به گزارش خبرگزاری ایمنا، یکی از رویکردهای مسئله‌محور برای حل مسائل شهری، توجه به بافت‌های فرسوده شهرها است که بیشتر آن‌ها در مناطق تاریخی و قدیمی هر شهری قرار دارد و مبحث شاخص‌شناسی بافت‌های فرسوده و تعیین میزان فرسودگی در راستای ساماندهی این‌گونه بافت‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد، همچنین مشارکت ساکنان در فرایند ساماندهی، اجرا و موفقیت طرح‌ها مؤثر است.
بازسازی و انجام هرگونه توسعه در محله‌های دارای بافت فرسوده، ابعاد فیزیکی و اجتماعی را در بر می‌گیرد؛ به عبارت دیگر در کنار بازسازی فیزیکی محل، باید به بازسازی اجتماعی آن نیز توجه داشت، چراکه جابه‌جایی جمعیت و جایگزین شدن جمعیت مهاجر و ناهمگن و جایگزین شدن گروه‌های نازل اجتماعی در محله‌هایی که گسترش ناهنجاری‌های مختلف از قبیل ناهنجاری‌های اجتماعی و مشکلات فرهنگی در آن وجود دارد، از پیامدهای عمده‌ای است که ریشه در فرسودگی و ناکارآمدی بافت‌های فرسوده شهری دارد.
بافت‌های فرسوده اگر چه به خودی خود به‌عنوان یک معضل شهری مطرح می‌شود، اما در حقیقت ظرفیت بالقوه‌ای است که می‌توان آن‌ها را با شناسایی، برنامه‌ریزی و اجرای دقیق به یک فرصت خوب تبدیل کرد؛ بسیاری از کشورهای دنیا به این مسئله به چشم یک فرصت طلایی برای شکوفایی اقتصادی، تقویت و مقاوم‌سازی ساختمان‌های مسکونی و افزایش واحدهای مسکونی می‌نگرند.
گذشته از باارزش بودن فرصت احیای این بافت‌ها، در حال حاضر بیشتر از اینکه بافت‌های فرسوده نیاز به احیا و بازسازی داشته باشد، بخش نابسامان مسکن این بافت‌ها به جبران کمبود مسکن نیازمند است.
بنابراین رفع نابسامانی‌های موجود و ارتقای کیفی و کمی شرایط زیست‌محیطی، مستلزم برنامه‌ریزی، تهیه و تدوین و ساماندهی توسعه پایدار شهری، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده، همچنین اجرا و نظارت صحیح این برنامه‌ها در این مناطق توسط مسئولان تصمیم‌گیر و استفاده بهینه از مشارکت مردمی است.
احیای بافت فرسوده علاوه بر نیاز به فرهنگ‌سازی قوی، نیازمند بسته‌های تشویقی واقعی است
رسول میرباقری، رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: بافت‌های فرسوده شهر اصفهان ۱۱ تا ۱۲ درصد از پهنه شهر را شامل می‌شود که در مناطق پانزده‌گانه به‌صورت پراکنده تقسیم شده است.
وی می‌افزاید: مناطق ۳ و یک اصفهان به دلیل ریزدانگی پلاک‌ها و عرض کم معابر بیشترین بافت فرسوده را دارد، به همین دلیل مدیریت شهری در سال‌های مختلف برنامه‌های متعددی برای احیای این بافت فرسوده در پیش گرفته است، اما به نتایج مطلوبی نرسیده است.
رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به بسته‌های تشویقی که برای احیای بافت فرسوده در سال‌های قبل در نظر گرفته شده بود، تصریح می‌کند: سال گذشته شهردار اصفهان لایحه‌ای را به شورای اسلامی شهر تقدیم کرد که بر اساس آن، برای ساختمان‌هایی که بافت فرسوده دارد، ۷۰ درصد تخفیف در پرداخت عوارض در نظر گرفته شود، همچنین یک طبقه مازاد برای پلاک‌های کمتر از ۲۰۰ متر مربع و دو طبقه بیشتر از کد مصوب برای پلاک‌های تجمیعی و بیشتر از ۲۰۰ متر مربع مصوب شد، اما در فرایند کمیسیون ماده ۵ نظراتی مطرح شد که در حال اصلاح شدن است.
