به گزارش ایمنا، امروز دوشنبه، بیست‌ویکم آذر هم‌زمان با سالروز تولد و درگذشت بزرگان فرهنگ و هنر ایران است.
زادروز احمد شاملو
احمد شاملو (زاده بیست‌ویکم آذر ۱۳۰۴ تهران – درگذشته دوم مرداد ۱۳۷۹ تهران) شاعر، نویسنده و مترجم، روزنامه‌نگار، پژوهشگر، فرهنگ‌نویس و از دبیران کانون نویسندگان ایران پیش و پس از انقلاب است.
احمد شاملو متخلص به "الف. بامداد" یا "الف. صبح" است.
وی تحصیلات کلاسیک نامرتبی داشت؛ زیرا پدرش افسر ارتش بود و پیوسته از این شهر به آن شهر اعزام می‌شد و از همین روی، خانواده‌اش هرگز نتوانستند برای مدتی طولانی جایی ماندگار شوند.
زندانی شدن این نویسنده فرهیخته در سال ۱۳۲۲ به‌سبب فعالیت‌های سیاسی، پایانِ همان تحصیلات نامرتب را رقم زد.
شهرت اصلی وی به‌خاطر نوآوری در شعر معاصر فارسی و سرودن گونه‌ای شعر است که با نام شعر سپید یا شعر شاملویی شناخته می‌شود و هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین قالب‌های شعری مورد استفاده ایران به‌شمار می‌رود و تقلیدی از شعر سپید فرانسوی یا شعر منثور است.
شاملو که هر شاعر آرمانگرا را در نهایت امر یک آنارشیست تام و تمام می‌انگاشت، در سال ۱۳۲۵ با نیما یوشیج ملاقات کرد و تحت تأثیر وی به‌شعر نیمایی روی آورد؛ اما نخستین بار در شعر «تا شکوفه سرخ یک پیراهن» که در سال ۱۳۲۹ با نام «شعر سفید غفران» منتشر شد، وزن را رها کرد و به‌صورت پیشرو سبک نویی را در شعر معاصر فارسی شکل داد.
این روزنامه‌نگار و پژوهشگر توانا علاوه بر شعر، فعالیت‌های مطبوعاتی، پژوهشی و ترجمه‌هایی شناخته شده دارد. مجموعه کتاب "کوچه" وی بزرگ‌ترین اثر پژوهشی در باب فرهنگ عامه مردم ایران است.
آثار این فرهنگ‌نویس برجسته ایرانی به زبان‌های: سوئدی، انگلیسی، ژاپنی، فرانسوی، اسپانیایی، آلمانی، روسی، ارمنی، هلندی، رومانیایی، فنلاندی، کردی و ترکی ترجمه شده است.
احمد شاملو از سال ۱۳۳۱ به‌مدت دوسال، مشاور فرهنگی سفارت مجارستان بود.
«نخستین شب شعر بزرگ ایران» در سال ۱۳۴۷ از سوی وابسته فرهنگی سفارت آلمان در تهران برای وی ترتیب داده شد.
شاعر، نویسنده، مترجم، پژوهشکر، فرهنگ‌نویس و فعال سیاسی پس از تحمل سال‌ها رنج و بیماری، در ۷۵ سالگی درگذشت و در امام‌زاده طاهر کرج به‌خاک سپرده شد.
عشق، آزادی و انسان‌گرایی، از ویژگی‌های آشکار سروده‌های وی است.
سنگ مزار شاملو را چندین بار افراد ناشناسی شکسته‌اند.
زادروز جعفر صابری
جعفر صابری (زاده بیست‌ویکم آذر ۱۳۴۶ ابهر) نویسنده و فیلمساز ایرانی است.
جعفر صابری دانش‌آموخته رشته ساختمانی سینما و مدیریت دولتی و تحصیلات تکمیلی در رشته هنر سینما است.
وی به‌علت شغل پدر که نظامی بود، کودکی و نوجوانی را در شهرهای مختلف به سر برد و بلوغ او هم‌زمان با انقلاب ایران بود و در شهر دامغان سپری شد. نویسنده و فیلمساز ایرانی می‌گوید: «غوره نشده مویز شدیم.»
با شروع حرکت‌های انقلابی فعالیت هنری‌اش را آغاز کرد. اولین کتابش در همان سال‌ها با نام موش کوچولو به‌چاپ رسید و در سال ۵۸ اولین مجله‌اش را با عنوان پیام طالقانی به‌چاپ رساند.
