سبزی تو از من، زردی من از تو

نوروز سال 1393 هم رو به پایان است، روزهایی بهاری که با تمام بدی ها و خوبی هایش گذشت.
عده ای به مسافرت رفتند، عده ای در خانه های خود نشستند؛ بازار مهمانی رفتن و مهمان آمدن هم داغ بود؛ البته برخی هم کَرَم به خرج دادند، عیدی دادند و عده ای هم عیدی گرفتند.
از غم های این چند روز که بگذریم و خانواده هایی که شیرینی این روزهایشان تلخ شد؛ البته این دو کلمه دو و سه حرفیِ، غم و شادی دو یار جدا نشدنی هستند.
سیزده روز از بهار گذشت با باران هایش، شکوفه های سرخ و سفید درخت ها و جوانه هایی تازه نفس که از تن یخ زده درختان به بیرون سرک کشیده اند.
مهمانان اصفهان در ایام نوروز از پل های تاریخی گذشتند، به دیدن آثار تاریخی و طبیعت بِکر شهر رفتند و در روزی که چراغ های پل خواجو به خاطر همصدا شدن با ساعت زمین خاموش شد در کنار مردم این شهر شادی کردند.
فروردین به نیمه راه دارد می رسد، یک بهار دیگر هم آغاز شد تا سیر تکامل طبیعت کامل شود و انسان، زمین، آسمان، زندگی و این روزهای ما بچرخد و بچرخد.
سیزدهم فروردین، آخرین شیرینی تعطیلات
سیزده به در واژه آشنایی است؛ شاید آخرین شیرینی تعطیلات برای دانش آموزان و البته دانشجویان است تا در تنبلی ذاتی خود 13 روز تمام استراحت کنند و البته هیچ درسی هم نخوانند.
سیزدهم فروردین ماه، نام طبیعت بر خود گرفته است تا روزی هم به این نام رقم بخورد، البته مردم ایران به رسم گذشتگان خود بر دل طبیعت می روند، فارغ از تمام غم ها از خاطرات شیرین خود می گویند، با نشستن بر دامان طبیعت چشمان خود را میهمان زیبایی های خداوند می سازند.
سنتی که از گذشتگان به ما رسیده است
زهرا، شهروند اصفهانی و 32 ساله است، درباره سیزده به در، می گوید: جمشيد شاه، که بنيانگذار نوروز هم هست برای چند سال متوالی در روز سيزدهم نوروز به صحراهاي سبز و خرم می رفت در نتيجه اين مراسم میان مردم ايران باستان یک سنت شد.
وی، با بیان اینکه در روز سیزدهم فروردین بیشتر مردم از خانه های خود بیرون می آیند، می افزاید: در این روز کمتر کسی در خانه خود می ماند، از صبح زود پارک های شهر پذیرای مردمی هستند که در کنار یکدیگر گلیم هایی را پهن کرده اند و با صفا و صمیمت ناهار، آجیل، میوه و شیرینی می خورند.
از غذاهای سبز تا سبزه هایی که گره زده می شوند
در روز سیزدهم فروردین غذاهایی با سبزی و شوید، انواع سبزی پلو، کوکوهای سبز، آش و خوراک ماهی تهیه می شود.
علف گره‌زدن يكي از كارهاي روز سيزده‌ به در است؛ در‌ مورد سابقه اين رسم مي‌گويند كه مربوط به فرزندان كيومرث يعني اولين زوج يا اولين پدر و مادر (مشيه و مشيانه)است.
زرتشتيان معتقدند، چون اين دو با هم ازدواج كردند، دو شاخه مورد را گره زدند و پايه ازدواج خود را بنا نهادند، از آن زمان به بعد اين رسم معمول گرديد.
بهترین گره عمر، بر سبزه هفت سین امسال
علیرضا، 25 ساله است و در حالی که خنده خود را پنهان می کند، از بخت بد خود می گوید که 5 سال است سبزه گره زده است اما هنوز موفق به ازدواج نشده است.
