به گزارش ایمنا، این نشست از سوی مرکز اصفهان شناسی و خانۀ ملل، وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری اصفهان، با موضوع «رزم چالدران» و با تمرکز بر «بررسی و کورنولوژی ایجاد تابلوی جنگ چالدران» در سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان برگزار شد.
در این نشست، حسین آقاجانی اصفهانی با اشاره به برخی خصایص منحصربفرد سالن مرکزی کاخ چهلستون اصفهان، به شرحی از تغییر و تحولات این کاخ در سه دوره از حکومت پادشاهان پرداخت و گفت: شاه عباس اول بعد از اینکه اصفهان را به پایتختی برگزید، آمال و آرزوهای بسیاری برای آن داشت، ازجمله اینکه از همه مهندسان و معماران و منجمان و متخصصان خواست تا نقشه جدیدی برای شهر اصفهان طراحی کنند و به این ترتیب بود که محور رودخانه و چهارباغ را طراحی کرد و اصفهان به چهار بخش تقسیم شد. وی همچنین کاخ چهلستون را به عنوان کاخی برای پذیرایی از سفیران خارجی احداث کرد و نهایت کوشش را بکاربرد تا کاخی منحصربفرد باشد و ابتکارات بسیاری را در این کاخ انجام داد.
این پیشکسوت مرمت آثار تاریخی با اشاره به اینکه نقاشی دیواری در ایران و بیشتر آسیا روی گچ انجام شده درحالیکه در اروپا بیشتر بر روی لایه های آهکی خیس صورت گرفته است، تصریح کرد: نقاشی ایرانی بیشتر بر روی گچ و با استفاده از بست های محلول در آب و عمدتاً در قسمت های داخلی بناها انجام می شود. نقاشی های کاخ چهلستون از سقف تا پایین بنا تداوم داشتند و برای نورپردازی آن نیز از نور طبیعی ساختمان استفاده شده است که در مبحث معماری ایرانی نور حرف اول را می زند و در تمام رنگهایی که ایرانی ها کار کرده اند، نور در بطن آن ها وجود دارد.
آقاجانی ادامه داد: یکی از کاربردهای مهم در نقاشی ایرانی، طلاست و آن چیزی که آن را درخشان می کند آبی لاجورد است. ایرانی ها از دو نوع ابی استفاده کرده اند که یکی آبی کبالت است و دیگری آبی لاجورد، البته آبی کبالت نیز همان رنگ آبی لاجورد را دارد ولی فرمول شیمیایی آن متفاوت است. ایرانی ها این دو رنگ را به کشورهای خارجی صادر می کردند. در سالن مرکزی کاخ چهلستون نیز تمام رنگ ها با زمنیه طلا دیده می شود و کنتراست نور را القا می کند.
معاون سابق اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان گفت: بعدها تصمیم گرفته می شود تا بحث تاریخ در کاخ چهلستون وجود داشته باشد، به همین دلیل روی قسمتی از نقاشی های اولیه را گچ کشیده و ۶ تابلوی بزرگ شاه عباس اول و پذیرایی از ولی محمدخان فرمانروای ترکستان، جنگ چالدران و شاه اسماعیل اول، شاه طهماسب اول و پذیرایی از همایون پادشاه هندوستان، جنگ شاه اسماعیل اول با شیبک خان ازبک، شاه عباس دوم و پذیرایی از ندر محمدخان پادشاه ترکستان و همچنین تابلوی جنگ نادرشاه افشار در جنگ کرنال، ایجاد شدند و به این ترتیب تداوم اولیۀ نقاشی های در کاخ چهلستون قطع شد.
وی به شرح مختصری از جنگ چالدران پرداخت و تأکید کرد: جنگ چالدران، نخستین نبرد میان دولت صفوی با عثمانی بود که در نزدیکی شهرستان چالدران در شمال غربی ایران و در تاریخ ۲ رجب ۹۲۰ هجری قمری رخ داد. نتیجه این نبرد پیروزی سپاهیان عثمانی به فرماندهی سلطان سلیم اول بر سپاه صفوی به فرماندهی شاه اسماعیل اول بود.