میرباقری با اشاره به سیاست‌های احیای بافت فرسوده بیان می‌کند: یکی از آن‌ها مسئله بازآفرینی است، به‌گونه‌ای که با پیش‌بینی پهنه، تشکیل تعاونی و استفاده از ظرفیت یکی از معتمدان محلی، محل پلاک‌ها شناسایی و با کنترل سندها و موارد فنی برای احیای آن پهنه تلاش می‌شود، همچون همت‌آباد که در منطقه ۶ قرار دارد.
متولی احیای بافت فرسوده تنها مدیریت شهری نیست، بلکه همه دستگاه‌ها باید وحدت‌رویه‌ای برای احیای این بافت داشته باشند.
وی با اشاره به دیگر سیاست احیای بافت فرسوده ادامه می‌دهد: مدیریت شهری تلاش می‌کند که خود مالکی‌ها و تک مالکی‌ها را به دریافت مجوز ساخت ترغیب کند تا به‌تدریج بافت فرسوده در مرحله رشد و احیا قرار گیرد.
رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر خاطرنشان کرد: متولی احیای بافت فرسوده تنها مدیریت شهری نیست، بلکه همه دستگاه‌ها باید با وحدت‌رویه برای احیای این بافت داشته باشند.
میرباقری با اشاره به پیشنهادهای سازمان نوسازی و نظام مهندسی در سال‌های گذشته اضافه می‌کند: از جمله این پیشنهادها تخفیف‌ها، طراحی رایگان‌نما، نقشه‌ها و همکاری سازمان نظام مهندسی در زمینه تعرفه مهندسان بوده که درصدی از آن‌ها محقق شده است؛ مسئولان در اصفهان نیز باید با استفاده از اقدامات در طرح‌های موفق همچون شهرهای شیراز، تبریز، تهران و یزد بسته‌های تشویقی آن‌ها را برای بافت فرسوده بررسی کنند.
وی درباره ضوابط و تسهیلاتی که به‌تازگی آن را شورای عالی شهرسازی معماری به اداره کل راه و شهرسازی استان متذکر شده است، بیان می‌کند: شهرداری اصفهان پیشنهادهایی را تنظیم و در جلسه کارگروه‌های تخصصی مطرح کرد که یکی از آن‌ها مسئله درصد ساخت بود که بر اساس متراژ ملک بدون عقب‌نشینی است، زیرا در درصد ساخت، مالک می‌تواند بدون رضایت پیشروی کند، همچنین کسر پارکینگ، ارتفاع و طبقه بیشتری که مالک می‌تواند نسبت به کد منطقه در بافت فرسوده داشته باشد و درصد حق تفکیک که در ضابطه طرح تفضیلی شهر اصفهان ۲۰۰ متر مربع پیش‌بینی شده است، در این بسته تشویقی متراژ آن عدول پیدا کرده است؛ اگر این موارد در کمیسیون ماده ۵ تأیید و به شهرداری ابلاغ شود، می‌توانیم جهش بسیار خوبی در بافت فرسوده داشته باشیم.
رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر با اشاره به یکی از دلایلی که مانع انبوه‌سازان یا خودمالکی‌ها در اقدام به ساخت در بافت فرسوده است، ادامه می‌دهد: ضوابط دست‌وپاگیر و مقرون به صرفه نبودن ساخت‌وساز در بافت فرسوده موجب شده افراد به سمت ساخت‌وساز در بافت فرسوده نروند.