این پسر جوان با مزاح، ادامه می دهد: شاید من بلد نبوده ام سبزه گره بزنم، اما امسال تمام سعی ام را خواهم کرد تا بهترین گره عمرم را بر سبزه ای که مادرم سبز کرده است، بزنم.
سبزی تو از من؛ زردی من از تو
سروناز، مادرمهربانی است که تقریبا 70 سال دارد؛ از او درباره روش های سبزه گره زدن در گذشته می پرسم.
وی، در حالی که چادر گلدار خود را بر سرش مرتب می کند، می گوید: در زمان های قدیم،گره زدن سبزه در روز سیزده بدر از جمله رسومی بود که تقریبا تمام زنان و دختران، به خصوص دختران دم بخت آن را انجام می دادند.
سروناز ادامه می دهد: گره زدن، به این شکل انجام می شد که باید دو ساقه سبزه را به هم هفت گره بزنند و نیت بکنند تا حاجت هایشان روا شود.
این مادر در حالی که در حال و هوای گذشته ها فرو رفته است، می گوید: جوانان در اولین فرصت به میان سبزه ها می رفتند، دو ساقه آن را در دست می گرفتند و با خواندن اشعاری، نیت خود را بر زبان می آوردند.
از او درباره شعرهایی که در هنگام سبزه گره زدن رایج بود، می پرسم؛ در حالی که فکر می کند، شمرده می گوید: در ابتدا واجب بود بگویند سبزی تو از من، زردی من از تو؛ بعد براساس حاجت خود اشعاری را زمزمه می کردند که مشهورترین آن، سیزده بدرِ، سالِ دگر، خونه شووَر، بچه به بغل.
این مادر، در حالی که می خندد و با آرزوی خوشبختی تمام جوانان می گوید: جوانان با هر گره نیتی می کردند و بزرگترین دلهره آن ها شکستن ساقه نازک سبزه بود که مبادا حاجت روا نشوند.
سیزدهم فروردین، روز برکت و نعمت
محمدرضا حیدری، درباره روز سیزدهم فروردین، این گونه می گوید: روز طبیعت بنا بر روایات و سنت ایرانیان باستان به مناسبت پیروزی ایزد باران بر دیو خشکسالی اَپوش می‌باشد و از گذشته مرسوم بوده است.
این تاریخ شناس، بیان می کند: در اسطوره‌های ایرانی، ایزد باران به صورت اسبی است که با دیو خشکسالی که دیو اپوش نام دارد، در جنگ و مبارزه است.
وی، می افزاید: اگر تیرایزد پیروز شود، باران می‌بارد، چشمه‌ها می‌جوشند، رودها روان می‌گردند و سرسبزی را به ارمغان می‌آورند.
حیدری، با بیان اینکه در ایران باستان پس از برگزاری مراسم نوروزی، روز سیزدهم به ایزد باران تعلق داشت، می افزاید: مردم در این روز به دشت، صحرا و کنار جویبارها می‌رفتند، به شادی می‌پرداختند و آرزوی بارش باران را از خداوند می‌نمودند.
حیدری در همین رابطه اذعان می کند: آنچه که کتب تاریخی و علمی نشان می دهد، نشان از نحسی سیزدهم نوروز نیست بلکه قریب به اتفاق این دانشمندان و بزرگان این روز را فرخنده می دانند.
این استاد تاریخ آیین‌های سیزدهم فروردین را، سبزه گره زدن، سبزه به آب جاری سپردن، خوردن کاهو با سکنجیبن می داند و می افزاید: مردم ایران از گذشته تا به امروز بر اساس برخی سنت ها غذای این روز را در دشت و صحرا بار می کردند و معمولا محبوب ترین غذاها دمی باقلا، دمی بلغور و آش رشته بوده است.
/نازیلا انصاری پور