سعدی یک مصلح اجتماعی است

سعدی اما به گفته بسیاری از متفکران و اندیشمندان ایرانی و غیرایرانی، از نخبگان و نوابغ ادبیات و فرهنگ ایرانی ماست. وی ستاره‌ای است که هم دوران با بسیاری دیگر از بزرگان همچون امام محمدغزالی، خواجه نظام الملک طوسی و ابوالفرج بن جوزی زیست و ره توشه‌ای بسیار غنی را از محضر این اساتید از آن خود کرد.
اینک به مناسبت سالروز بزرگداشت این اندیشمند بزرگ، به سراغ " نگار اوسیوند"، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی و محقق این موضوع رفته‌ایم. وی که به طور اختصاصی سعدی را از منظر جامعه شناسی مورد بررسی قرار داده است، با ما درباره بعد جامعه شناسانه زندگی و اندیشه سعدی سخنانی شنیدنی را بیان کرد. 
اسیوند در ابتدا ضمن تاکید بر اینکه سعدی را نباید تنها یک شاعر و سخن پرداز دانست عنوان کرد: زندگی سعدی همچون بسیاری دیگر از اندیشمندان نامی از زوایای مختلفی برخوردار است که معمولا از نگاه بسیاری از افراد ناشناخته می‌ماند.
وی ادامه داد: سعدی زندگی بسیار قابل توجهی داشته. او پیش از اینکه شاعر باشد یک جامعه شناس و متفکر بوده که تمامی عمر خودش را وقف آموختن و کشف و شناسایی مسائل و واقعیات زندگی کرده. سعدی از جمله انسانهایی است که می‌توان گفت از تمامی دقایق عمرش برای شناخت عالم هستی استفاده کرده و در این راه لحظه‌ای از پای ننشسته.
این محقق در ادامه با اشاره به اینکه سعدی را باید یک مصلح اجتماعی دانست که سخنانش در تمامی اعصار و دورانها قابل توجه و بررسی است اظهار داشت: در بسیاری از اشعار و متون نثر سعدی مفاهیم اخلاقی و اجتماعی وجود دارد. او پابه پای عصر و زمانه خود حرکت کرده و از زندگی واقعی انسانها واقعیاتی را برداشت کرده. سعدی ضمن اینکه از محضر اساتید بزرگی بهره مند شده که هر یک به تنهایی ستاره‌ای درخشان در تاریخ علم ایران هستند، اما هرگز سکونت در یک مکان خاص و رفت و آمد به کلاس درس را برای خود کافی ندانست و در جوانی آغاز به سفر کرد. او به روایتی در طول سی سال از عمرش به شهرهای خاور نزدیک و خاور میانه، هندوستان، حبشه، مصر و شمال آفریقا سفر کرد. در واقع سفر بارزترین وجه زندگی اوست، چراکه باعث شده او تصور و شناخت بهتری از مردم و جوامع مختلف کسب کند.
وی افزود: سعدی بسیاری از حکایات خود را از میان خاطرات خود در سفرهای مختلف نوشته و این مهمترین مسئله‌ای است که می‌توان او را یک جامعه شناس بزرگ دانست.
اوسیوند در ادامه تصریح کرد: مورد سخن یک جامعه شناس مردم و جامعه هستند. یک جامعه شناس حقیقی فردی است که توانسته باشد این دو مورد را به درستی شناخته و نظراتش را به حقیقت زندگی آنان نزدیک کند. یکی از اموری که می‌تواند به شکلگیری این امر کمک کند، ورود به جمع مردم در طبقات و اقشار خاص و حشر و نشر با آنهاست. سعدی نیز که گویی این مسئله را به خوبی می‌دانسته سی سال از عمرش را در سفر و رفت و آمد به نقاط مختلف جهان قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: سعدی چنان که خود می‌گوید در سفرهایی که داشته رنج و سختی بسیاری را متقبل شده. او در حکایتی می‌گوید که پایش برهنه بود و پاپوشی نداشت و دلتنگ به جامع کوفه درآمد و یکی را دید که پای نداشت، پس سپاس نعمت خدایی بداشت و بر بی کفشی صبر نمود.
 وی همچنین در ادامه، مطالعه آثار سعدی را راهی برای دستیابی به فرهنگ و ره آورد غنی ایران زمین دانست و گفت: سعدی و افرادی مشابه او سردمداران تفکر و شناخت واقعیات اجتماعی و اخلاقی هستند. این افراد رنج شناخت و کشف امور را از آن خود کرده‌اند تا دیگر انسانها در آسودگی بیشتری به سر ببرند و زندگی آرامتری را تجربه کنند. آنچه در آموزه‌های اخلاقی و اجتماعی سعدی بیان شده به واقع همه آن چیزی است که در ادیان آسمانی نیز برای نیل به سعادت آدمی به او سفارش شده، که سعدی آنها را با زبانی شیرین و هنرمندانه بیان کرده که الحق تاثیرگذاری بسیار زیادی نیز دارد.
وی افزود: بنابراین شاید بتوان گفت اگر بر ما واجب نباشد، ضرورت دارد که زندگی روزمره مان از نصایح و پندهای شنیدنی سعدی خالی نباشد. ما باید به خاطر داشته باشیم که اگر به سراغ سعدی و حافظ و مولانا می‌رویم تنها برای این نیست که از شعر و شاعری آنها لذت ببریم، چراکه می‌توان راه و رسم صحیح زندگی را از میان نوشته‌های این بزرگان یافت و ضمانت‌نامه یک عمر زندگی درست و شرافتمندانه را از آنها دریافت کرد.
/13/