کنعان دیروز، اردن استقلال یافته امروز

به گزارش ایمنا، اردن هم نام کشور و هم نام رود است. واژه ی اردن به معنای پالاینده و پالایه و همچنین نام گونه‌ای ابریشم است. با وجود این ابهام در معنی، از دیرباز واژه ی اردن رایج بوده و گاه نیز به صورت کنعان به کار رفته ‌است. روزگاری بدان مملکت موآب، مملکت ادوم و مملکت جلعاد نیز می‌گفته ‌اند. در دوره ‌های جنگ های صلیبی بدان نام ولایت ‌های مونترال، کرک و مملکت لاتینی اورشلیم نیز داده شده ‌است.
اردن در یک نگاه
پایتخت: امان
31°57′N 35°56′E
سرود ملی: عاش المليك
شعار ملی: الله، الوطن، المليك (خدا، وطن، پادشاه)
مذهب: اسلام سنی, اقلیتهای شیعه و فرقه های مختلف مسیحی
زبان رسمی: عربی
نوع حکومت: پادشاهی موروثی
واحد پول: دینار اردن (JOD)
مساحت: ۹۲٬۳۰۰کیلومتر مربع
جمعیت: ۶٬۲۶۹٬۲۸۵ نفر
تراکم جمعیت: ۶۸٫۴‎/ km2
امید طول عمر: 66 سال
جهت رانندگی: راست
دامنه اینترنتی: .jo
پیش‌شماره تلفنی: 962+

تاریخ
در روزگار اخیر به واسطه استعمار بریتانیا سرنوشت اردن با فلسطین توأم بوده ‌است. بدین جهت بریتانیا سرزمین شرقی رود اردن را فرااُردن نامگذاری کرد. کشور اردن مدتی تحت‌الحمایه انگلستان بود تا آن که مستقل شد. حکومتی که در اردن بر سر کار آمد از خاندان حسین الهاشمی بود، از این ‌رو از سال ۱۳۲۸ کشور اردن به نام اردن هاشمی شناخته شد.
جغرافیا
اردن کشوری است در خاورمیانه که از شمال با سوریه، از شمال شرقی با عراق، از شرق و جنوب با عربستان سعودی و از غرب با اسرائیل و کرانه ی باختری رود اردن همسایه ‌است که مجموع خطوط مرزی اردن با این کشورها به ۱۶۱۹ کیلومتر می‌رسد. اردن از جنوب به خلیج عقبه مماس است و از آن رو حدود ۲۶ کیلومتر نیز مرز آبی دارد. این میزان در میان کشورهای عربی کمترین مرز آبی به شمار می‌رود.
مساحت کشور اردن به طور عمده از صحراهای خشک و بایر تشکیل شده ‌است. اما در قسمت ‌های غربی ارتفاعاتی نیز وجود دارد. در نوار مرز غربی اردن، رود اردن جاری است که این کشور را از اسرائیل جدا می‌کند. بلندترین نقطه ی اردن، قله جبل رم (۱۷۳۴ متر) است و پست ‌ترین نقطه ی آن دریای مرده (البحر المیت) است. سرزمین اردن کنونی را بخشی از گهواره تمدن بشریت دانسته‌ اند.
شهرهای عمده اردن امان (پایتخت) در شمال باختری و شهرهای اربد و الزرقا در شمال هستند.
از آنجا که قسمت اعظم اردن صحراست آب و هوای آن نیز خشک و بیابانی است. این در حالی است که قسمت باختری کشور در طول دوران بارندگی سالیانه، (از نوامبر تا آوریل) شاهد بارش نسبی است.
سیاست
حكومت اردن سلطنت مشروطه است. پادشاه 30 عضو مجلس سنا؛ يكي از دو مجلس مجمع ملي، را انتصاب نموده ‌و افرادی را براي پست هاي نخست وزيري و وزراي كابينه نامزد مي‌كند. دوره ی خدمت سناتورها هشت سال است و هر چهار سال نيمي از آنان بازنشسته مي ‌شوند. 80 عضو مجلس نمايندگان هر چهار سال با رأي تمامي افراد بالغ انتخاب مي‌گردند. حزب عمده ی سياسي اخوان المسلين است. پادشاه اردن ملك حسين اول است که با عزل پدرش، به علت بيماري، در 11 اوت 1952 جانشين وي شد.