میرباقری با اشاره به اینکه همه ارکان شهر باید همت مضاعفی برای احیای بافت فرسوده داشته باشند، خاطرنشان کرد: احیای این بافت علاوه بر نیاز به فرهنگ‌سازی قوی، نیازمند بسته‌های تشویقی واقعی از جمله ودیعه مسکن، ساخت ارزان‌قیمت و امکاناتی از این قبیل است.
شهرداری اصفهان برای نوسازی ۴۵۰۰ مسکن در بافت‌های فرسوده برنامه دارد
وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین برنامه‌های شهرداری اصفهان بحث تأمین مسکن برای همه گروه‌های جامعه است، اظهار می‌کند: با سیاست‌های معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان بالغ بر ۴۵۰۰ واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده شهری احداث شده است و امیدواریم با وجود عمده طرح‌هایی که سال جاری تهیه شده است، شاهد رشد در حوزه ساخت‌وساز مسکن در شهر اصفهان باشیم.
وی با بیان اینکه تأمین مسکن یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی است که در سیاست‌های دولت و سازمان‌های مربوطه مورد توجه است، می‌افزاید: با سیاست‌گذاری‌ها و اقدام‌های انجام شده معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان، تأمین مسکن برای همه گروه‌های جامعه، دسترسی آسان، کاهش نابراری‌ها و کاهش هزینه‌های مسکن میسر شده است و شهرداری اصفهان در راستای سیاست‌های کلان دولت، به‌منظور تأمین مسکن برای همه گروه‌های جامعه اقداماتی در حوزه مسکن از جنس سیاست‌گذاری انجام داده است که می‌توان به چهار دسته بافت شهری، بافت‌های تاریخی که بالغ بر ۱۹۰۰ هکتار از محدوده قانونی شهر را به خود اختصاص داده‌اند، بافت‌های فرسوده که ۲۳۸۰ هکتار از محدوده شهری را به خود اختصاص داده و بافت‌های میانی یا جدید تقسیم کرد.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تصریح می‌کند: در بافت‌های فرسوده برای تشویق افراد ساکن در این بافت‌ها که حدود ۲۵ درصد جمعیت شهر اصفهان را تشکیل داده‌اند، برای نوسازی و احداث ساختمان‌های پایدار و تأمین مسکن به تدوین و تصویب ضوابط مالی و شهرسازی پرداخته شد و آذر ۱۴۰۰ بسته تشویقی ضوابط شهرسازی بر این مبنا که تمام ابنیه یا ساختمان‌ها و زمین‌های واقع در بافت‌های فرسوده شهری اصفهان می‌توانند یک طبقه مازاد بر کد مصوب و در صورت تجمیع با رعایت ضوابط و مقررات عرض گذر دو طبقه مازاد بگیرند، در کمیسیون ماده ۵ مطرح شد و بهمن ۱۴۰۰ به تصویب این کمیسیون رسید.
وی ادامه می‌دهد: اسفند همان سال با دریافت تاییدیه از تهران، این بسته تشویقی به همه شهرستان‌ها ابلاغ شده است، همچنین در راستای اجرای ضوابط تشویقی شهرسازی لایحه‌ای به شورای اسلامی شهر برای تخفیف پروانه ساختمان در بافت فرسوده تنظیم و ارسال شد که خرداد ۱۴۰۱ با تصویب شورای اسلامی شهر اصفهان به نحوی که تمام ساختمان‌هایی که در محدوده ۲۳۰۰ هکتاری بافت‌های فرسوده قرار دارد و تقاضای دریافت پروانه ساختمانی داشته باشند، مشمول ۷۰ درصد تخفیف صدور پروانه ساختمان خواهند شد که اعمال این بسته تشویقی شهرسازی به ترغیب ساکنان بافت‌های فرسوده و به نوسازی ساختمان منجر خواهد شد.
مهدویان می‌افزاید: مهر ۱۴۰۱ شورای شهرسازی و معماری با هدف نوسازی بافت‌های فرسوده بسته تشویقی به کل کشور ابلاغ کرد که ملاک عمل صدور پروانه ساختمانی قرار گرفت و منجر به نوسازی و بهسازی ۴۵۰۰ واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده شهر اصفهان شد.