حسین آقاجانی افزود: در جنگ چالدران نیروهای قزلباش نزدیک به چهل هزار تن و سپاه عثمانی قریب به یکصد هزار نفر بودند که قزلباشان به علت شمار کمتر، نداشتن استراتژی مناسب و اسلحه های نوین آتشین از سپاه عثمانی شکست خوردند. در این جنگ سربازان صفوی با شمشیر، نیزه و تیر و کمان می‌جنگیدند در حالیکه ارتش عثمانی از توپ و تفنگ بهره می‌جست.
این مرمتگر پیشکسوت گفت: مرمت های کاخ چهلستون به چند دوره تقسیم می شود ولی مهم ترین دوره همان زمانی است که گروه ایزمئو سال ۱۳۴۳ به ایران آمد. در زمان مرمت تابلوی جنگ چالدران در کاخ چهلستون اصفهان که با همکاری گروه ایزمئوی ایتالیا انجام شد، به دلیل اینکه این نقاشی ها با رنگ روغن ایجاد شده اند دچار اکسیداسیون و پلیمریزاسیون شده بودند و نور نیز به عنوان کاتالیزو، به این فرآیند سرعت می بخشید. ضمن اینکه زمانی که این نقاشی ها توسط حاج مصورالملک مرمت شده بودند وی برای اینکه بخش مرمتی از بخش اصلی متمایز نباشد بر روی بخش هایی که مرمت و بازسازی کرد مخلوطی از سریشم مات و روغن را بکار برد که البته اقدام غلطی بود و بعدها این لایه در مرمت از نقاشی ها جداشد.
وی افزود: یکی دیگر از نکات قابل توجه در هنگام مرمت تابلوی جنگ چالدران، پی بردن به وجود یک نقاشی دیگر در زیر نقاشی جنگ چالدران بود که مشخص می کرد این نقاشی یکبار در زمان قاجار تجدید شده است و درواقع نقاشی روی آن کپی نقاشی زیرین بود.
گفتنی است، حسین آقاجانی اصفهانی، سال ۱۳۲۴ در اصفهان متولد شد. وی در سال ۵۵ در مقطع کارشناسی مرمت آثار تاریخی از مدرسه رم دانش آموخته شد و سال ۶۴ نیز فوق لیسانس خود را در رشته مرمت آثار و ابنیه تاریخی از دانشگاه فارابی یا همان پردیس دریافت کرد؛ ضمن اینکه وی سال ۶۴ در دوره ۶ ماهه مرمت آثار تاریخی در رم نیز شرکت داشته است. حسین آقاجانی سال ۱۳۴۳ به استخدام اداره فرهنگ و هنر درآمد و از سال ۵۷ تا ۷۴ در مقام معاونت اداره میراث فرهنگی استان اصفهان فعالیت داشته است. وی مرمت مدرسه فیشیه و حرم حضرت معصومه(س) در قم، مرمت کاخ چهلستون اصفهان، مرمت گنبد سلطانیه زتجان، مرمت حرم حضرت رقیه(س)، مرمت امامزاده اسماعیل(ع) و بسیاری از اماکن دیگر را در کارنامه خود دارد؛ ضمن اینکه سالها به تدریس در دانشگاه نیز پرداخت و درنهایت در سال ۱۳۷۵ بازنشسته شد. همچنین کتاب «دیوارنگاری عصر صفویه در اصفهان: کاخ چهلستون» با نگارش حسین آقاجانی اصفهانی و اصغر جوانی عضو هیئت علمیه دانشگاه هنر اصفهان، به عنوان دومین کتاب در تابستان ۱۳۸۶ برنده جایزه کتاب فصل شده است.
دومین نشست از مجموعه نشست های «چهلستون از گذشته تا امروز» با موضوع «رزم چالدران» با حضور «فریده روشن» رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان، «سیدعلی صالح درخشان» مشاور برنامه ریزی و هماهنگی امور اجرایی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، «حمید فرهمندبروجنی» رئیس مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل و همچنین جمعی از هنرمندان و علاقمندان به میراث فرهنگی در سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی شهرداری مرکزی اصفهان برگزار شد.
نظر شما