برگی از تقویم تاریخ فرهنگ و هنر

به گزارش ایمنا، امروز _سه شنبه بیست و چهارم مردادماه _ هم‌زمان با سالروز تولد و درگذشت برخی از بزرگان ایران‌زمین است.

سالروز درگذشت منوچهر وصال‌شیرازی

منوچهر وصال‌شیرازی (زاده هفتم بهمن ۱۲۹۱ تهران – درگذشته بیست و چهارم مرداد ۱۳۹۱ تهران) چهره ماندگار رشته ریاضی و پدر آنالیز ایران

وی در دانشسرای عالی تهران در رشته فیزیک تحصیل کرد و معلم او پروفسور حسابی بود. وی پس از آن برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت.

شیرازی در سال ۱۳۱۹ دکترا در رشته ریاضی از دانشگاه ژنو، با سرپرستی ریاضیدان سوئیسی ژرژ دورام را گرفت و در سال‌های پایان تحصیل در رصدخانه ژنو و زوریخ به کارورزی و فعالیت علمی پرداخت و در در سال ۱۳۲۰ به ایران بازگشت.

وصال شیرازی در دانشکده علوم دانشگاه تهران در رشته ریاضی استخدام شد و همچنین برای یک سال درس ریاضیات دوره ششم دبیرستان را در دانشسرای مقدماتی تدریس کرد و سال بعد، آموزش ریاضیات به دانشجویان فیزیک را عهده‌دار شد. پس از آن به‌تدریس آنالیز حقیقی ریاضی پرداخت و تا زمان بازنشستگی تدریس آن را به‌همراه ریاضیات عمومی ادامه داد.

وی در سال ۱۳۴۱ به‌دعوت دانشگاه شیراز برای تدریس عازم این دانشگاه شد و پس از دوسال خدمت به ریاست دانشکده مهندسی این دانشگاه منصوب شد. اداره موفقیت‌آمیز این دانشکده تازه تأسیس باعث انتخاب وی به‌سمت معاونت آموزشی دانشگاه شیراز بود.

وصال شیرازی که به‌عنوان پیشکسوت ریاضی شناخته می‌شد، پس از تصفیه دانشگاه‌ها، در اسفند ۱۳۶۰ در مرکز نشر دانشگاهی سرپرست گروه ریاضی شد و مسئولیت ویرایش و نظارت بر انتشار کتب و نشریات ریاضی و آمار مرکز را عهده‌دار شد.

وی، ویراستاری آثاری چون «واژه‌نامه ریاضی و آمار» «مقدمات معادلات دیفرانسیل و مسائل مقدار مرزی» «آشنایی با آنالیز عددی» «معادلات دیفرانسیل و کاربرد آن‌ها» «اصول آنالیز حقیقی» و «روش‌های آنالیز حقیقی» را نیز به‌عهده گرفت، سمتی که تا سال ۱۳۸۲ و به‌مدت ۲۲ سال ادامه داشت.

دکتر منوچهر وصال، پدر آنالیز ریاضی ایران در ۱۰۰ سالگی درگذشت و در قطعه نام‌آوران به‌خاک سپرده شد.

وی از چهره‌های تأثیرگذار اولویت ریاضیات ایران، به‌خصوص در زمینه آنالیز، به‌شمار می‌رود. کتاب آنالیز منوچهر وصال که در دهه ۱۳۴۰ انتشار یافت از اولین کتاب‌های معتبر تألیفی در این زمینه به‌زبان فارسی است.

انجمن ریاضی ایران که دکتر منوچهر وصال نیز از پایه‌گذاران آن است به‌پاس تجلیل از خدمات ارزشمند وی برای بیش از ۳۰ سال تدریس مستمر آنالیز ریاضی، جایزه‌ای را به‌نام وی تعیین کرد که هرسال در کنفرانس ریاضی ایران به‌مؤلف بهترین مقاله ارائه شده در زمینه آنالیز ریاضی اهدا می‌شود.