وی با اشاره به اینکه بسته مکمل تشویقی ضوابط شهرسازی در ۱۴۰۲ به کمیسیون ماده ۵ ارسال شد و به‌تازگی این بسته به تصویب کمیسیون ماده ۵ رسیده است، می‌گوید: با تصویب این بسته موانعی که در بسته اول وجود داشت، برطرف و منجر به رشد روند ساخت‌وساز در بافت‌های فرسوده شهری خواهد شد که ۲۵ درصد جمعیت شهر اصفهان را تشکیل می‌دهند و جز بافت‌های ناپایدار شهری محسوب می‌شود.
گستره طرح‌های ویژه در مناطق ۲،۹،۱۰ و ۱۱ تعیین تکلیف شد و امکان احداث مسکن برای مالکان آن‌ها فراهم شده است
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان در توضیح اقدامات شهرداری اصفهان در حوزه تأمین مسکن خاطرنشان می‌کند: در دسته دوم اقدامات انجام شده در بافت‌های میانی شهر اصفهان، دو اقدام اساسی انجام شده است که نخستین آن، تعیین تکلیف اراضی بدون کاربری است که از طرح‌های ویژه و در قالب طرح‌های بالادستی است.
مهدویان با بیان اینکه در حدود هشت هزار هکتار از این اراضی به‌دلیل نداشتن کاربری، امکان ساخت مسکن وجود نداشته است، بیان می‌کند: در این خصوص معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در طرح‌هایی که به کمک مشاوران ذی‌صلاح آماده کرده است، با رعایت سطوح، سرانه خدمات و امکان احداث واحدهای مسکونی که در بخشی از این اراضی وجود داشته است، آن‌ها را به تصویب کمیسیون ماده ۵ رساند و ابلاغ شد که از جمله مهم‌ترین این طرح‌ها می‌توان به اراضی پرتمان در منطقه ۸ شهرداری و گستره طرح‌های ویژه در مناطق ۲،۹،۱۰ و ۱۱ اشاره کرد که تعیین تکلیف شد و امکان احداث مسکن برای مالکان آن‌ها فراهم شده است.
وی با اشاره به اینکه دسته دوم بازنگری نظام پهنه‌بندی ارتفاعات شهر اصفهان است که در این رابطه به همت معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تمام مناطق اسکن و تمام ارتفاعات در معابر اصلی و فرعی بررسی شد و سطح و سرانه خدمات مشخص شد، تصریح می‌کند: بر مبنای سطح و سرانه خدمات، ارتفاعات شهر مورد بازبینی قرار گرفت و نقاطی از شهر که تقاضای دریافت پروانه زیاد بود و امکان تأمین خدمات وجود داشت، ارتفاعات افزایش پیدا کرد و بخش‌هایی که امکان دادن ارتفاع وجود نداشت، سقف ارتفاع کاهش پیدا کرد، همچنین با رعایت سطح و سرانه خدمات ارتفاعات شهر اصفهان مورد بازنگری قرار گرفت و نقشه‌ها در مناطق پانزده‌گانه شهرداری تدوین و به کمیسیون ماده ۵ ارسال شد که با ابلاغ این نقشه‌ها امکان احداث مسکن در بسیاری از مناطق شهر به وجود خواهد آمد.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان با اشاره به دیگر اقدامات این معاونت در بافت فرسوده و ناکارآمد شهری بیان می‌کند: آماده‌سازی طرح‌های یکپارچه تهیه مسکن به‌صورت تجمیع و تفکیک مجدد با تأمین سرانه خدمات از دیگر اقدامات این معاونت است.
