به گزارش ایمنا، سال ۸۲ و چهار سال پس از انتقال آب زاینده رود به یزد و با شروع خشکی بلندمدت این رودخانه دائمی، تشکل های زیست محیطی اصفهان و چهارمحال بختیاری با برگزاری یک راهپیمایی مشترک در کنار بستر خشک آن، اهمیت زاینده رود را یادآوری کردند. طی ۱۴ سال گذشته تشکل های زیست محیطی اصفهان و استان بالادست با فراخوان و راهپیمایی هایی متعدد به تبعات خشکی این رودخانه دائمی اشاره کردند و از مسئولان دولتی خواستار توجه جدی به این معضل زیست محیطی شدند.
با این حال و به دنبال این حرکت مردمی هر ساله ۱۸ مهرماه به عنوان روز نکوداشت زاینده رود و با شعار "زاینده رود را زنده، زاینده رود را همیشه، زاینده رود را کامل می خواهیم، از سرچشمه تا گاوخونی" گرامی داشته می شود.
با وجودی که اصفهان طی یک دهه گذشته به دلیل برخی تصمیمات نادرست درگیر بحران شدید کم آبی شده است و رودخانه دائمی زاینده رود به رودخانه ای فصلی تبدیل شده است، همچنان طرح های انتقال از این رودخانه در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد. این درحالیست که هنوز طرح های تونل کوهرنگ سه و یا بهشت آباد که به عنوان طرح های انتقال آب به این حوضه در دستور کار بوده، یا به کُندی انجام و یا متوقف شده است اما همچنان شاهد برداشت آب از این رودخانه زاینده رود هستیم.
از سوی دیگر مطابق مصوبه ۹ ماده ای احیای حوضه زاینده رود هر گونه بارگذاری جدید بر این رودخانه ممنوع است اما طرح بن- بروجن در استان بالادست قرار است بارگذاری جدیدی را به این رودخانه نیمه جان تحمیل کند. به اعتقاد کارشناسان این طرح و طرح هایی از این دست معنای نابودی کامل زاینده رود خواهد بود. مطابق با بند چهارم مصوب ۹ ماده ای شورای عالی آب احیای حوضه زاینده رود در دی ماه ۹۳، هر گونه "بارگذاری جدید بر منابع آب زاینده رود تا پیش از تکلیف تخصیص های هر استان در این حوضه ممنوع شد". براساس این قانون تا زمانی که طرح های پیشین انتقال آب به اصفهان همچون تونل سوم کوهرنگ و یا بهشت آباد به نتیجه نرسد نمی توان بارگذاری جدید بر زاینده رود داشت چرا که این رودخانه دیگر توان برداشت های جدید و اضافه را ندارد.
نفس های آخر زاینده رود در پشت سد
برخی کارشناسان حوزه آب معتقدند سیاست های یک بام و دوهوای وزارت نیرو بر بحران خشکی زاینده رود دامن زده است. به اعتقاد اسفندیار امینی مدیر کانون خبرگان کشاورزی اصفهان، این وزارتخانه از یک طرف می گوید که برای تکمیل تونل سوم پولی نیست اما برای اجرای سریع و اتمام طرح آبرسانی استان بالا دست با سرعت بودجه درنظر می گیرد.
پنجم مهر ماه امسال استاندار اصفهان در خصوص آخرین وضعیت این رودخانه، اعلام کرد: حجم مخزن سد زاینده رود در پایان سال آبی نسبت به سال گذشته ۷ درصد افزایش و نسبت به بلندمدت ۷۳ درصد کاهش داشته و هم اکنون ۱۶ درصد سد زاینده رود پُر است.
زرگرپور با اشاره به گزارش ارائه شده در خصوص میزان بارش ها در سال زراعی گذشته، بیان داشت: استان اصفهان رتبه سیزدهم کم بارشی کشور نسبت به بلندمدت را در سال زراعی گذشته به خود اختصاص داده است که نسبت به بلند مدت ۱۸ درصد کاهش و نسبت به سال قبل ۲ درصد افزایش داشته است همچنین شهر اصفهان با ۹۱ میلیمتر بارندگی نسبت به بلندمدت ۱۵ درصد کاهش بارش داشته است.
