به گزارش خبرنگار ایمنا، «ام‌المصائب» است؛ همان بانویی که صبر هم از صبوری او خجالت‌زده شده است. در زیارتنامه حضرت زینب (س) می‌خوانیم: «سلام بر تو ای کسی که دختران رسول خدا را در عصر عاشورا سرپرستی کردی و سلام بر تو ای کسی که در میدان شهر و در حالی که جمعیت آرام شد، سخنرانی کردی و صداها از هر سویی به خاموشی گرایید.
در آن زمان میدان‌های هر شهر محور جریان‌سازی‌های سیاسی بود و حاکمیت‌ها جایگاهی را در میدان‌های اصلی درست می‌کرد تا افکار عمومی را مدیریت کند همان کاری که امروز رسانه‌ها آن را انجام می‌دهند.
حضرت زینب (س) پیام‌رسان و رسانه صبور آن روز برای امروز و همه زمان‌ها بود. او که سال‌های سال امامت امامان از پدر تا فرزند برادر را نظاره کرد و مطیع امر ولایت و امامت بود در پانزدهم ماه رجب سال ۵۲ هجری پس از سال‌ها رنج، تبلیغ و شکیبایی، وفاتی شهادت‌گونه یافت و در شام بلا و سوریه امروز، آرام گرفت.
به همین مناسب خبرنگار ایمنا با افسانه‌سادات شیرازی، استاد حوزه و دانشگاه به گفت‌وگو درباره این شخصیت بزرگوار و بانوی نمونه جهان اسلام پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
حضرت زینب (س) به یقین شاخصه‌ها و ویژگی‌هایی دارند که الگو و نمونه برای دیروز و امروز و همه زمان‌ها است. شماری از این شاخص‌ها را نام ببرید؟
حضرت زینب کبری (س)، فرزند امام علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) است؛ ضمن اینکه خود حضرت هم شاخص‌های ذاتی متعددی علاوه بر ویژگی‌های خانوادگی دارد.
یکی از راه‌های کسب معرفت نسبت به خاندان وحی به‌ویژه حضرت زینب (س)، شناخت القاب و اسامی حضرات معصومین و اهل بیت (ع) است. بر خلاف ما که امروز اسم فرزندانمان را از روی مُد یا سلیقه شخصی انتخاب می‌کنیم، اما در خاندان وحی و اهل بیت (ع) همه نام‌ها و اسامی، معنا و مفهوم دارند. چرا زهرا، فاطمه، محدثه و بتول گذاشته‌اند؟ درباره حضرت زینب (س) هم همین‌گونه است.
کتابی با عنوان «خصائص‌الزینبیه» از شیخ جعفر شوشتری (ره) که بعد از کتاب «خصائص‌الحسینیه» نوشتند. در آن کتاب ۴۰ مورد از القاب و ویژگی‌های حضرت زینب (س) را برشمرده‌اند.
«عقیله» یکی از القاب مشهور آن حضرت است. عقیله به معنای هوش زیاد ذکر شده است و این لقب را عباس ابن عبدالمطلب به حضرت زینب (س) داد. مطلبی را در اینجا از کتاب «بلاغات‌النساء» نوشته» ابن تیفور از علمای اهل سنت در قرن سوم نقل می‌کنم و قبل از آن باید اشاره کنم که طبق نقل این عالم اهل تسنن، اولین راوی خطبه فدکیه حضرت حضرت زینب (س) بود. زمانی که حضرت زینب (س) به همراه حضرت زهرا (س)، مادر بزرگوارشان در پنج سالگی به مسجد می‌روند تا مادرشان در مسجد خطبه بخوانند، حضرت زهرا (س) با عباس ابن عبدالمطلب به خانه بازمی‌گردند. امیرمومنان در خانه بود و به حضرت زینب (س) رو می‌کند و می‌گوید: مادرت در مسجد چه گفت؟ در اینجا حضرت زینب (س) با آن سن و سال کم، سخنان مادرش را بدون کم و کاست به محضر پدر بزرگوارش عرضه می‌کند. عباس ابن عبدالمطلب از این بلاغت و هوشمندی تعجب کرد و گفت: «انتِ عقیله بنی‌هاشم»؛ تو عقیله بنی‌هاشمی؛ به‌طور معمول عقیله به زنانی می‌گویند که سن و سال و تجربه‌دار هستند و حرفشان را می‌پذیرفتند. هر قومی هم یک عقیله داشته است. آن زمان عباس عمومی پیامبر (ص) این لقب را به حضرت زینب (س) می‌دهد.