عضویت: سازمان ملل متحد،جامعه کشورهای عرب
تقسیمات کشوری
اردن از لحاظ اداری و اجرایی به ۱۲ استان تقسیم می‌شود. هر یک از استان‌های دوازده گانه تحت هدایت و رهبری استانداری است که توسط پادشاه منصوب می‌شود. همچنین برای هر یک از استان‌ ها و پروژه‌ های توسعه و آبادانی در مناطق متبوع آنها مقامات خاصی نیز در نظر گرفته می‌شوند.
استان های کشور اردن:
اربد، بلقاء، جرش، زرقاء، عمان، عجلون، عقبه، طفیلة، کرک، مادبا، معان، مفرق
اقتصاد
اردن کشوری کوچک با منابع طبیعی محدود است. این کشور در حال حاضر راه هایی برای گسترش تامین آب محدود خود می‌یابد و بالاخص از طریق همکاری‌ های منطقه ‌ای از منابع موجود خود استفاده بهتری می‌برد. همچنین اردن در تامین قسمت اعظمی از نیازهای انرژی خود به منابع خارجی وابسته ‌است. در خلال دهه ی ۹۰، نیازهای نفت خام این کشور از وارداتی که از عراق و دیگر کشورهای همسایه می ‌شد تامین می ‌گردید. از اوائل سال ۲۰۰۳، نفت مورد نیاز اردن توسط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج تامین می ‌شده ‌است. علاوه بر آن، خط لوله ی انتقال گاز عرب از مصر به شهر بندری عقبه واقع در جنوب اردن در سال ۲۰۰۳ تکمیل شد. دولت در نظر دارد این خط انتقال گاز را به شمال و تا منطقه ی امان و مناطق ورای آن گسترش دهد.
از سال ۲۰۰۰ به این سو، صادرات محصولات تولیدی سبک، که عمدتاً شامل منسوجات و پوشاک تولید شده در مناطق صنعتی استاندارد (QIZ) است که بدون تعرفه و سهمیه وارد آمریکا می‌شود، نیروی پیش برنده ی رشد اقتصاد این کشور بوده ‌است. اردن در سال ۱۹۹۷ که میزان تجارت دو جانبه ۳۲۱ میلیون پوند (۳۹۵ میلیون دلار) بود، ۶/۵ میلیون پوند (۹/۶ میلیون دلار) کالا صادر کرد و در سال ۲۰۰۲ در حالی که میزان تجارت دو جانبه این کشور به ۸۵۵ میلیون پوند (۰۵/۱ میلیارد دلار) رسیده بود، صادرات کالای آن به ۵۳۸ میلیون پوند (۶۶۱ میلیون دلار) رسید. رشد مشابهی که در صادرات اردن به آمریکا با قرارداد تجارت آزاد آمریکا- اردن که دوجانبه می‌باشد و در دسامبر سال ۲۰۰۱ به اجرا در آمد، صادرات اردن به اروپا به موجب قرارداد دوجانبه انجمنی و صادرات اردن به دیگر کشورهای منطقه مشاهده می‌شود، نوید بخش آن است که اقتصاد اردن از حالت ستنی آن که وابستگی به صادرات فسفات و پتاس، پول های خارجی و کمک های دیگر کشورها بوده‌است، فاصله گرفته ‌است.
دولت وعده داده ‌است که فناوری اطلاعات (IT) و گردشگری نیز به بخش‌هایی تبدیل خواهند شد که رشد نوید بخشی در آنها به وجود خواهد آمد. منطقه ی اقتصادی ویژه ی عقبه (ASEZ) که مالیات کمی به آن تعلق می‌گیرد و مقررات سهل گیرانه ‌ای در آن حاکم است به عنوان چهارچوبی که توسط دولت یرای رشد اقتصادی تحت هدایت بخش خصوصی تامین شده، در نظر گرفته می‌شود.
قرارداد تجارت آزاد (FTA) بین اردن و آمریکا که در دسامبر ۲۰۰۱ نافذ شد، تا سال ۲۰۱۰ تقریبا تمامی عوارض متعلق به کالا و خدمات را به تدریج حذف خواهد کرد. این قرارداد همچنین زمنیه را برای بازار آزاد بیشتر در زمنیه ی ارتباطات، ساختمانی، مالی، بهداشت، حمل و نقل، خدمات و اعمال سختگیرانه ی استانداردهای بین‌المللی با هدف حمایت از مالکیت معنوی فراهم می ‌آورد.
در سال ۱۹۹۶، آمریکا و اردن قرارداد هواپیمایی درون مرزی امضا کردند که زمینه را برای هوای آزاد بین دو کشور فراهم آورد و معاهده آمریکا- اردن به منظور حمایت و تشویق سرمایه گذاری دو جانبه در سال ۲۰۰۳ به اجرا در آمد. اردن از سال ۲۰۰۳ به عضویت سازمان تجارت جهانی در آمده ‌است.
