نگاهی به خانه های پروین اعتصامی در تبریز و تهران

پروین اعتصامی در اتاق‌های خانه‌ محله قدیمی و زیبای ششگلان شهر تبریز به دنیا آمد و تا هفت سالگی در این خانه زیست.

به گزارش ایمنا، شاید نام پروین را در مسیر خیابان چای کنار تبریز نرسیده به پل شهید بهشتی(منصور سابق) بر روی لوح معرفی کوچه‌ای دیده باشیم که سابق بر این نامش کوچه ساوجبلاغی‌ها بود و اکنون نام «پروین اعتصامی» را به تناسب وجود خانه پدرش یوسف اعتصامی در این کوچه، برگزیده است. ساختمان ارزشمند محل زندگی پروین اعتصامی، در طی دو سالی که مرمت و بهره‌برداری شده به ویژه در نوروز مورد استقبال گسترده علاقه‌مندان به بزرگان شعر و ادب قرار گرفته است. گوهرشناسانی که قدر «گوهری» به نام «پروین» را به خوبی می‌دانند و از شهرهای مختلف کشورمان برای دیدار زادگاه و خانه پدری او به تبریز، محله ششگلان و کوچه‌ «پروین» می‌آیند.
خانه پروین اعتصامی در تبریز، یا همان خانه پدری‌اش، بنایی وسیع و دلباز است که قدمتش به دوره پهلوی اول می‌رسد. خانه دو طبقه‌ای که داخل کوچه‌ای به نام خودش، در محله ششگلان قرار گرفته است. حیاط بزرگ خانه با باغچه‌ها و حوض میانش چشم‌انداز اولیه‌ای است که هر مهمان تازه واردی را به دیدن ساختمان آجری انتهایش راهنمایی می‌کند. از زمان افتتاح رسمی این خانه، مجسمه‌ای از پروین نیز در ابتدای پله‌ها ایستاده؛ گویی همپای دیگر مهمانان به دیدار زادگاه و خانه کودکی خود آمده است.



خانه بانوی شعر و ادب فارسی کشور از دو طبقه و یک زیر زمین تشکیل شده که یک هشتی ورودی آن به ساختمان است. دو اتاق و یک سالن با دو ورودی شرقی و غربی منظر خلوت و دلنشینی از طبقه اول خانه است. دو بهار خواب، سه اتاق که یکی از آنها به آب انبار قدیمی راه دارد و یک تنور پخت نان که طی مرمت از زیر خاک بیرون آمده است هم در طبقه بالای راه پله قرار دارند. زیر زمین خانه هم از یک حوضخانه با سقف کلیل آذری و پنج اتاق گهواره‌ای تشکیل شده است.



شاید به دلیل وجود حیاط وسیع و دلباز 920 متری‌اش باشد که بسیاری از بازدیدکنندگان از خانه پروین اعتصامی در دفتر نظرات مردمی مطالبی با این مضمون مشترک نوشته‌اند که «زندگی در چنین خانه‌ای طبع شعر و ذوق هنری را تقویت می‌کند»!



مساحت کلی این خانه هزار و 300 متر مربع است؛ بنایی بزرگ و زیبا که از زمان افتتاح تا به امروز محل دائمی نمایشگاه‌های اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی شده است.



وجود نمایشگاه‌های مختلف در طول سال، باعث شده هر بار بازدید از خانه پروین اعتصامی، با نمایش آثار هنری و صنایع دستی، لطف خاصی داشته باشد. در مدت تعطیلات نوروزی هم فضای این خانه به نمایش آثار نقاشی سنتی روی اشیا که آثار دستان هنرمند خانم جهانگیری است، اختصاص دارد.