ناهماهنگی و همکاری اندک مدیران ملی عاملی برای خشکی زاینده رود
وی با بیان اینکه عمده مساحت استان درگیر خشکسالی با شدت خفیف تا بسیار شدید است، افزود: براساس پیش بینی ها وضعیت بارش در پاییز امسال کمتر از نرمال است ولی نسبت به سال گذشته میزان بارش ها مساعدتر خواهد بود و باید کلیه برنامه ریزی ها با رویکرد کمبود آب و خشکسالی مد نظر قرار گیرد.
استاندار اصفهان با اشاره به وضعیت هیدرولوژیکی و بیلان منابع آبی استان اصفهان، اظهار داشت: روندکاهش برف دریافتی در سراسر حوضه در ۴۶ سال گذشته محسوس بوده و روند کاهش بارش نیز مشهود است.
وی اما دلیل خشکی زاینده‌رود ناکافی بودن همکاری برخی از مدیران و مسئولان ملی دانست و تاکید کرد: مسأله زاینده‌رود دارای ابعاد مختلفی است که در طرح ۹ ماده‌ای مسائل فنی و مالی حل شده ولی مسائل سیاسی و اجتماعی آن در سطح ملی است، فرقی ندارد چه کسی استاندار اصفهان شود، هرکسی استاندار اصفهان شود نخستین اولویت کاری آن پیگیری طرح ۹ ماده‌ای حوضه آبریز زاینده‌رود است.
۸۰ درصد خشکی زاینده رود گردن سوءمدیریت افتاد
نیمه مهر ماه امسال نیز رئیس مجمع نمایندگان استان اصفهان در بیست و پنجمین جلسه کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان، ۸۰ درصد دلیل خشکی زاینده رود را مربوط به سوء مدیریت دانست و گفت: تنها ۲۰ درصد از دلایل خشکی زاینده رود مربوط به کاهش نزولات و مسایل دیگر است بنابراین جلوگیری ازبرداشت های بی رویه، حمایت مالی و فکری از کشاورزان اصفهان، مدیریت مصرف آب و ... می تواند آب را به زاینده رود برگرداند.
سید ناصر موسوی لارگانی با بیان اینکه نمایندگان نیز به جد پیگیر حل معضل آب اصفهان هستند و در این خصوص نیز جلساتی با رییس جمهور و معاون اول وی برگزار شده است، افزود: لازم است از طرف دستگاه های مختلف استان گزارشات محکمی که نشان دهنده مهم بودن مساله خشکی تالاب گاوخونی و اثرات مخرب آن چه برای اصفهان و چه برای استان های دیگراست، ارایه شود تا اهمیت امر بر همگان آشکار گردد.
از حقابه اصفهان دفاع نشده است
وی با انتقاد از اینکه آنطور که شایسته است از حقابه اصفهان دفاع نشده است، تصریح کرد: وجود مطالبه گری قدرتمند بین مسئولان ذیربط می تواند در احقاق حق اصفهان موثر واقع شود.
وی افزود: جلوگیری ازبرداشت های بی رویه، حمایت مالی و فکری از کشاورزان اصفهان، مدیریت مصرف آب و... می تواند آب را به زاینده رود برگرداند.
موسوی لارگانی اصفهان تاکید کرد: اصفهان برای زنده ماندن نیاز به آب دارد و حفظ میراث های گرانبهای این شهر از جمله پل های تاریخی آن تنها با جاری شدن آب در زاینده رود میسر خواهد شد.
بی توجهی به آینده زاینده رود را خشکاند
همچنین دیگر نماینده مردم اصفهان در مجلس نیز پیرامون خشکی زاینده رود معتقد است: تمام مشکلات آبی در دو استان از زمانی پیش آمد که نگاه ما به آینده نبود و تا زمانی که به منابع اضافه نشود دو استان باید در اولویت بندی آب طبق سقف سهمیه استانی عمل کنند.
