به گزارش خبرگزاری ایمنا، در هر قسمت از کشور زرخیز و هنرخیز ایران، زنان و مردان پا به پای هم و با ذوق و ظرافت تمام به تولید صنایع دستی منطقه خود می‌پردازند تا اصالت و هویت خود را حفظ کنند و همچنان ثابت کنند که با وجود رقبای داخلی و خارجی، هنر نزد ایرانیان است و بس!
یکی از این هنرهای اصیل، انجام دوخت سنتی است که با وجود قدمت تاریخی‌اش همچنان مورد استقبال قرار می‌گیرد؛ این هنر انواعی مثل ملیله دوزی، گلابتون دوزی و پته‌دوزی دارد و مهم‌ترین ابزار آن همانطور که از اسمش پیداست، سوزن است که انواع مختلفی دارد و بسته به نوع دوخت سنتی مورد نظر از انواع آن استفاده می‌شود اما شاید کمتر افرادی باشند که در این حوزه مشغول به فعالیت‌اند و در این میان نسرین کاردانی از بانوان هنرمندی است که در مشغول به فعالیت در این حوزه است و آنچه در ادامه می‌خوانید، حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با این هنرمند و پژوهشگر صنایع‌دستی در رشته دوخت‌های سنتی ایران است.
کاردانی در سال‌های گذشته عناوین مدیر نمونه، بانوی قرآن پژوه و بانوی پژوهنده نمونه را دریافت کرده و در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی فعالیت و در سال ۱۳۹۵ نیز نشان درجه یک هنری را در حوزه رودوزی سنتی اخذ کرده است.
ایمنا: فعالیت هنری خود را از چه زمانی و چگونه آغاز کردید؟
کاردانی: از کودکی استعداد زیادی در حرفه نقاشی و رنگ و روغن داشتم و در دوران مدرسه هم نشریه‌نویسی‌های متعدد از لحاظ نقاشی روی دیوار را به صورت خلاقانه انجام می‌دادم؛ آن زمان آموزشگاه و هنرستان‌های زیادی وجود نداشتند و چون مادر و اهالی خانواده‌ام در مسیر هنر فعالیت داشتند توانستم در برخی از کلاس‌های ویژه مثل خیاطی و عکاسی را شرکت کنم.
ایمنا: از چه زمانی به‌صورت حرفه‌ای تر فعالیتتان را آغاز کردید؟
کاردانی: از سال ۸۸ فعالیت خود را حرفه‌ای‌تر کردم و در مسابقات و امور مختلف بیشتر شرکت می‌کردم؛ همچنین از ۸۲ تا ۸۸ دو جلد کتاب در زمینه‌های هنری تألیف کردم و بعد از آن هم چندین کتاب دیگر در زمینه هنری نوشتم و در تدوین و بازنگری ۴۰۰ استاندارد آموزش فنی و حرفه‌ای که ایجاد کننده حرفه‌های شغلی بود همکاری داشتم و در طراحی سوالات هم کمک می‌کردم.
ایمنا: آیا مسیر همواره برایتان هموار بود؟
کاردانی: خیر، بعد از ازدواج دچار بیماری شدم و چند ماهی مشکل روده پیدا کرده‌بودم؛ با توجه به شرایط، همسرم بر انجام فعالیت‌های مختلف مخالفت می‌کرد و بنا را این‌طور می‌دید که ما نیازی نداریم فعالیت کنی تا اینکه با مشورت پزشکان کم‌کم فعالیت خود را آغاز کردم و کارهای کوچکی انجام می‌دادم؛ ولی آنچه خداوند در نهاد من گذاشته بود به کارهای بزرگی منجر شد و در حوزه‌های مختلف قدم برداشتم و آموزشگاه صنایع دستی‌ام را راه‌اندازی کردم.
ایمنا: فرزند هم دارید؟
کاردانی: بله؛ دو پسر کوچک با تفاوت سنی ۶ سال دارم.
ایمنا: وجود فرزندانتان محدودیتی در کارتان ایجاد نمی‌کرد؟
کاردانی: اندکی روند کارم را کند می‌کرد اما امور خانواده هم جز وظایف اصلی است؛ پسر کوچکم در موقعیت‌های کاری مختلف و در هنگام انجام بیشتر فعالیت‌ها حضور داشت و در کنارم بود.
ایمنا: تاریخچه هنرتان به چه زمانی برمی‌گردد؟
کاردانی: می‌توان گفت از زمان هخامنشی تا الان دست دوخته‌های فوق‌العاده زیادی از نیاکان ما به جا مانده که نشان می‌دهد آن‌ها هم چه فعالیت‌های ویژه‌ای در این زمینه‌های هنری داشتند؛ در زمینه‌هایی مثل قلاب دوزی، شبکه دوزی، گلابتون دوزی و گل دوزی دستی، آثار متعددی هم در موزه‌های ایران هم خارج از کشور وجود دارد و می‌توان گفت در دوره‌های مختلف، گاهی اوج و گاهی افول پیدا کرده‌است: از لحاظ ابزار، وسایل قدیمی مثل اتوها یا چرخ‌های ویژه که حالت پایه و دستی داشته و بعد برقی شده نیز وجود دارد، البته قیچی، انواع سوزن و پارچه‌های دست بافت به صورت تکی را تاکنون ندیدم اما ازلحاظ دست دوخته‌هایی روی پارچه‌ها مثل مخمل، ترمه و اطلسی در موزه‌های ایران و خارج از کشور موارد متعددی دیده‌می‌شود.