در طول ۵۸ سال عمر با برکت حضرت زینب (س) این عقیله بودن بارها به اثبات رسید.
در روایات در رابطه با اینکه چه افرادی عاقل هستند، شرایط را که تطبیق دادیم متوجه شدیم به حق این سخن الهی بر زبان عباس عموی پیامبر جاری شده و حضرت زینب (س) عقیله بنی‌هاشم است.
القاب دیگر حضرت زینب (س) را هم نام می‌برید؟
لقب دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، از زبان معصوم برای حضرت زینب (س) بیان شده است. امام زین‌العابدین (ع) به عمه بزرگوارش فرمود: «عمّتی زینب أنت بحمدالله عالمة غیرمعلّمة فهمة غیر مفهّمة»، امام سجاد (ع)، امام امت است پس اضافه‌گویی نمی‌کند و در همین جا به حضرت زینب کبری (س) فرمود: "شما عالمه بدون معلم هستید. "
آیه‌ای در قرآن از سوره بقره شاهد می‌آورم که خداوند متعال می‌فرماید: «اتَّقُوا اللَّهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ اللَّهُ»، "با تقوا باشید تا خدا معلم شما باشد." پس عالم بدون معلم، مخصوص حضرت زینب (س) نیست و هر فردی که با تقوا و خودنگهدار باشد، خداوند معلم او می‌شود.
هر انسانی می‌تواند عالم بدون معلم باشد در صورتی که تقوا پیشه کند. خطبه‌هایی که حضرت زینب (س) در آن شرایط خواند، نشان از همان عالمه بدون معلمه است. این برای ما شیعیان افتخار است و به گفته امام خمینی (ره) ما مفتخریم به اینکه چنین بانوی بزرگواری داریم.
حضرت زینب (س) وجود مبارک چهار امام بزرگوار را درک کرد. آن بانوی بزرگوار در امام‌شناسی چگونه بود؟
زمانی که پدرش، امام بود، مطیع محض است، وقتی برادر بزرگوارش امام حسن مجتبی (ع) به امامت رسید، تابع کامل بود، زمانی هم که حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) امام بود، مطیع امر امام زمانش بود. استنادها و نمونه‌های تاریخی متعددی وجود دارد که در این مجال شرح و تفصیل آن زمان‌گیر است.
در زمان امامت امام زین‌العابدین (ع) هم مطیع امام و فرزند بزرگوار برادر شهیدش است. روز یازدهم محرم، یک روز پس از واقعه عاشورا، حضرت زینب کبری (س) که آن همه صحنه‌های دردناک را دیده و دشواری‌ها را متحمل شده است، بی‌قرار و از خود بی‌خود می‌شود، همان زمان امام سجاد (ع)، حضرت زینب کبری (س) را دلداری می‌دهد و از اتفاقات آینده برایش می‌گوید. حضرت زینب کبری (س) آرام می‌گیرد و به آرامش می‌رسد.
در طول سفر هم درست است که مدیریت در ظاهر برعهده حضرت زینب کبری (س) است اما در باطن امام زین‌العابدین (ع) مدیریت دارد. اگر حضرت زینب کبری (س) با امام هماهنگی نداشت، جریان اسارت به این شکل پیش نمی‌رفت، چون جریان اسارت نتیجه تلاش‌ها و رنج‌های جریان کربلا و عاشورا است. جریان کربلا هم نتایج زحمات و تلاش‌های ۱۲۴ هزار پیامبر است. این بحث‌ها شعارگونه نیست و هر کدام چند فصل شرح و توضیح می‌طلبد. هر کدام از اولیای الهی به ترتیبی در دوران زندگی و امامتشان در امتداد مسیر یکدیگر حرکت می‌کردند و برای اعتلای دین می‌کوشیدند.
در واقع شعری که شاعر می‌سراید «کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود» بسیار ارزشمند است و در منابع تاریخی قابل اثبات است.