خانه پروین اعتصامی در تهران
تنها یادگار پروین اعتصامی در تهران، خانه پدری اوست. اعتصام‌الملک، پدر پروین اعتصامی اولین نشریه ادبی ایران را منتشر کرد او در زمان خود مردی فهیم و دانشمند بود و در تهران زندگی می کرد. اکنون ساختمان به جا مانده از وی به نام خانه پروین شناخته شده است اما خانه ای که در تهران به خانه پروین اعتصامی شهرت دارد در اصل متعلق به پدر او بوده است. اما پس از سالهای متمادی خانه پدری پروین که تا قبل از انقلاب یک خانه با متراژ وسیع و همانند خانه های تاریخی دیگر دارای شاه نشین و عمارت بود، با ساخت دو دیوار در حیاط آن به سه خانه کوچکتر تبدیل شد.
خانه «پروين اعتصامي» در تهران سال 1384 به شماره 14619 در فهرست میراث ملی به ثبت رسيد. این خانه تا قبل از انقلاب عمارت بزرگی بود با حیاط وسیع و شاه نشین و زیرزمین که در یکی از کوچه های تنگ و قدیمی عودلاجان قرار گرفته بود. خانه ای که بعدتر، برادر پروین آن را به مالکان خصوصی فروخت و با دیوارکشی حیاط به سه خانه کوچکتر تبدیل شد.



خانه سمت راست را چند سال فبل شهرداری خرید و مرمت کرد و در اختیار کمیته ملی موزه ها(ایکوم) گذاشت. مرمتی که با سرامیک های کف و رنگ آمیزی دیوارها، چهره خانه پروین را از یک خانه تاریخی به یک خانه امروزی تبدیل کرد.خانه وسط که بخشی از عمارت این ساختمان و زیباترین قسمت آن بود در مالکیت دو خواهر قرار داشت که از 40 سال قبل با رسیدگی به خانه، سعی کرده بودند هر طور شده آن را نگه دارند. این خانه، همان جایی بود که پروین مراسم عروسی اش را در آن برگزار کرده بود و عمارت میانی، سالن عروسی پروین بود. اتاق اصلی پروین هم که در نوجوانی در آن سکونت داشت در همین بخش خانه قرار دارد. خانه سوم اما متعلق به مادر و پسری است که این روزها آن را تبدیل به کارگاه مبل سازی کرده‌اند و به هیچ کس اجازه بازدید از خانه را نمی دهند. به همین دلیل حتی سازمان میراث فرهنگی هم اطلاع درستی از وضعیت این خانه ندارد.

 

رخشنده اعتصامی معروف به پروین اعتصامی در 25 اسفند 1285 شمسی در شهر تبریز به دنیا آمد. پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی (اعتصام‌الملک) از رجال نامی و نویسندگان و مترجمان مشهور اواخر دوره قاجار بود. پروین اعتصامی یکی از افتخارات شهر تبریز است؛ نامی که با وجود بزرگی‌اش کمتر در زادگاهش به آن افتخار می‌شود. پروین با وجود عمر کوتاهش، دیوان اشعاری بالغ بر 2500 بیت دارد. اشعار این شاعر بزرگ اغلب شامل مضامین اخلاقی و عرفانی است که موضوعات حکمتی و اخلاقی را با زبانی ساده و شیوا بیان کرده. ویژگی‌هایی که اشعار او را ماندگار و ممتاز و نامش را متمایز کرده است.
با گذشت بیش از 70 سال از درگذشت این شاعر گرانقدر، هنوز اشعار حکیمانه و سرشار از مفاهیم اخلاقی و پندآموز وی تحسین شده و از پروین اعتصامی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شاعران زن معاصر یاد می‌شود. او در فروردین 1320 شمسی به علت ابتلا به حصبه درگذشت و در قم به خاک سپرده شد.
درون‌مایه اشعار وی بیشتر غنیمت داشتن وقت و فرصت‌ها، نصیحت‌های اخلاقی، انتقاد از ظلم و ستم به مظلومان، ضعیفان و ناپایداری دنیاست. در شعر پروین استفاده‌هایی از سبک شعرای بزرگ پیشین نیز شده است. اشعار وی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد، دسته اول که به سبک خراسانی گفته شده و شامل اندرز و نصیحت است و بیشتر به اشعار ناصرخسرو شبیه ‌است. دسته دوم اشعاری که به سبک عراقی گفته شده و بیشتر جنبه داستانی به ویژه از نوع مناظره دارد و به سبک شعر سعدی نزدیک است. این دسته از اشعار پروین شهرت بیشتری دارند.
12168/135/10
کانال اطلاع رسانی: https://telegram.me/imnanew
کد خبر 276750

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.