآمده که تا جنسم را بیرون از مغازه نچینم، کسی نمی‌خرد و باید سدمعبر کنم تا مشتری جذب شود، بنابراین مجبور هستیم برای رفع این عُرف غلط، کم کم پیش برویم تا جایی که این کار به صفر برسد.

رییس اداره پیشگیری از تخلفات شهری شهرداری اصفهان می‌گوید: حد مشخصی برای این کار وجود ندارد و قانون صراحتاً می‌گوید مغازه‌داران نباید سد معبر کنند. اما در مرحله اول برای جلوگیری از این اقدام باید با بازرسان مختلف درباره اینکه مغازه‌داران تا چه حد می‌توانند بیرون از مغازه خود جنسی را چیده که باعث ایجاد مزاحمت برای عابران پیاده‌رو هم نشود، صحبت و تصمیم‌گیری شود و کم کم این حد را هم به صفر رساند.

وی می‌افزاید: قانون کلی می‌گوید نمی‌توان عُرف نادرست را قبول کرد و در حالت کلی سد معبر باید به صفر برسد، تعیین حد و مرز برای این کار، قانونی نیست و در اصل اقدام نادرستی است که بین مغازه داران جا افتاده، بنابراین باید در ابتدا، همین ُعرف نادرست را تا جایی که مشکلی ایجاد نکند، قبول کنیم تا به تدریج بتوانیم این تخلف را به صفر برسانیم.

به گزارش ایمنا، تماشای بازار قدیمی شهر، میدان نقش جهان و هنر دست هنرمندان اصفهانی‌، حال هر کسی را خوب می‌کند و هیاهو و رفت و آمد مردمان در بازار میدان نقش جهان اصفهان بر زیبایی آن می‌افزاید، این میدان نه تنها متعلق به مردم ایران بلکه به عنوان میراث تاریخی وفرهنگی به تمام مردم جهان تعلق دارد لذا رفع معضلاتی همچون سد معبر که گریبانگیر این میدان شده، ضرورتی دوچندان دارد.