این شروع آشنایی وی با شهید شاه‌چراغی بود که بعدها مدیر روزنامه کیهان شد. فعالیت تئاتری وی از سال ۵۶ آغاز شده بود و در سال ۵۸ اوج گرفت.
صابری زیر نظر استادان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان رشد یافت. در سال ۱۳۶۲ با عزیمت به تهران، گروه هنری میثاق را راه انداخت و با دوستان هم‌سال خود به کمک کمیته فرهنگی جهاد سازندگی، راهی مناطق جنگی شد و برای رزمندگان، تئاتر و موسیقی اجرا می‌کردند و آشنایی او با آوینی و گروه جهاد سازندگی از آن زمان شروع شد.
این هنرمند رزمنده در سال ۱۳۶۵ فعالیت فرهنگی‌اش را در سپاه پاسداران به‌عنوان پاسدار افتخاری "برای سربازی" ادامه داد ولی خیلی زود متوجه شد که کار نظامی با روحیه‌اش سازگار نیست و پس از جنگ، تحصیل را دنبال کرد و در آموزش و پرورش هم معلم پرورشی بود.
جعفر صابری با فعالیت‌های پرورشی و هنری برای کودکان و نوجوانان چندسالی به‌عنوان مدیر هنرستان خدمت کرد و سپس برای تحقیق و مطالعه بیشتر، شغل‌های اداری را ترک کرد و تاکنون با وجود اینکه با سازمان‌ها و نهادها و بیشتر بخش‌های دولتی همکاری می‌کند اما همچنان آزاد است و خودش می‌گوید این‌گونه بسیار راحت‌تر هستم!.
وی خود را محقق، نویسنده، مدرس، تهیه‌کننده، روزنامه‌نگار و فیلمساز می‌داند و عاشق عکاسی است، به‌طوری که چندین نمایشگاه عکاسی به‌صورت جمعی و منفرد برگزار کرده است.
نویسنده و روزنامه‌نگار فرهیخته فعالیت مطبوعاتی خودش را از سال ۱۳۵۷ آغاز و تاکنون ادامه دارد.
وی مدیر مسئول هفته‌نامه بین‌المللی همسر از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۷ است و با روزنامه و مجلات همکاری می‌کند.
نمایشنامه‌هایی که صابری کار کرده عبارت است از:
شهادت ۱۳۵۷
ماهی سیاه‌کوچولو ۱۳۵۸
معجزه ۱۳۶۰
برزخ ۱۳۶۱
توابین ۱۳۶۲
عاشقان شهادت ۱۳۶۲
اختلاف انگوری ۱۳۶۲
قندیل ۱۳۶۴
هتل نیم‌کت ۱۳۶۵
شغل جدید ۱۳۶۵
طلایه قدیم ۱۳۶۶
به روایت تلخک ۱۳۶۶
ثارچه ۱۳۷۶
همچنین فیلم‌های مستند زیادی ساخته از جمله:
عروج (سینمایی داستانی)
گمشده در جزیره (داستان)
طلیعه (سینمایی داستانی)
درس‌نو (آموزشی)
فردای دیروز (سیاسی)
مستند جنگ به‌شهادت تصویر.
تاسوکی (مستند)
بچه‌های خورشید (مستند)
مری (سینمای بلند)
گنج پنهان (مستند در خصوص موسیقی ایران)
کاتوزیان (مستند)
خاک‌سرخ (مستندی درباره جزیره هرمز)
وطنم کاری در باره فرهنگ و تمدن ایران که در طول سال‌ها از ایران به کشورهای دیگر راه یافته است...
خبرنگار کار مستندی از مطبوعات ایران در طول سال‌های اخیر به‌ویژه از سال ۱۳۸۸ تاکنون...
فیلم‌نامه‌های نوشته شده:
سرزمین مقدس
قدرت ستاره
انتقام
خدا بس
تاکسی
وطنم "در حال ساخت: مستندی از تاریخ و فرهنگ ایران از ابتدا تاکنون در تمام جهان، به دنبال فرهنگ و تمدن ایرانی"
خاک سرخ "مستندی ساخته شده در حال مونتاژ"
کلیپ‌های ساخته شده:
بوی وطن
محرم
بچه‌های زندان
پانزده خرداد
جنگ و صلح
نمایشگاه‌ها:
چندین نمایشگاه عکس و نقاشی به‌ویژه در شهرستان‌های دامغان، آباده و تهران.