زنان زینبی چه ویژگی‌ها و شاخص‌هایی دارند؟
در بخشی از سخنانم اشاره کردم که وقتی می‌گویند حضرت زینب‌کبری (س) عالمه بدون معلمه است، مربوط به همه انسان‌ها و برای همه زمان‌ها است. در همین زمان حاضر که این همه سختی‌ها و تاریکی‌ها در فضاهای مختلف مجازی و حقیقی وجود دارد، بهواقع اگر انسان باتقوا باشد خداوند متعال او را ملهم می‌کند و یک عالم بدون معلم خواهد شد. این درس مهمی است که ما از حضرت زینب‌کبری (س) یاد می‌گیریم.
نکته و درس دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که حضرت زینب‌کبری (س) مدیریت بحران کرد. هنر مدیریت کردن درست و اصولی بحران این است که تا مشکلات افراد حاضر در بحران بیشتر نشده است، به مرور حل و فصل شود. مدیریت بحران این هنر بزرگی است که کار هر فردی هم نیست. مدیر می‌تواند بحران را سرپرستی و مدیریت کند. حضرت زینب‌کبری (س) هم در روز عاشورا مدیریت بحران کرد و با صبوری و بصیرت به پیشبرد امور پرداخت. پس از روز یازدهم محرم‌الحرام در مسیر حرکت اسرا تا شهر شام سپس تا مدینه‌النبی، همه جا مدیریت کرد تا این جریان به خوبی به سرمنزل مقصود برسد.
حضرت زینب (س) چقدر باید خوب مدیریت کرده باشد که ده‌ها نفری که با ایشان در مسیر اسارت همراه هستند، حتی یک خطا و اشتباه نکنند و بهانه به دست دشمنان آل‌الله ندهند.
نکته مهم‌تر این بود که حضرت زینب کبری (س) در این بحران‌ها، زیبایی‌ها را می‌بیند. معمول است که زیبایی‌ها را بعد از مشکلات و بحران‌ها می‌بینیم. گاهی اربعین که به کربلا می‌رویم، می‌بینیم که حضرت زینب کبری (س) این زیبایی‌های مسیر را هزاران سال و قرن‌ها پیش دیده بود. ما هم به تبعیت از حضرت زینب‌کبری (س) وارد سرزمین عراق می‌شویم و در مسیر اسارت پیاده‌روی می‌کنیم.
اگر به این نکته‌ها توجه کنیم درمی‌یابیم که چرا همه مردم جهان تا قبل از ظهور، باید امام حسین (ع) را بشناسند و دریابند؛ چرا که وقتی امام عصر (عج) ظهور می‌کند، خود را به‌واسطه امام حسین (ع) به مردم معرفی می‌کند. در حقیقت شناخت امام حسین (ع) به‌واسطه اربعین است.
حضرت زینب‌کبری (س) در بحران و بلاهای سخت این زیبایی‌ها را دیده است. چقدر انسان باید موحد و باتقوا باشد تا صنع خداوند را زیبا ببیند.
نکته زیبایی که امام سجاد (ع) درباره حضرت زینب‌کبری (س) می‌فرمایند این است که عمه بزرگوارشان در شب یازدهم عاشورا، نماز شبشان ترک نشد. امروز اگر مصیبتی بر ما وارد شود یا به مشکلی برخورد کنیم، ابتدا از نمازمان می‌زنیم. حتی گاهی مهمانی می‌رویم یا خستگی راه داریم نمازمان را به وقت نمی‌خوانیم. اما مصیبتی که اعظم مصیبت‌ها بوده است، ذره‌ای به نوافل و واجبات حضرت زینب کبری (س) خدشه وارد نکرد و به فرموده امام زین‌العابدین (ع)، حضرت زینب تنها نماز شب را نشسته خواند که آن هم از شدت خستگی و تالمات و رنج‌های روز عاشورا بود.
همان حضرت باز فرمودند: در طول سفر و اسارت یک بار هم نماز شب حضرت زینب‌کبری (س) ترک نشد.
سخن پایانی؟
هنگامی که امام حسین (ع) برای وداع حضرت زینب (س) آمد از جمله سخنانی که به او فرمود این بود: «یا اُخْتاه! لا تَنْسِنی فی نافلةِ اللَّیْل»؛ خواهر جان! مرا در نماز شب فراموش نکن.
نظر شما