به گزارش خبرگزاری ایمنا، در صورت توجه دقیق والدین به ویژه مادر به علائم خاص اوتیسم، این اختلال در دوره نوزادی نیز قابل تشخیص است. اختلال اوتیسم در پسران ۳ تا ۴ برابر دختران شایع است و اگر غربالگری زودهنگام انجام شود کودکان دچار اختلال اوتیسم با استفاده از روشهای نوین درمانی، آموزشهای و کنترل های لازم میتوانند زندگی بهتری را تجربه کنند.
آنچه در زیر می خوانید گفتگو با «مژگان نیکنام» روانشناس بالینی و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی رودهن در خصوص بیماری اوتیسم و علایم تشخیصی آن است.
اوتیسم یک بیماری است یا باید آن را یک اختلال دانست؟
اوتیسم یک بیماری نیست بلکه یک اختلال مادرزادی است و از همان دوران جنینی این اختلال ایجاد میشود اما معمولا علائم بارز آن تقریبا در ۳ سالگی ظاهر میشود البته علائم خفیف آن از قبل از این سن نیز وجود دارد. اوتیسم طیف وسیعی دارد از جمله اینکه طیفی که کاملا علائم معلولیتها یا مشکلات آن مشخص است و طیف خفیف که علائم آن بسیار مبهم است و گاهی نیز با بسیاری از اختلالات دیگر اشتباه گرفته میشود، بنابراین والدین باید دقت رده که علائم را ردیابی کنند و با مشاهده چند علامت مربوط به اتوتیسم در فرزند خود، حتما به پزشک مراجعه کنند.
اختلال اوتیسم چه علائمی دارد و چگونه این علائم قابل تشخیص است؟
مهمترین مشکل کودکان اوتیسم عدم وجود مهارتهای ارتباطی است، این کودکان مهارتهای ارتباطی کلامی و غیرکلامی ضعیفی دارند. از حدود ۳ سالگی به دلیل اینکه رشد اجتماعی کودک شکل میگیرد علامتها کاملا واضح میشود اما قبل از آن حدود ۱۸ ماهگی که تست غربالگری اوتیسم انجام می شود نیز میتوان این علائم را تشخیص داد، همچنین قبل از این سن نیز که دوره لبخند اجتماعی کودک است علائم اوتیسم قابل ردیابی است. این کودکان بازخورد و انعکاسی به عواطف نشان نمیدهند و اگر به آنها لبخند بزنید فقط نگاه میکنند و به تناسب رفتارهای شما پاسخ نمیدهن؛ ضمن اینکه به جز مادر با دیگران ارتباط نمیگیرند، این کودکان فقط با افرادی که به آنها عادت کردهاند ارتباط چشمی دارند و ارتباط آنها با دیگران ضعیف است.
آیا به صِرف داشتن یک علامت میتوان اوتیسم راتشخیص داد؟
مشکل واضح در این کودکان رفتارهای تکراری است، کودکان اوتیسم رفتارهای تکراری زیادی دارند مثلا یک نقاشی را ۱۰ بار میکشند یا یک کارتون را همیشه تکرار میکنند یا غذایی را هر روز میخواهد یا حرفهای تکراری بسیاری میزند که این موارد میتواند علائمی برای اوتیسم باشد.
موضوعی که در زیر سن یک سالگی مطرح است موضوع مهارتهای رشد حرکتی کودکان شامل سینهخیز رفتن یا چهار دست و پا رفتن است، در کودکان اوتیسم یکی از این مراحل شکل نمیگیرد، اگرچه رشد کلامی آنها مشکلی ندارد اما به صحبتها پاسخ نمیدهند و بیشتر در بیان و ارتباطات خود مشکل دارند.
این کودکان علامت دیگری مانند خشم و تحریکپذیری بدون علت نیز دارند که اگر به صورت مدام تکرار شود نشان دهندۀ اوتیسم است، اما نکته مهم این است که به صِرف وجود یک علامت نمیتوان کودکی را اوتیسمی دانست، علائم باید در کنار هم باشد و تنها اگر مادر ببیند کودک ارتباط برقرار نمیکند یا وقتی او را صدا میکند پاسخ از پشت سر نمیدهد، تماس چشمی ندارد یا تماس چشمی اوخیلی کم است و همیشه سر به زیر است، یا کودک از تماسهای فیزیکی و حسی خوشش نمیآید، از بغل کردن یا بوسیدن امتناع میکند و یا حرکات اضافی در اندامهای بدن خود دارد، باید به وجود بیماری اوتیسم شک کنند.
