به گزارش خبرنگار ایمنا، محمد اسماعیلی دو دایی به نام‌های مصطفی گرگین‌زاده و مرتضی گرگین‌زاده داشت که از جمله نوازندگان ترومپت و کلارینت و در جامعه موسیقی تهران از شهرت و معروفیت زیادی برخوردار بودند. آنها با اساتید زیادی معاشرت می‌کردند و در همین معاشرت‌ها بود که این هنرمند نوجوان با صدای پنجه‌های توانمند حسین تهرانی آشنا و شیفته هنر و شخصیت او شد.
مصطفی گرگین‌زاده با قدرشناسی و احترام از حسین تهرانی یاد می‌کند و می‌گوید: "هر چه داشت بدون بخل به خواهرزاده‌ام یاد داد و از استادی و پدری هیچ کوتاهی نکرد."
آغاز فعالیت در گروه هم‌نوازان تنبک
محمد اسماعیلی از کودکی علاقه زیادی به نواختن تنبک داشت. او تحصیلات خود را نزد استاد خود، حسین تهرانی به پایان رساند. او در سال ۱۳۳۷ شروع به فعالیت‌های گروهی در وزارت فرهنگ و هنر کرد و هم‌زمان در گروه هم‌نوازان تنبک به رهبری حسین تهرانی همکاری می‌کرد.
این هنرمند در سال ۱۳۴۳ به عنوان نوازنده تنبک در هنرستان موسیقی ملی به نیابت از استاد خود، آموزش تنبک را آغاز کرد. شیوه اسماعیلی در نواختن تنبک، تقلیدی از حسین تهرانی بود.
اسماعیلی مانند فرزندی وفادار و عاشق تا آخرین لحظات زندگی از استاد خود جدا نشد. حسین تهرانی در آخرین صحبت‌های خود، هنگامی که روی تخت بیمارستان خوابیده بود با صراحت گفت: "در بین شاگردانم تنها به اسماعیلی امید دارم و امیدوارم که خود را حفظ کند و تمام زمانش را صرف چوب و پوست این ساز کند."
مراحل پیشرفت و تسلط در فنون تنبک نوازی
گذشت زمان نشان داد که انتخاب و تشخیص حسین تهرانی چقدر بجا بوده است. محمد اسماعیلی می‌گوید: "افتخار من این است که سال‌های زیادی از عمر خود را در مکتب این استاد نازنین بوده‌ام. او قبل از هر چیز، معلم زندگی‌ام بود. بسیار کم حرف میزد، بیشتر فکر می‌کرد و به این کار اعتقاد داشت. او می‌گفت اول باید پاک و سالم باشید و بعد هنرمند، کسی که در اثر آلودگی‌های محیط، نیازمند شد و هنرش را به پستی کشانید، دیگر هنرمند نیست، زیرا ناگزیر است پیش هر کسی دست دراز کند و به حیثیت هنری خود لطمه بزند. کسی که هنرش را بفروشد، شایسته عنوان هنرمند بودن را ندارد."
محمد اسماعیلی خیلی زود مراحل پیشرفت و تسلط به فنون تنبک نوازی را نزد تهرانی گذراند و به عنوان جانشین او شناخته شد. اسماعیلی در نخستین گروه تنبک که به همت حسین تهرانی و به تشویق روح‌الله خالقی به راه افتاده بود. در کنار هوشنگ ظریف، محمود رحمانی پور و نصرت‌الله گلپایگانی، نخستین فعالیت خود را آغاز کرد. او تنها کسی بود که ساز اول و تخصصی‌اش تنبک بود؛ مابقی افراد در سازهای دیگر تخصص داشتند.
تدریس در هنرستان موسیقی
او در هنرستان موسیقی ملی با صلاحدید بزرگان به جای تهرانی، استاد خود برای تدریس انتخاب شد و در تربیت هنرجویان تلاش و کوشش فراوانی کرد. در همین برهه از زندگی‌اش بود که اسماعیلی همراه با حسین دهلوی و جمعی دیگر (هوشنگ ظریف، فرهاد فخرالدینی و مصطفی پور تراب) نوشتن کتاب "آموزش تنبک" را آغاز کرد. این کتاب اولین گام مهم در آموزش سازهای کوبه‌ای ایرانی بود؛ کتابی که با توجه به ویرایش های متعددی که محمد اسماعیلی و شاگردانش برای آن کرده‌اند هنوز هم بی‌رقیب است.
هنگام تدوین این کتاب، حسین تهرانی هنوز در قید حیات بود. او به نواختن نمونه‌ای از تمرین‌ها می‌پرداخت. هوشنگ ظریف نوشتن نت‌ها و حسین دهلوی و پورتراب نظارت فنی را بر عهده داشتند. محمد اسماعیلی نیز این تمرین‌ها را به شاگردان آموزش می‌داد. او از همان جوانی درباره تنبک تحقیق می‌کرد و خود نیز روحیه پژوهش‌گرانه‌ای داشت.
کتاب‌های محمد اسماعیلی
او شیوه‌های مختلف تنبک نوازی را به خوبی می‌شناخت. خلاصه‌ای از دانسته‌های محمد اسماعیلی درباره وزن‌های زورخانه در کتاب "تاریخ و فرهنگ زورخانه" نوشته غلامرضا انصاف پور منعکس است. از نشر این کتاب سال‌ها می‌گذرد و هم‌اکنون نیز نادر است.
محمد اسماعیلی یکی از نوازندگان با تکنیک است، چراکه او در هنگام نواختن تنبک استفاده کامل را از چوب و گرفت‌های تنبک می‌کند. قابلیت نوازندگی محمد اسماعیلی در همراهی ارکستر و تکنوازی‌ها، مثال‌زدنی است. او در دهه ۱۳۶۰ همراه با فرامرز پایور (سنتور) جلیل شهناز (تار)، علی اصغر بهاری (کمانچه) و محمد موسوی (نی)، مسافرت‌های زیادی به کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکا کرد.
این هنرمند برجسته ایرانی دارای مدرک درجه یک هنری، معادل دکترا است. در حال حاضر اسماعیلی در تهران به سر می‌برد و به تدوین کتاب‌های آموزش تنبک و تدریس این ساز مشغول است و آموزش هنرجویان مشغول است.
نظر شما