کتاب‌های چاپ شده:
عشق ممنوع
افسانه محبت
قلم‌موی ملائی
آغازی برای طراحی
از بازی تا بازی‌های نمایشی
کتاب صلح
نامه‌ها
پای صحبت دوست
زمان‌ها در دستور زبان انگلیسی
بچه‌های شاد
سراب هویت
ورود خانم‌ها ممنوع
آتوسا
کاساندان
نمایشنامه‌ها:
توابین
ثارچه
به روایت تلخک
دینامیت
عاشقان شهادت
گزارش
زادروز مرجان محمدی
مرجان محمدی (زاده بیست‌ویکم آذرماه ۱۳۴۸ تهران) مترجم و مدرس زبان انگلیسی است.
مرجان محمدی، فارغ‌التحصیل کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی و کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی است. ترجمه چند اثر از جمله سه‌گانه مریلین رابینسون نویسنده معاصر آمریکایی مانند گیلیاد، خانه‌داری، لی‌لا و خانه را در کارنامه‌اش دارد.
آثار:
شعر آهنگ غم دوری محمد اصفهانی
ترجمه‌ها:
لی‌لا، مریلین رابینسون (تهران: نشر قطره).
گیلیاد، مریلین رابینسون (تهران: نشر آموت).
خانه مریلین رابینسون (تهران: نشر آموت).
همهمه زمان، جولین بارنز، انتشارات نفیر، چاپ اول ۱۳۹۵
همسر مسافر زمان، ادری نیفنگر (تهران: کتابسرای تندیس).
خانه‌داری، مریلین رابینسون (تهران: نشر آموت).
فقط یک‌بار به‌دنیا می‌آییم، دان برسلین، انتشارات لیوسا، چاپ سوم ۱۳۸۹
به سوی تندرستی، جیلیان مک کیت، نشر آسیمه، چاپ اول ۱۳۸۶
استونر، جان ادوارد ویلیامز (تهران: نشر قطره).
سالروز درگذشت غلام‌رضا قدسی
غلام‌رضا قدسی (زاده یکم مهرماه ۱۳۰۴ مشهد – درگذشته بیست‌ویکم آذرماه ۱۳۶۸ مشهد) شاعر ایرانی و متخلص به "قدسی" است.
غلام‌رضا قدسی که نسبش به "میرزامحمدجان قدسی‌مشهدی"، شاعر مشهور دوره صفویه می‌رسد، خزانه‌داری آستان قدس را برعهده داشت و در عهد شاه‌جهان که عصر رونق شعر فارسی در هند بود به آنجا سفر کرد.
وی پس از گذراندن دوره ابتدایی، به تحصیلات قدیمه روی آورد. ادبیات عرب، فقه و اصول و منطق و فلسفه را نزد فضلای بزرگ خراسان از جمله محمدتقی ادیب نیشابوری "ادیب دوم" و هاشم قزوینی فراگرفت و سپس در دانشکده معقول و منقول "دانشکده الهیات" تحصیل کرد.
از ۱۶ سالگی سرودن شعر را آغاز کرد و غزل‌هایش به سبک هندی گرایش داشت و در زمینه‌های اجتماعی و سیاسی شعرش را به‌کار گرفت.
این شاعر برجسته، با انگیزه تشکل بخشیدن به اوضاع ادبی خاستگاهش، «انجمن ادبی فردوسی» مشهد را بنیاد نهاد و در سال ۱۳۲۵ به‌اتفاق تنی چند از دوستانش به تأسیس این انجمن همت گماشت.
وی از زمان دولت مصدق با سرودن اشعار اجتماعی و انقلابی به مبارزه با حکومت پرداخت و در سال‌های ۱۳۴۲ و ۱۳۵۱ دستگیر و به زندان افتاد که مدت محکومیت سیاسی او پنج سال به‌طول انجامید.
بخش عمده‌ای از نوشته‌ها و اشعار "قدسی" در همان دوران از بین رفت. چند دفتر شعر نیز در زندان سروده بود که توسط مأموران ضبط شد. چنان‌که بارها در اشعارش به آن اشاره کرده‌است:
بسا مضمون که پروردم به خون دل
ستمگر کرد پرپر همچو گل اوراق دیوانم
شاعر و مؤسس "انجمن ادبی فردوسی" برای تدوین دیوان شعر جدش «میرزا محمدجان قدسی‌مشهدی» به هندوستان رفت که انگیزه سفر او به‌دست آوردن سایر نسخه‌های خطی این شاعر بود.
غلام‌رضا قدسی در دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس زبان و ادبیات فارسی و عربی اشتغال داشت.
وی در ۶۴ سالگی درگذشت و در غرفه ۱۶۸ در کنار جودی شاعر، در صحن آزادی به‌خاک سپرده شد
کتاب‌شناسی:
«مجموعه شعر» کتاب شعر امروز خراسان ۱۳۴۲.