زادروز اسداله صورتگر

اسداله صورتگر (زاده بیست و چهارم مرداد ۱۳۱۲ کرمان -- درگذشته بیست و سوم فروردین ۱۳۸۶ کرمان) نقاش، شاعر، مترجم، عکاس و مجسمه‌ساز

وی پس از دوران تحصیل وارد دانشسرای مقدماتی شد و از استادان: صفا، ابراهیم جعفری، نصرت‌اله کریمی، محمدسلحشور بهره برد.

در سال ۵۲ بین ۷۰ دانشجوی هنرکده مربیان امورهنری تهران، عنوان ممتاز را کسب کرد و نشان درجه دو فرهنگ گرفت.

صورتگر در زمینه عکاسی دو کتاب ترجمه کرد که هنوز به‌چاپ نرسیده‌اند و اشعار ارزنده‌ای در زمینه عرفان، که گویای افکار و دنیای درونش بود، سروده است. از وی تعدادی تابلو نیز به یادگار مانده که از جمله تابلوی درویش‌خان، پرتره ابوالحسن صبا، کمال‌الملک و شاه نعمت‌اله ولی است.

زادروز حمید متبسم

حمید متبسم (زاده بیست و چهارم مرداد ۱۳۳۷ مشهد) آهنگساز و نوازنده تار و سه‌تار

وی در خانواده‌ای اهل موسیقی زاده شد ونخستین آموزش‌های موسیقی را از پدرش علی متبسم فرا گرفت. بعدها در تهران به دانشسرای هنر و هنرستان موسیقی رفت و نزد استادان: زیداله طلوعی، حبیب‌اله صالحی، هوشنگ ظریف، حسین علیزاده و محمدرضا لطفی بادقایق و ظرایف ردیف‌نوازی و نوازندگی تار و سه‌تار آشنا شد.

متبسم، در تهران فعالیت آموزشی و تدریس را در کانون چاووش آغاز کرد و همزمان به عنوان نوازنده تار و سه‌تار به گروه عارف به سرپرستی پرویز مشکاتیان پیوست و در سال ۱۳۶۵ به آلمان مهاجرت کرد و در آنجا به فعالیت در زمینه آهنگسازی پرداخت. اوایل دهه ۷۰ گروه دستان را به اتفاق محمدعلی کیانی‌نژاد بنا گذاشت، گروهی که اگر چه با تأثیر گروه عارف و کارهای پرویز مشکاتیان قرار داشت، اما به مرور طعم و رنگی تازه را در فضای موسیقی ایران پدید آورد. به گفته وی، نام دستان را کیانی‌نژاد پیشنهاد داد و نخستین اجراهای این گروه به خوانندگی بیژن کامکار بود.آلبوم بامداد تجربه‌ای متفاوت در آهنگسازی و تنظیم به شمار می‌رفت.

آهنگسازی متبسم و آواز بیژن کامکار نام متبسم را به عنوان آهنگسازی خوش‌ذوق به جامعه موسیقی شناساند. آلبوم بامداد بعدها به عنوان یکی از آلبوم‌های تأثیرگذار و جریان ساز در موسیقی ایران به یادگار ماند. بعد از آن آلبوم بوی نوروز به خوانندگی زنده یاد ایرج بسطامی را با گروه دستان انتشار داد.

وی به تشکیل گروه‌های چکاوک و دستان، تأسیس انجمن تار وسه‌تار، بر پایی سمینار سالانه تار و سه‌تار از سال ۱۳۷۳ پرداخت.

متبسم به همراه گروه دستان کنسرت‌های متعددی را در خارج و داخل ایران اجرا کرد که اجراهای متعدد و همکاری درازمدت با شهرام ناظری از کارهای شاخص آن است.

همکاری با صدیق تعریف در انتشار آلبوم ماه عروس و آخرین کار با ناظری با عنوان لولیان هم از دیگر کارهای اوست.

