به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، فضانورد روسی، آلکسی آرخیپوویچ لئونوف، متولد ۳۰ می ۱۹۳۴ و درگذشته ۱۱ اکتبر ۲۰۱۹ یکی از اولین فضانوردانی بود که با یوری گاگارین، نخستین فضانورد جهان تمرین فضانوردی کرد و اولین فضانوردی بود که در ۱۸ مارس سال ۱۹۶۵ به مدت ۱۲ دقیقه و چند ثانیه به راهپیمایی فضایی پرداخت. لئونوف پیش از فضانوردی به حرفه خلبانی مشغول و در کنار فضانوردی هنرمند ماهری بود که در هر دو سفر فضایی خود مداد شمعی و کاغذ نقاشی به همراه داشت. آلکسی لئونوف در زمان حضورش در فضاپیما نقاشی‌های بی‌نظیری از فضا کشید و از خود بر جای گذاشت. وی در مهمانی فضایی سال ۱۹۷۵ که با اتصال سفینه‌های آپولو و سایوز به هم و حضور سه تن از فضانوردان ناسا در سفینه سایوز روسیه انجام گرفت تصویری نقاشی شده از چهره فضانوردان آمریکایی که در طول دوران آمادگی برای انجام این پروژه مشترک میان روسیه و آمریکا نقاشی کرده بود به آن‌ها هدیه داد.
راهپیمایی فضایی چیست؟
راهپیمایی فضایی یا پیاده‌روی فضایی عبارت است از هر گونه فعالیت فضانوردان در خارج از سفینه فضایی که فعالیتی خطرناک است و فضانوردان در طول آن باید فضای نسبتاً امن فضاپیمای خود را ترک کنند و به انجام فعالیت در فضای بیرون بپردازند. راهپیمایی فضایی فعالیتی دشوار به لحاظ جسمی است که به‌منظور تعمیرات خارجی مواردی هم‌چون صفحات خورشیدی اجازه آن صادر می‌شود و به روش‌های سختگیرانه ایمنی متکی است. راهپیمایی فضایی به تجهیزات ایمنی گسترده‌ای نیاز دارد و تنها در صورت صلاحدید آژانس فضایی و در موارد اضطراری انجام می‌گیرد؛ مواردی که نیازمند تبحر انسانی باشد و از عهده ربات‌ها برنیاید.
راهپیمایی فضایی نه تنها به لحاظ جسمی (با توجه به مقاومت تحت فشار لباس فضانوردی) از نظر ذهنی نیز طاقت‌فرسا و چالش‌برانگیز است. در طول یک راهپیمایی فضایی فضانوردان در حالی که ثانیه‌ها را می‌شمارند و نباید زمان را از دست بدهند باید روی فعالیتی که لازم است انجام دهند، ابزارهایی که به‌طور بالقوه به همراه دارند، تعامل با سایر خدمه فضاپیما و ارتباط با تیم کنترل‌کننده مأموریت متمرکز باشند.
لباس فضانوردان در راهپیمایی فضایی
مهم‌ترین ابزار در راهپیمایی فضایی برای اطمینان از ایمنی فضانوردان لباس فضایی EVA است که به‌منظور محافظت از اندام‌های حیاتی فضانوردان در برابر محیط خصمانه و کشنده فضا طراحی و سایر خطرات از بالاتنه‌ای سخت تشکیل شده است. لباس فضایی EVA با اکسیژن خالص تا یک‌سوم فشار سطح دریا تحت فشار قرار گرفته‌اند. در برابر سرما و گرمای زیاد خلأ مقاومت دارند و در برابر بمباران مداوم میکروئیدهای ریز و پر سرعتی که با سرعت ۱۰ کیلومتر بر ثانیه در منظومه شمسی در حرکتند از فضانوردان محافظت می‌کنند.