حیدرعلی عابدی گفت: وزارت نیرو حق دارد فقط در حد ۴۰۰ میلیون متر مکعب نه بیشتر مجوز برداشت (تخصیص) دهد و اگر بیشتر از این سقف تعیین شده برداشتی صورت پذیرد اجبارا از حق آبه های کشاورزان برداشت می شود که این را نه شرع می پسندد و نه مطابق با قوانین است.
وی بیان داشت: شکی نیست که آب جزء انفال است ولی باید به این مسئله توجه کرد که زاینده رود انفال نیست زیرا زاینده رود از دو قسمت، شامل تونل اول و رودخانه طبیعی تشکیل شده است که جزء حق آبه کشاورزان بوده و جزء انفال محسوب نمی شود.
کمبود شدید آب گریبان حوضه زاینده رود را گرفته است
مدیرکل دفتر مدیریت به‌هم پیوسته منابع آب حوضه آبریز فلات مرکزی نیز چند روز پیش با اعلام آخرین وضعیت حوضه زاینده رود، با تاکید بر اینکه خشکسالی‌های ۱۰ سال گذشته و کاهش بارش‌ها در منطقه فلات مرکزی باعث شده تا سد و حوضه آبریز زاینده‌رود در کمبود شدید آبی قرار گیرند، گفت: این منطقه که همواره به عنوان یکی از حوضه‌های مهم کشور مورد توجه مسئولان استانی و ستاد آب کشور بوده است، در سال آبی ۹۵-۹۶ شاهد بارش‌های متفاوتی در بالا دست و پایین دست خود بوده است.
مهرزاد احسانی حجم بارش‌های سال آبی ۹۵-۹۶ در پایین دست حوضه آبریز زاینده‌رود را ۵۴ میلیمتر برشمرد و افزود: این اعداد و ارقام حکایت از کاهش ۴۰ درصدی ریزش‌های جوی این منطقه نسبت به متوسط بلندمدت و افت ۵۵ درصدی نسبت به سال آبی گذشته دارد.
وی میزان بارش بالا دست حوضه آبریز زاینده‌رود را هزار و ۳۵۰ دانست و گفت: بررسی میزان بارش‌های سرشاخه‌های این حوضه آبریز کاهش چندانی را نسبت به سال آبی گذشته نشان نمی‌دهد و نسبت به متوسط بلندمدت نیز برابری می کند.
خشکسالی خفیف، پیش بینی جدید برای زاینده‌رود
وی با تاکید بر اینکه شرایط روان آب‌های منطقه در سال آبی گذشته طبیعی نبوده است، تصریح کرد: در سال آبی ۹۵-۹۶ ورودی به سد زاینده رود هزار و ۲۰۰ میلیون مترمکعب بوده است که نسبت به متوسط درازمدت کاهش ۱۳ درصدی داشته است.
وی حجم مخزن سد زاینده‌رود تا پایان شهریورماه را ۲۰۶ میلیون مترمکعب اعلام کرد و گفت: در این بخش نیز رجوع به گذشته سد و حجم مخزن ۷۷۵ میلیون مترمکعبی آن در متوسط درازمدت حاکی از کاهش ۷۰ درصدی مخزن این سد فلات مرکزی دارد.
احسانی با تاکید بر اینکه بررسی اعداد و ارقام ارائه شده بیانگر تداوم مشکلات در حوضه آبریز سد زاینده‌رود دارد، خاطرنشان کرد: متاسفانه براساس گزارش سازمان هواشناسی انتظار می‌رود برای سال آبی جدید در حوضه آبریز زاینده‌رود با خشکسالی خفیف مواجه باشیم و در مقایسه با سال آبی گذشته چشم انداز بهتری نداریم. این در حالی است که عدم امکان تامین آب مطمئن برای تمامی اراضی کشاورزی پایین دست و نیز تامین کامل نیازهای زیست محیطی به عنوان مهم‌ترین چالش‌های این حوضه آبریز به شمار می‌روند.
با این وجود به نظر می رسد این روزها زاینده رود نیمه جان بیش از همه به تدبیر نیاز دارد تا به دور از هر گونه قومی نگری و دعواهای سیاسی و اجتماعی بتوان برای احیای دوباره آن چاره جست و دوباره زاینده رود را به طور دائمی در فلات مرکزی ایران جاری کرد.
نظر شما