به گزارش خبرنگار ایمنا، عطارد نزدیک‌ترین سیاره به خورشید و سریع‌ترین سیاره در منظومه شمسی است که با سرعتی حدود ۴۸ کیلومتر بر ثانیه هر ۸۸ روز یک بار به دور خورشید می‌گردد؛ این سیاره کوچک‌ترین و درونی‌ترین سیاره منظومه خورشیدی است و مانند زهره در بخش درونی مدار زمین به دور خورشید قرار گرفته است، عطارد قمر ندارد و سطح رو به خورشید آن بسیار داغ است، اما سطحی که از خورشید دور است دارای دمای بسیار سردی است.
نام‌گذاری عطارد در فرهنگ‌های مختلف
این سیاره گریزپا است و به همین دلیل ایرانیان باستان آن را تیر نامیده‌اند در روم باستان نیز عطارد را به عنوان مرکوری یا پیک خدایان می‌شناسند و نام یونانی آن هرمز خدای سرعت بوده است. در قدیم عطارد را ذوجسدین نیز می‌نامیده‌اند، اما امروزه در تمامی زبان‌های اروپایی به آن مرکوری گفته می‌شود.
یک شبانه‌روز در عطارد
چرخش عطارد در منظومه خورشیدی بی‌همتا است؛ این سیاره به ازای هر دو بار گردش به دور خورشید دقیقاً سه بار به دور خود می‌چرخد در نتیجه در مقایسه با ستارگان ثابت بیرون از منظومه شمسی و نه از دیدگاه زمین یک شبانه‌روز مریخ برابر با ۱۷۶ روز زمینی است. از دیدگاه خورشید سیاره عطارد در هر دو سال عطاردی تنها یک بار به دور خود می‌چرخد که با توجه به این موضوع از دیدگاه هر شخص در این سیاره یک روز کامل را هر دو سال عطاردی یک بار تجربه می‌کند.
سفرهای تحقیقاتی به عطارد
تاکنون دو فضاپیما توانسته‌اند از عطارد بازدید کند؛ مارینر یکی از فضاپیماهایی است که در سال ۱۹۷۴ الی ۱۹۷۵ به عطارد پرواز کرد و کاوشگر مسنجر نیز در سال ۲۰۰۴ به این سیاره ارسال شد که پس از اتمام سوخت در ۳۰ آوریل ۲۰۱۵ بر سطح سیاره سقوط کرد. در سال ۲۰۲۵ نیز قرار است فضاپیما بپی‌کلمبو وارد عطارد شود.
سفر مارینر ۱۰ به عطارد
در سال ۱۹۷۴ سفینه مارینر ۱۰ آمریکا از نزدیکی عطارد گذشت و توانست ۶۴۸ عکس از ۵۰ درصد سطح سیاره بگیرد و به زمین مخابره کند؛ این عکس‌ها نشان‌داد سطح عطارد مانند ماه دارای کوه‌ها و دره‌های فراوانی است که به نظر می‌آید به علت برخورد هزاران سنگ آسمانی صورت گرفته است.
دهانه‌های برخوردی سیاره عطارد
دهانه‌های برخوردی یا فرورفتگی‌های سطح این سیاره به نام نویسندگان و هنرمندان مشهور جهان نامیده شده‌اند که در این میان نام شاعران مختلف ایرانی نیز دیده می‌شود؛ دهانه فردوسی، نظامی، رودکی و نوایی از جمله دهانه‌های سیاره عطارد است که به نام‌های شاعران ایرانی شناخته می‌شود، همچنین یکی از دشت‌های بزرگ عطارد به نام هامونه تیر نام فارسی این سیاره را بر خود دارد.
دمای عطارد چقدر است؟
این سیاره با فاصله ۵۷ میلیون و ۹۲۴ هزار کیلومتر از خورشید نزدیک‌ترین سیاره به این ستاره در منظومه شمسی شناخته می‌شود؛ این سیاره به دلیل نزدیکی به خورشید دارای دمای بسیاری بالایی است و اگر در طرف رو به خورشید آن قرار بگیرید به راحتی دمای ۴۶۵ درجه سانتی‌گراد را تجربه خواهید کرد، اما در سمت دیگر آن که پشت به خورشید است به دلیل حرکت وضعی آرام دمایی معادل منفی ۱۴۸ درجه سانتی‌گراد دارد.
برخی از ویژگی‌های عطارد
در سطح عطارد حفره‌های کوچک و بزرگ بسیاری دیده می‌شود که به دلیل برخورد شهاب‌سنگ به آن ایجاد شده است که قطر برخی از آن‌ها به بیش از ۱۰ کیلومتر می‌رسد، همچنین برخی از حفره‌ها محل خروج مواد مذاب است که امروزه با سنگ‌های مذاب پر شده و مانند کوه‌های آتشفشانی است. عطارد کوه و آتش‌فشان‌های بزرگ و بسیار ندارد و از نظر فعالیت‌های زمین‌شناسی سیاره‌ای مرده محسوب می‌شود.
سیاره عطارد چه رنگی است؟
سطح این سیاره بیشتر خاکستری رنگ است و به دلیل وجود دهانه‌های آتشفشانی و آبگیرها بسیار شبیه کره ماه است؛ دانشمندان نیز تصور می‌کردند که فعالیت‌های آن مانند کره ماه است، اما اکنون می‌دانیم سیاره عطارد قمر زمین بسیار تفاوت دارد.
رصد سیاره عطارد
این سیاره از دسته سیاره‌های زمین‌سان است و مانند ناهید و ماه حالت‌های مختلفی از هلال تا قرص کامل به خود می‌گیرد؛ البته قرص کامل آن به دلیل اینکه در آن سوی خورشید است دیده نمی‌شود، اما اشکال هلالی و نیمه عطارد در هنگام جلوه‌های شرقی و غربی قابل رصد است.
گذر عطارد
این سیاره مانند زهره میان زمین و خورشید قرار گرفته و از ناظر زمینی موجب گذر قرص آن از خورشید می‌شود؛ گذر عطارد تنها در اردیبهشت یا آبان‌ماه (ماه مه یا نوامبر میلادی) رخ می‌دهد که علت کم بودن عبورها زاویه میل مدار آن به زین است که سبب می‌شود سیاره معمولاً از شمال یا جنوب خورشید بگذرد.
برخی از گذرهای تاریخی عطارد عبارت است از:
- سال ۱۰۱۰ شمسی (۷ نوامبر ۱۶۳۷ میلادی) اولین گذر ثبت شده توسط پی‌یر گاسندی ستارشناس فرانسوی.
- ۱۷ اردیبهشت ۱۳۸۲ (۷ مه ۲۰۰۳ میلادی) از کشور ایران قابل رویت بود.
- ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ (۹ مه ۲۰۱۶ میلادی) از کشور ایران قابل رویت بود.
- ۲۰ آبان ۱۳۹۸ (۱۱ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی) تنها در مناطق غربی ایران قابل مشاهده بود.
- ۲۲ آبان ۱۴۱۱ (۱۳ نوامبر ۲۰۳۲) اولین گذر قرن پانزدهم شمسی رخ می‌دهد.
نظر شما