اگر چند مورد از این مجموعه علائم را در کنار هم دیدند اولین جرقه برای شک کردن به وجود اختلال اوتیسم است و ما هرچه قدر به ردیابی علائم اصرار داریم همان قدر نیز از برچسب زدن گریزان هستیم و تا تشخیص قطعی داده نشده نباید به کودک برچسب زد و فقط نشانههای اولیه را ردیابی کنند و پس از آن باید به مراکز تخصصی مراجعه کرد.
آیا این تفکر عامه که کودکان اوتیسم را عقب مانده ذهنی میدانند، درست است؟
این کودکان در دنیای درون خود هستند و یکی از برخوردهای بسیار بدی که با کودکان اوتیسم میشود این است که مردم متاسفانه فکر میکنند اینها بچههای عقبمانده ذهنی هستند در حالی که این کودکان حتی باهوش هستند. انسانها حافظهای به نام حافظه لحظهای دارند برای مثال اگر یک دفتر تلفن را جلوی کودکان مبتلا به اوتیسم بگذارید آنها میتوانند در لحظه تعداد زیادی از آنها را حفظ و آنها را تکرار کنند پس آنها کودکان باهوشی هستند که عمدتا تحصیل کرده و موفق خواهند شد اما مشکلات ارتباطی و عدم مهارتهای کلامی و غیرکلامی در رابطهها باعث می شود که آنها غیرطبیعی به نظر برسند.
در چه از سنی می توان وجود این اختلال را در کودک تشخیص داد؟
از همان سنین نوزادی نیز میتوان به وجود این اختلال آگاه شد و از همان ۶ یا ۷ ماهگی علائم خفیف این اختلال وجود دارد که در صورت دقت مادر قابل تشخیص هستند، برای مثال وقتی کودک را در آغوش میگیریم او سنگین است و حس آغوش را نمیگیرد و پاسخی به آغوش نمیدهد و حرکتی در بدن در زمان آغوش گرفتن ندارد، یا از یک سالگی به بعد کودک باید کلمات را بگوید و در دو سالگی جملههای دو کلمهای بسازد که اگر این موارد در کودک دیده نشد و یا حرکات اضافی و تکراری داشت باید متوجه احتمال وجود این اختلال در کودک شد، البته گاهی اختلالات گفتاری یا تاخیر رشد کلامی با اوتیسم اشتباه میشود و برخی والدین چون کودک حرف نمیزند فکر میکنند اوتیسمی است در حالی که فقط تاخیر رشد کلامی دارد.
در نحوه بازی کردن این کودکان میتوان علائم اوتیسم را مشاهده کرد؟
بله، این کودکان با دنیای اجسام سرد بیشتر از دنیای اجسام گرم ارتباط میگیرند، یعنی به جای بازی با خرس پشمی و عروسک نرم بیشتر دوست دارند با وسایل سخت و خشک مثل ماشین فلزی بازی کرده و خود را سرگرم کنند و به صورت مدام به یک وسیله بازی وابسته میشوند و همیشه با همان بازی میکنند، بنابراین علائم اوتیسم کاملا واضح است اما عدم توجه والدین گاهی باعث عدم تشخیص آن می شود.
چقدر امکان درمان برای کودکان مبتلا به اوتیسم وجود دارد؟
این اختلال درمان دارد، اگر چه اوتیسم درمان قطعی ندارند اما مانند بیماریهای دیابت قابل کنترل است. امروزه با روشهای پیشرفته دارو درمانی و رواندرمانی، عمده اختلالات روانی کودکان مانند بیش فعالی یا اوتیسم تحت درمان و کنترل قرار میگیرند و بسیاری از این کودکان حتی جزو کودکان نابغه بشمار می روند و تحصیلات دانشگاهی کاملی نیز دارند اما متاسفانه از مشکلات عاطفی، هیجانی، ارتباطی خاصی رنج میبرند.
آیا چنین اختلالاتی نظیر بیشفعالی یا اوتیسم در سالهای اخیر با افزایش روبرو بوده است؟
در سالهای اخیر این جمله را زیاد میشنویم که مردم میگویند اوتیسم یا بیشفعالی افزایش داشته است در حالی که این افزایش تنها به دلیل افزایش تشخیص آنها است، در گذشته نیز این اختلالات وجود داشت و تا بزرگسالی نیز با افراد میماند و مشکلات بسیاری با آن داشتند، حتی بیماریهای دیگری را نیز به آنها برچسب میزدند اما به دلیل اینکه این اختلالات افزایش یافته، بیشتر نمایان شده است اما این نوع اختلالات افزایشی نداشته است.
نظر شما