بنا به اعلام کمیته کار ملی، که یک NGO مستقر در آمریکاست، اردن در زمینه ی فروش شکلات بخش تولیدات صادرات- محور، رشد سریع و قابل توجهی داشته‌ است.
در طبقه بندی بانک جهانی، اردن در ردیف کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین قرار می‌گیرد. سرانه ی تولید ناخالص ملی اردن برای سال ۲۰۰۳ تقریبا ۱، ۸۱۷ دلار (۱، ۴۹۷پوند) بوده و به طور میانگین ۵/۱۴٪ از جمعیت این کشور که از لحاظ اقتصادی فعال محسوب می‌شوند در سال ۲۰۰۳ بیکار بوده ‌اند. سطح آموزش و ادبیات و میزان رفاه اجتماعی اردن در مقایسه با کشورهایی که دارای درآمدی مشابهی هستند، بالا می باشد.
میزان رشد جمعیت اردن بالاست که البته در سال های اخیر با کاهشی مواجه شده و در حال حاضر به ۸/۲٪ رسیده ‌است. یکی از مهم‌ترین فاکتورها در ارتباط با تلاش دولت برای بهبود رفاه اجنماعی شهروندان، ثبات اقتصاد کلان این کشور است که از دهه ۹۰ به این سو محقق و میسر شده ‌است. با وجود این، میزان بیکاری در این کشور بالاست. رقم رسمی اعلام شده برای بیکاری در اردن ۵/۱۲٪ و رقم غیر رسمی آن حدود ۳۰٪ است. میزان تورم قیمت ها پایین است و در سال ۲۰۰۳ به ۳/۲٪ رسید. گردش پول نیز در اردن با ثبات بوده و نرخ ارز آن از سال ۱۹۹۵ با دلار آمریکا تعیین می ‌شده ‌است.
هر چند که اردنی ‌ها در صدد انجام اصلاح اقتصادی و افزایش میزان تجارت کشور خود هستند، با این حال اقتصاد اردن کماکان در برابر شوک های خارجی و ناآرامی ‌های منطقه ‌ای آسیب پذیر است. اگر در منطقه آرامش نباشد، چنین به نظر می ‌رسد که رشد اقتصادی محکوم به قرار گرفتن زیر ظرفیت و توان بالقوه ی آن است. اما در خصوص جنبه ی مثبت و خوش بینانه اردن می ‌توان از ظرفیت و توانایی آن در انرژی خورشیدی یاد کرد که مرهون صحراهای این کشور است. این انرژی خورشیدی نه تنها برای تولید الکتریسیته عاری از آلودگی، بلکه برای انجام کارهای جانبی از قبیل شیرین سازی آب دریا تعاونی فرامدیترانه‌ای انرژی قابل تجدید (TREC) به کار می‌آید.
گردشگری
گردشگری یکی از بخش ‌های بسیار مهم اقتصاد اردن است. جغرافیای این سرزمین و ثبات و آرامش سیاسی آن در مقایسه با دیگر کشورهای خاورمیانه اطراف آن باعث شده ‌است تا اردن به موقعیت فعلی خود از لحاظ جاذبه ی گردشگری دست یابد. فعالیت های اصلی گردشگری در اردن شامل بازدید از مکان های تاریخی بی شمار و مکان های طبیعی بکر و مشاهده جاذبه ‌های فرهنگی و مذهبی و سنت های اردنی است. معروفترین جاذبه ‌های گردشگری اردن شامل موارد زیر است:
پترا، ام قیس، قلعه الرباض اسلامی، جراش، امان، ال کرک، مدابع، رود اردن، کوهستان مبو، دریای میت، عقبه، وادی روم، ماهیس
اماکن تاریخی و دیدنی
البتراء، آرامگاه جعفر پسر ابی طالب، آرامگاه زید پسر حارثه، آرامگاه عبدالله پسر رواحه، آرامگاه سعد پسر ابی وقاص، آرامگاه ابو عبیده عامر جراح، آرامگاه شرحبیل پسر حسنه، آرامگاه معاذ پسر جبل، آرامگاه ضرار پسر ازور، مقام پیغمبر ایوب، مقام پیغمبر شعیب، مقام پیغمبر یوشع بن نون، مقام پیغمبر هارون، غار اصحاب کهف، آثار جرش
آموزش
ميزان با سوادي: 71% (تخمين 1988). سنين تحصيل اجباري: 5 تا 14 سال.
دفاع
اردن خدمت سربازی ندارد.