به گزارش خبرنگار ایمنا، طی سال‌های اخیر اعمال تحریم علیه ایران توانست فروش نفت‌خام را با مشکل جدی روبه‌رو کند، برای مثال ایران یکی از تأمین‌کنندگان عمده انرژی هند در سال‌های گذشته محسوب می‌شد که به دلیل اعمال این تحریم‌ها، روابط تجاری این کشور با ایران در حوزه انرژی تضعیف شد.
علاوه بر این، اختلاف‌هایی که میان هند و پاکستان شکل گرفت باعث شد تا در کنار بی‌تدبیری مسئولان، پروژه‌هایی مانند احداث خط لوله صلح به شبه قاره هند به سرانجام نرسد. همچنین حضور کشورهایی مانند ترکمنستان به عنوان یکی از رقبای ایران در اجرای پروژه‌هایی مانند احداث خط لوله تاپی که گاز را به هند می‌رساند، باعث شد حضور ایران به تدریج کم‌رنگ‌تر شود.
این فرصت حضور در حالی است که تولید نفت خام نیجریه به کمتر از یک میلیون بشکه در روز (bpd) رسیده است که عرضه جهانی نفت را در بحبوحه افزایش هزینه‌های انرژی در ماه‌های اخیر کاهش می‌دهد. علاوه بر این، برنامه تأمین بیشتر نفت خام کشور هند از کشورهای حوزه خلیج فارس باعث می‌شود تا اهمیت حضور ایران دو چندان شود.
سرعت‌بخشی به تولید و استخراج نفت و گاز در حالی است که کشورهای جهان در مسیر کربن صفر حرکت کرده و پیش‌بینی می‌شود تا دهه‌های آینده قیمت نفت و گاز به کمترین میزان خود برسد، به طوری که تولید و استخراج آن دیگر صرفه اقتصادی نخواهد داشت. بنابراین باید تا جایی که امکان دارد، نفت و گاز خود را بفروشیم تا بخشی زیادی از این ذخایر در سال‌های آینده از بین نرود.
هند، مهم‌ترین مقصد برای صادرات در حوزه نفت و گاز است
علیرضا شیرمحمدی، کارشناس مدیریت استراتژیک و اقتصاد انرژی در این خصوص به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: در سال‌های گذشته با سیاست حفظ پایداری در بازارهای صادراتی، توسط ایران در بعضی از کشورها پالایشگاه ساخته شده بود که این روند طی سال‌های اخیر به دلیل شرایط تحریم تا حدودی متوقف شد.
وی اضافه می‌کند: به طوری که منابعی که در آن کشورها بلوکه شده می‌تواند منبع بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاری در آن کشورها باشد.
این کارشناس اقتصاد انرژی با بیان اینکه علاوه بر فروش نفت خام، تأمین قیر مورد نیاز کشورهای هدف نیز می‌تواند در دستور کار قرار بگیرد، می‌گوید: ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قیر در جهان می‌تواند اقدامات اساسی برای به‌دست آوردن بازار بعضی از کشورها مانند هند انجام دهد تا بازار صادرات ایران پایداری خود را حفظ کند.
شیرمحمدی تصریح می‌کند: ناپایداری در بازار صادراتی ایران به این دلیل است که سیاست‌گذاری‌های حوزه صادرات در کشور مقطعی است، بنابراین برای عمیق‌تر شدن در بازارهای صادراتی به منابع مختلف سرمایه‌گذاری نیاز است که ایجاد پالایشگاه در کشورهای هدف می‌تواند به این موضوع کمک کند.
وی با بیان اینکه برای انتخاب مقصد صادراتی باید به چهار نکته اشاره کرد، می‌گوید: نکته اول بازده سرمایه‌گذاری است، یعنی هر کدام از کشورهایی که بازده سرمایه‌گذاری بالاتری را دارند باید در اولویت باشند؛ نکته دوم این است که کشورهایی مانند هند که به منابع انسانی دسترسی بیشتری دارند، باید در اولویت دوم قرار گیرند.
این کارشناس اقتصاد انرژی اضافه می‌کند: نکته سوم توجه به میزان انرژی مورد نیاز کشورهای هدف و چهارم ریسک‌های سیاسی است. درواقع براساس این چهار نکته می‌توان مقصد صادراتی را در حوزه نفت و گاز به خوبی شناسایی کرد؛ از این رو به نظر می‌رسد کشور هند در اولویت اول مقصد صادراتی قرار دارد.