مهدویان با بیان اینکه در ۱۵ منطقه شهر اصفهان و در مناطقی با بافت فرسوده، محدوده‌ها از دو تا ۱۲ هکتار در هر منطقه مشخص شد و این مناطق مورد طراحی مجدد قرار گرفت، به‌نحوی که با تجمیع مجدد آن‌ها معبرها اصلاح و خدمات تأمین شد و طرح‌ها به کمیسیون ماده ۵ ارسال و تصویب شد که از جمله آن‌ها می‌توان به طرح صحرای کمپر، طرح محله عطار، محله سودان و موارد دیگری که به کمیسیون ماده ۵ ارسال شده است اشاره کرد، ادامه می‌دهد: با ابلاغ و تصویب این طرح‌ها امکان تأمین مسکن در بافت‌های فرسوده به‌صورت مشارکتی از نوع تفکیک مجدد ایجاد شد؛ اقداماتی که نمونه اجرا شده آن را در پروژه همت آباد و در بافت فرسوده آن شاهد هستیم.
وی اضافه می‌کند: از دیگر اقدامات معاونت شهرسازی شهرداری اصفهان، طراحی مجموعه‌های جدید مسکونی در بافت‌های شهری یا محدوده‌های متصل به محدوده شهر است که طراحی جدید برای این اراضی انجام شده است و بسیاری از محدوده‌های که در شهر و چسبیده به شهر بود، تعیین تکلیف شد که از جمله آن‌ها می‌توان به کوه مهک، مجموعه گل نرگس که به‌منظور تأمین مسکن نیروهای انتظامی انجام شده، کوره نقش جهان، اراضی علی‌آباد کلنگان اشاره کرد که به نوعی طراحی مجدد روی این اراضی انجام شد و طرح‌هایی نیز با تأمین خدمات به کمیسیون ماده ۵ ارسال و به تصویب رسید و با همکاری مدیریت استان طرح‌ها ابلاغ شده است و مبنای صدور پروانه ساختمان و احداث مسکن در این اراضی بلاتکلیف با رعایت مقررات و ضوابط شهرسازی شد.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان با اشاره به اینکه دسته چهارم اقدامات در محدوده‌های بافت‌های تاریخی است که نزدیک به ۱۹۰۰ هکتار از محدوده این کلان‌شهر را به خود اختصاص داده است و با محدودیت‌های ارتفاع و ساخت‌وساز و سیاست‌هایی که در محدوده‌های بافت تاریخی متفاوت از سیاست‌های موجود در بافت‌های میانی یا بافت‌های جدید و فرسوده است، روبه‌رو است، می‌گوید: در این خصوص اقداماتی از جنس تشویق ساخت‌وساز به‌منظور تأمین مسکن به‌صورت افزایش سطح اشتغال، امکان احداث ساخت به‌صورت دوطرفه، سه‌طرفه یا چهارطرفه همخوان با بافت‌های اطراف به وجود آمده و بسته تخفیفی صدور پروانه ساختمان در بافت‌های فرسوده ایجاد شده است که منجر به احداث مسکن در این بافت‌ها با رعایت ضوابط بافت‌های تاریخی شده است.
وی تاکید می‌کند: با مجموعه اقداماتی که سال گذشته در حوزه بسته‌سازی تأمین مسکن در شهر اصفهان انجام شد، بالغ بر ۴۵۰۰ واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده شهری احداث شد و معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در راستای سیاست‌های کلان دولت به منظور ایجاد و تأمین مسکن با مجموعه اقدام‌ها و برنامه‌های انجام شده که در مسیر تحقق شهر پایدار قابل تصور است، به پیشرفت و آبادانی نصف‌جهان کمک کرد.
به گزارش ایمنا، با توجه به رویکرد استان و اهمیت مبحث تأمین مسکن و احیای بافت فرسوده برای مردم، از مدیران کل و مسئولان استانی انتظار می‌رود با عزم جدی به این حوزه بپردازند و مساعدت‌های لازم را در طرح‌های توسعه‌ای داشته باشند.
نظر شما