ایمنا: کارکردشان چیست؟
کاردانی: در زمینه‌های مختلف به صورت کاربردی در ملزومات زندگی استفاده می‌شود؛ مثل رومیزی، کلاه، پوشاک مخصوصاً در جلیقه، البسه دوختنی برای بانوان، روتختی، بالش و کوسن مدل‌های مختلف آن است؛ همچنین به صورت تزئینی به شکل از تابلو در محافل استفاده می‌شود و در جهیزیه اغلب دختران اصفهان مرسوم بوده که ترمه دوزی و ملیله دوزی حتماً وجود داشته باشد.
ایمنا: در شهرهای دیگر چطور؟
کاردانی: شهرهای دیگر مثل کرمان در مته‌دوزی شهرت جهانی دارد و در جهیزیه دختران زیاد استفاده می‌شود؛ در یزد ترمه برای جهزیه استفاده می‌شود و دست بافته‌هایی مثل قلاب دوزی در رشت، سیستان بلوچستان و … به وفودر در زندگی‌ها دیده می‌شده و دیده می‌شود.
ایمنا: شنیده‌ایم که تعدادی از آثار خود را به بقاع متبرکه و حرم‌های ائمه تقدیم کرده‌اید؛ توضیحی در این باره بفرمائید؟
کاردانی: حدود ۱۷ نوع از آثارم در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که لوح حضرت فاطمه (س) شاخص‌ترین آن‌هاست؛ البته فعالیت‌های مشابه دیگری مثل مدیریت دوخت روکش مراقد مطهر امام هادی (ع)، امام حسن عسکری (ع)، حضرت حکیمه خاتون (س) و نرجس خاتون (س) را انجام دادم.
ایمنا: گاهی اوقات شاهدیم که به مرور زمان، برخی از اصطلاحات و نکات تخصصی در این هنر دستخوش تغییر شده است؛ دلیل آن چیست؟
کاردانی: متأسفانه شبکه‌های اجتماعی بین برخی اصطلاحات سنتی فاصله انداخته‌است؛ برخی جوان‌ترها با اصلاحات ناآشنا هستند و یا برخی اصلاحات را به هنرهایی که شامل حالش نمی‌شود می‌شناسند.
ایمنا: دغدغه شخصی‌تان چیست؟
کاردانی: در هر قسمت و حوزه‌ای نیاز است که اشخاص نسبت به مسائلی که رخ می‌دهد حاذق باشند؛ خلاقیت و نوآوری بر نوع کار هر شخص در زمینه هنری یا غیر هنری انجام بسیار تأثیر دارد و می‌تواند روز به روز همراه با جامعه جهانی جلو رود.
ایمنا: در سطح عام‌تر چطور؟
کاردانی: لازم است به نمایشگاه‌ها و بازارچه‌های مختلفی که برای بانوان و آقایانی که در زمینه‌های مختلف فعالیت دارند پرداخته شود؛ مسئولان باید بر حوزه‌های هنری تمرکز داشته‌باشند؛ مثلاً خرداد ماه که بحث جشنواره صنایع دستی مطرح بود قسمت سوزن‌دوزی و رو دوزهای سنتی بیشترین هنرمند را دارا بود؛ با توجه به اینکه افراد زیادی در این حوزه‌ها هستند و یا ورود پیدا کردند، آنچه روزمرگی آن‌ها را جلو می‌برد بازارچه و نمایشگاه است و چیزی که آن‌ها را توانمندتر می‌کند تا شاخص‌تر شوند تمرکز روی به جامعه هنری است تا افراد بتوانند با شناخت بهتری وارد شوند و خودشان حامی خودشان باشند.
ایمنا: گفتید بانوان و آقایان. قبلاً بیشتر خانم‌ها در این حوزه‌ها کار می‌کردند، امروز نقش آقایان چقدر پر رنگ شده؟
کاردانی: در این حوزه، برخلاف قدیم بحث جنسیتی به اندازه قبل مطرح نیست و هرکس با علاقه خود، کار هنر را انجام می‌دهد؛ امروزه آقایان هم به این فعالیت ورود کرده‌اند و می‌طلبد برای حفاظت از این دستاوردها نمایشگاه‌ای داخلی و خارجی یا همایش‌های به روز آوری و هماهنگی بعضی مطالب را داشته باشیم؛ انجام هماهنگی یکسان‌سازی بسیار اهمیت دارد.
نظر شما