پالایشگاه فراسرزمینی، فرصتی مناسب برای صادرات
حسن مرادی، استاد اقتصاد انرژی نیز در این خصوص به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: یکی از راه‌هایی که اجازه می‌دهد در شرایط تحریم نفت یا فراورده‌های آن را به دیگر کشورها به‌فروش برسانیم، ایجاد پالایشگاه‌های فراسرزمینی است.
وی اضافه می‌کند: با شناسایی کشورهایی مانند ونزوئلا و ساخت پالایشگاه در آن کشورها، می‌توان فراورده‌های خود را آسان‌تر بفروشیم.
این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌کند: در این روش نفت به صورت خام فروخته نشده بلکه به صورت مستقیم در پالایشگاه‌هایی که متعلق به ایران است به فراورده‌های پتروشیمی و نفت سفید تبدیل شده و در نهایت در بازار هدف مصرف می‌شود.
مرادی می‌گوید: ۱۵ کشور در همسایگی ایران بوده که بیشتر آن‌ها قابلیت احداث پالایشگاه را دارندو می‌توان از این ظرفیت به خوبی استفاده کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا احداث پالایشگاه‌های فراسرزمینی صرفه اقتصادی دارد، یا خیر می‌گوید: پالایشگاهی که در کشور هدف راه‌اندازی می‌شود. درواقع در مالکیت کشور مبدا است، بنابراین سرمایه‌گذاری‌هایی که در این حوزه انجام می‌شود دستاورد قابل قبولی است زیرا خود ساخت پالایشگاه به تنهایی ارزش افزوده بالایی تولید می‌کند.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: بیش از سه میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای ساخت پالایشگاه لازم است که بسته به ظرفیت پالایشگاه، این رقم می‌تواند تغییر کند. همچنین ساخت پالایشگاه نزدیک به سه سال ساخت پالایشگاه طول خواهد کشید.
هدف اصلی باید افزایش تولید و استخراج نفت و گاز باشد
شهرام معینی، اقتصاددان در این خصوص به خبرنگار ایمنا می‌گوید: سرمایه‌گذاری در زمینه پالایشگاه تا حدودی معقول و نرمال است.
وی اضافه می‌کند: سرمایه‌گذاری در حوزه گاز و با ساخت پتروشیمی سود قابل توجهی به همراه دارد، زیرا کمک می‌کند تا گاز با ارزش افزوده بالاتری صادر شود در صورتی که ساخت و توسعه پالایشگاه درحال‌حاضر سود آن‌چنانی ندارد.
این اقتصاددان با بیان اینکه فرصت محدودی برای فروش ذخایر نفت و گاز در کشور وجود دارد، می‌گوید: باید تاجایی‌که امکان دارد، نفت و گاز خود را بفروشیم زیرا ممکن است برای همیشه نفت و گاز ایران از دست برود.
معینی تصریح می‌کند: اولویت اصلی باید اولویت سرمایه‌گذاری در بالادست حوزه نفت و گاز به ویژه در میادین مشترک نفتی و گازی باشد تا بیشتر از این زمان از دست نرود.
وی خاطرنشان می‌کند: در سال‌های نه چندان دور، بازارهای جهانی به نقطه‌ای خواهند رسید که دیگر برای تأمین انرژی، نیازی به خرید نفت و گاز وجود نداشته باشد. درواقع در دهه‌های آینده با رسیدن به جهانی با کربن صفر، نفت و گاز با قیمتی بسیار پایین خریداری می‌شود به طوری که تولید و استخراج آن دیگر صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
این اقتصاددان می‌گوید: به طور کلی اگر یک کشور تولید و استخراج نفت و گاز را به نقطه‌ای رسانده باشد که دیگر قابل افزایش نبوده و سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه نیز صرفه اقتصادی نداشته باشد می‌تواند این مازاد سرمایه را در توسعه و ساخت پالایشگاه هزینه کند. ایران به دلیل نداشتن سرمایه کافی، ساخت و توسعه پالایشگاه برایش فقط در حد معقول است.
نظر شما