یوری گاگارین؛ نخستین فضانورد جهان

به گزارش خبرنگار ایمنا، «یوری گاگارین» نخستین فضانورد جهان در نهم‌مارس ۱۹۳۴ میلادی در روسیه به دنیا آمد. درواقع در تاریخ نهم مارس سال ۱۹۳۴ میلادی، یک زوج کشاورز روسی که در منطقه کلوشینو واقع در حوالی مسکو روی یک زمین مشترک کشاورزی می‌کردند، صاحب پسربچه‌ای شدند که وی را یوری نام نهادند.

یوری الکسویچ گاگارین سومین فرزند این خانواده بود که بعدها فرزند چهارم به آن‌ها اضافه شد. مادر یوری گاگارین علاقه عجیبی به مطالعه داشت و پدرش نجار ماهری بود. ازآنجاکه پدر و مادر یوری به‌شدت کار می‌کردند تا معاش خانواده را تأمین کنند، خواهر بزرگ‌تر یوری گاگارین از وی مراقبت می‌کرد. در جریان جنگ جهانی دوم خانواده گاگارین نیز مانند بیش‌تر خانواده‌های روسی درد و رنج بسیاری را تحمل کردند. دو خواهر و برادر بزرگ‌تر یوری گاگارین در سال ۱۹۴۳ م به آلمان برده شدند و پس از جنگ دوباره به وطن بازگشتند. معلم یوری گاگارین خوب به‌خاطر داشت که وی دانش‌آموز باهوش و سخت‌کوشی بود؛ البته شیطنت می‌کرد. زمانی که معلم ریاضی یوری به نیروی هوایی ارتش سرخ پیوست، آرزویی عمیق در قلب یوری گاگارین، این جوان ماجراجو ریشه دواند که بعدها منشأ اثرات زیادی شد.

یوری گاگارین که مجبور بود زود به کار مشغول شود کارگاه آهنگری را برگزید و اندکی بعد یوری برای ادامه تحصیل در مدرسه عالی تکنولوژی انتخاب شد. در همان زمان یوری گاگارین به عضویت کلوپ هوایی درآمد و پرواز با هواپیمای سبک را آموخت. این تفریح جدید که قسمت اعظم وقت یوری را اشغال کرده بود، دریچه جدیدی در زندگی وی گشود. یوری که سخت تلاش می‌کرد سرانجام در سال ۱۹۵۵ م هر دو رشته را با موفقیت به پایان رساند.

ازدواج یوری گاگارین

علاقه شدید یوری گاگارین به خلبانی باعث شد که پس از پایان تحصیلات وارد مدرسه آموزش خلبانی ارنبرگ شود و در همان‎جا بود که با والنتینا گوریچوا -دختر جوانی که در ۱۹۵۷ م با هم ازدواج کردند- آشنا شد. زمانی که یوری گاگارین و والنتینا با هم ازدواج می‌کردند، یوری نشان (Wing) پرواز با میگ ۱۵ را دریافت کرده بود.

یوری گاگارین و حضور در برنامه فضایی شوروی

یوری گاگارین زمانی که مرد بزرگی شده بود، یک خصوصیت ویژه داشت. یوری بسیار کوتاه قد بود و فقط ۱۵۷ سانتی‌متر قد داشت. در سال ۱۹۶۰ م جست‎جوی وسیعی برای انتخاب ۲۰ کاندید جهت حضور در برنامه فضایی اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد. یوری گاگارین یکی از آن ۲۰ منتخب خوش‌شانسی بود که تمرینات شدید، وسیع و جدیدی را پشت سر گذاشت. درنهایت پس از آزمایشات فراوان پزشکی و فیزیولوژیکی و انجام تمرینات سخت یادگیری بودن در فضا، دو فضانورد یوری گاگارین و گرمان تیتوف باقی مانده بودند.

انتخاب یوری گاگارین به‌عنوان نخستین فضانورد

حدس زده می‌شود دلایل انتخاب یوری گاگارین به‌عنوان نخستین فضانورد اتحاد جماهیر شوروی و دنیا، علاوه بر مسائل بدنی، آموزشی و توانایی‌های وی برای بودن در فضا، به اخلاق و روحیات یوری گاگارین نیز وابسته بوده باشد. یوری مرد بسیار متواضع و خوش‌مشربی بود که علی‌رغم قد کوتاهش در جلسات و میهمانی‌ها به چشم می‌آمد. در نقطه مقابل یوری گاگارین، گرمان تیتوف بسیار گوشه‌گیر و ساکت بود.

یوری گاگارین نخستین انسانی که مرز فضا را گشود

سرانجام در دوازدهم آوریل ۱۹۶۱ م، یوری گاگارین سوار بر موشک فضاپیمای وستوک یک نخستین انسانی بود که مرز فضا را گشود و قدم به دنیایی اسرارآمیز نهاد. یوری گاگارین بسیار مشهور شده بود و یک‌شبه ره صدساله پیمود. یوری گاگارین به ناگهان از ستوانی ساده به درجه سرهنگی ارتقا پیدا کرد. اولیای امر زمانی که یوری گاگارین در مدار زمین بود، امید کمی به بازگشت وی داشتند و فرض بر این بود که یوری گاگارین در هنگام بازگشت به زمین خواهد مرد. یوری گاگارین پس از این سفر تاریخی به چهره سرشناس جهانی تبدیل شد و اتحاد جماهیر شوروی از این چهره استفاده‌های سیاسی بسیاری کرد.

مرگ یوری گاگارین

یوری الکسویچ گاگارین سرانجام در روز بیست‌وهفتم مارس سال ۱۹۶۸ م در جریان یک پرواز تمرینی با هواپیمای میگ که بسیار مورد علاقه وی بود در سن ۳۴ سالگی کشته شد و فرصت آن را نیافت تا برای بار دوم زمین را از مدار و از فراسوی جو آن ببیند. پیکر یوری گاگارین در آرامگاه دیوار کرملین در میدان سرخ شهر مسکو به خاک سپرده شد.

علت مرگ یوری گاگارین

علت دقیق سانحه مرگ یوری گاگارین روشن نیست؛ اما براساس نتایج پژوهشی که در سال ۱۹۸۶ م انجام گرفت، تلاطم ناشی از پس‌سوز موتور جت یک فروند هواپیمای سوخ و-۱۱ احتمالاً باعث شده است که یوری گاگارین و مربی‌اش کنترل هواپیمایشان را به‌طور مرگ‌باری از دست بدهند. بدی هوا در روز سانحه نیز مطمئناً در این سقوط بی‌تأثیر نبوده است.

یادمان، افتخارات و نشان‌های یوری گاگارین

به مناسبت بیستمین و سی‌امین سالگرد پرواز گاگارین، دولت شوروی به ترتیب در سال ۱۹۸۱ یک سکه یک روبلی (مس-نیکل) و در سال ۱۹۹۱ یک سکه سه روبلی (نقره) ضرب کرد. در سال ۲۰۰۱ دولت روسیه به مناسبت چهلمین سال نخستین پرواز فضایی انسان، چهار سکه جدید با نیمرخ گاگارین که عبارتند از سکه‌های دو روبلی (مس-نیکل)، سه روبلی (نقره)، ده روبلی (برنج-مس، نیکل)، و صد روبلی (نقره) ضرب کرد.