متبسم به همراه گروه دستان از سال ۱۳۸۵ تا پایان دهه ۹۰ به ارائه کنسرت‌هایی با سالار عقیلی و همایون شجریان پرداخت که حاصل آنها انتشار آلبوم‌های قیژک کولی و به‌نام گلسرخ است.

آهنگسازی و اجرای قطعه سیمرغ بر اساس داستان زال از شاهنامه فردوسی یکی از فرازهای دوران زندگی هنری اوست که در سال ۱۳۸۹ با همایون شجریان و به‌رهبری محمدرضا درویشی در مجموعه ورزشی انقلاب برای اولین بار اجرا شد. وی قصد دارد این اثر را بار دیگر در ایران و نقاط دیگر جهان اجرا کند.

مجموعه‌ی آثار حمید متبسم تا سال ۱۳۹۸ به شرح زیر است:

• بامداد ۱۳۶۹

گروه عارف، بیژن کامکار

• بوی نوروز ۱۳۷۱

گروه دستان، ایرج بسطامی

• نوای دریا ۱۳۷۳

تکنوازی سه‌تار

• ساز نو، آواز نو ۱۳۷۶

گروه دستان، شهرام ناظری

• سه نوازی ۱۳۷۸

حمید متبسم، حسین بهروزی نیا، پژمان حدادی

• حنایی ۱۳۷۹

گروه دستان، سیما بینا

• ضرب تار ۱۳۸۰

حمید متبسم، بهنام سامانی

• شوریده ۱۳۸۱

گروه دستان، پریسا

(برنده جایزه بهترین موسیقی سال از وزارت فرهنگ فرانسه و عنوان شوک موسیقی سال از مجله موسیقی لوموند)

• گل بهشت ۱۳۸۳

گروه دستان، پریسا

• ماه عروس ۱۳۸۴

گروه دستان، صدیق تعریف

• لولیان ۱۳۸۴

گروه دستان، شهرام ناظری

• غژک کولی ۱۳۸۷

گروه دستان، همایون شجریان

(برنده بهترین موسیقی سنتی سال ۲۰۰۹ از سازمان نقد صفحه آلمان)

• به نام گل سرخ ۱۳۸۸

گروه دستان، سالار عقیلی

• پنجره‌ای بسوی آفتاب ۱۳۹۰

حمید متبسم، امامیار حسن اف، پژمان حدادی

• سیمرغ ۱۳۹۰

ارکستر سیمرغ، همایون شجریان

• زمزمه‌ها ۱۳۹۳

سالار عقیلی و گروه مضراب

• زمستان ۱۳۹۳

فریبا داوودی و گروه مضراب

• یک دریچه ۱۳۹۴

مهدیه محمدخانی و گروه دستان

• تار و پود ۱۳۹۶

به آوای مهدیه محمدخانی و به آوای وحید تاج

• سپیدار ۱۳۹۶

تکنوازی سه‌تار

• خواب‌های رنگی من ۱۳۹۷

• دوازده ترانه برای کودکان در دوازده دستگاه موسیقی ایران که به زودی منتشر می‌شود.

• انتشار کتاب دوازده نغمه

• انتشار نت اثر "زمزمه‌ها"

• آهنگسازی روی مجموعه‌ای از اشعار سهراب سپهری (آلبومی که با عنوان "روزنه‌ای به‌رنگ" که به زودی منتشر می‌شود).

• انتشار آلبوم گفت‌وگو (سه‌تار و تنبک)

• تدوین و نگارش ردیف افشاری

• انتشار آلبوم و نت "ردیف افشاری"

• انتشار پارتیتور قطعه " ونوشه"

• انتشار پارتیتور قطعه‌ی "رقص ناز"

• پارتیتور تصانیف "خواب‌های رنگی من" که به زودی منتشر می‌شود.

• انتشار کتاب "نظام سرکلیدها" کار مشترک مهرداد مؤمنی و حمید متبسم "پژوهشی برای تثبیت سرکلیدها در موسیقی ایران".