«مجموعه شعر» غزل معاصر ایران
دیوان اشعار «نغمه‌های قدسی با مقدمه مهرداد اوستا» چاپ انتشارات اداره کل فرهنگ و ارشاد ۱۳۷۰.
«مجموعه شعر» کتاب نسیمی از دیار خراسان ۱۳۷۰.
«یاران پیامبر» درباره تاریخ اسلام، چاپ بعثت.
زادروز سلیم نیساری
سلیم نیساری (زاده بیست‌ویکم آذر ۱۲۹۹ تبریز -- درگذشته بیست‌ودوم دی ۱۳۹۷ پاریس) استاد ادبیات فارسی، نسخه‌پژوه و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
سلیم نیساری پس‌از پایان تحصیلات مقدماتی و دریافت رتبه یکم از دانش‌سرای تبریز، وارد دانشگاه تهران شد و با پایان تحصیل در رشته ادبیات فارسی در سال ۱۳۲۹ با عزیمت به اروپا و آمریکا، در دانشگاه‌های لندن و ایندیانای ایالات‌متحده به ادامه تحصیل پرداخت.
وی در سال ۱۳۳۶ به استخدام دبیرخانه مرکزی یونسکو در پاریس در آمد و به سمت رئیس اداره کمک‌های فنی یونسکو منصوب شد تا اینکه ۱۸ سال بعد به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به تدریس فلسفه، علوم تربیتی، روش تدریس، گزارش‌نویسی و روش تحقیق مشغول شد و اولین کتاب‌ها در زمینه آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان را تألیف کرده است. او پس از ۳۸ سال خدمت، بازنشسته شد.
مهدی محقق در پیشگفتار کتابی از این استاد برجسته ادبیات فارسی و فلسفه نوشته است: در سال‌های آغازین دهه ۱۳۳۰ که من دانشجوی دوره لیسانس دانشکده زبان و ادبیات فارسی بودم با برخی از دانشجویان دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی که از تبریز بودند از جمله منوچهر مرتضوی و سلیم نیساری آشنا شدم. وی در آن زمان مدیرکل وزارت فرهنگ هم بود که معمولاً در کتابخانه طهوری همدیگر را می‌دیدیم. بعدها ارتباط ما بیشتر شد و همواره نیساری در برخوردها از سکون و آرامش و ادب ویژه‌ای برخوردار بود. پس از انقلاب، ارتباط ما زیاد شد؛ چه آنکه هر دو هفته یک‌بار او را در فرهنگستان زبان و ادب فارسی ملاقات می‌کردم و از ملاحظات خاصی که در باره حافظ داشت، برخوردار می‌شدم.
این نسخه‌پژوه و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی با فروتنی ویژه خود عبارات عربی دیوان حافظ را نزد من می‌آورد و با کمک یکدیگر به برخی از مشکلات می‌پرداختیم. نکته جالبی که از کوشش‌های سالیان دراز از زندگی علمی سلیم نیساری برمی‌آید این است که این استاد هرچند در محیط غیر زبان فارسی زاده و پرورش یافته چگونه همت خود را در هشت دهه از زندگی پر بار خود به ترویج و نشر زبان و ادبیات و خط فارسی پرداخته و ملت ایران را از علم سرشار خود بهره‌مند ساخته است.
وی دکترای فلسفه را از دانشگاه ایندیانا گرفته است.
آثار:
«تمبرهای ایران»
«تدریس زبان فارسی در دبستان یا آموزش هنرهای زبان»
«نمونه‌هایی از آثار جاویدان شعر فارسی»
«غزل‌های حافظ» بر اساس ۴۳ نسخه خطی سده نهم
«کلّیات روش تدریس»
«دفتر دیگرسانی‌ها در غزل‌های حافظ»
«دستور خط فارسی»
«پژوهشی درباره پیوستگی خط فارسی با زبان فارسی»
«نسخه‌های خطّی حافظ (سده نهم)»
«تاریخ ادبیات ایران»
«درس انشای فارسی»
«کتاب اول فارسی (دارا و سارا با دوستان)»
«فارسی یاد بگیرید»
«راهنمای مکالمه انگلیسی و فارسی»
«برگزیده‌ای از غزل‌های سعدی»
«برگزیده‌ای از غزل‌های حافظ»
«مقدمه‌ای بر تدوین غزل‌های حافظ»
«دیوان حافظ بر اساس ۴۸ نسخه خطی سده نهم»
نظر شما