لباس فضایی EVA که خود دارای ۱۴ لایه مختلف است یک سیستم پشتیبانی از حیات قابل حمل به‌صورت کوله‌پشتی دارد که حاوی سیستم تصفیه اکسیژن، سیستم خنک‌کننده، رادیو و سیستم تغذیه باتری یون لیتیوم است. هر یک از لایه‌های این لباس یک نقش مهم و حیاتی برای حفظ زندگی فضانورد بر عهده دارند. روی کلاه ایمنی لباس فضایی EVA چراغ‌هایی برای کار در تاریکی و دوربین‌هایی تعبیه شده است تا تیم کنترل مأموریت بتواند یک ضبط تصویری از کار فضانوردان داشته باشد. لباس فضایی EVA همچنین دارای یک روکش طلا و آفتاب‌گیر است تا از چشم و صورت فضانورد در برابر صفحات خورشیدی خشن و فیلتر نشده محافظت کند. علاوه بر این رنگ لباس‌ها سفید است تا گرمای خروشید را منعکس کند.
جلوی لباس فضایی EVA یک صفحه نمایشگر کامپیوتر و ماژول کنترل برای فعال کردن لباس وو یک سوپاپ تصفیه وجود دارد تا در صورت لزوم فشار را تخلیه کند. فضانوردان به کمک دو گیره سخت موجود در جلوی لباس، یک جعبه فلزی که همه ابزارهای مورد نیاز در آن نگهداری می‌شود را به خود وصل می‌کنند. اتصال فضانوردان با بدنه فضاپیما یا ایستگاه فضایی در طول راهپیمایی فضایی با استفاده از قلاب‌های فلزی وصل‌شده به لباس انجام می‌گیرد.
اولین راهپیمایی فضایی تاریخ
در ۱۸ مارس ۱۹۶۵، وسخود ۲ (به معنای طلوع) با دو سرنشین به نام‌های آلکسی لئونوف و پاول بلیایف از پایگاه خود در بایکونور (قزاقستان امروزی) پرتاب شد تا انجام اولین و مهم‌ترین مأموریت آن دوره را به انجام برساند.
پس از پایان جنگ جهانی دوم، آمریکا و شوروی وارد جنگ سرد شدند و در اواخر دهه ۱۹۵۰ فضای دراماتیک حاکم به رقابتی اقتصادی و سیاسی تبدیل شد که در ابتدا با تسلط شوروی همراه بود. چهارم اکتبر ۱۹۵۷ یک موشک R-7 بالستیک قاره‌پیمای روسی به نام "اسپوتنیک" (به معنای مسافر) به‌عنوان اولین ماهواره مصنوعی جهان و اولین شئ ساخت بشر پرتاب شد و در مدار زمین قرار گرفت. در سال ۱۹۵۹ شوروی گام دیگری برداشت و لونا۲ اولین کاوشگر فضایی را به ماه فرستاد. آوریل ۱۹۶۱ یوری گاگارین، فضانورد اهل شوروی اولین کسی بود که در فضاپیمایی کپسول‌مانند به نام وستوک۱ به دور زمین چرخید.
بودجه ناسا تقریباً ۵۰۰ درصد افزایش یافت و برنامه‌ریزی‌ها برای فرود روی ماه حدود ۳۴ هزار کارمند ناسا و ۳۷۵ هزار پیمانکار صنعتی و دانشگاهی را در فاصله سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۴ درگیر خود کرد. این اقدام ناسا می‌توانست پایان سلطه شوروی در فضا باشد که البته قدم نهادن آلکسی لئونوف در فضای بیرون از فضاپیما و انجام نخستین راهپیمایی فضایی هر چند می‌توانست به فاجعه‌ای ناخوشایند تبدیل شود موفقیت دیگری برای شوروی رقم زد.
متن مأموریت ساده بود: "از فضاپیما خارج شو، دوربینی را به قفل هوا وصل کن و با دوربینی که در بخش جلویی لباس فضانوردی وصل است، راهپیمایی فضایی خود را به ثبت برسان." پس از قرارگیری در فضا آلکسی لئونوف در فضای بیرونی شناور شد و به مدت ۱۲ دقیقه و چند ثانیه آنجا ماند. با این حال مشکلاتی پیش آمد. دمای بدن لئونوف در کمتر از نیم ساعت ۳۵ درجه افزایش داشت و او را تا مرز گرمازدگی پیش برد و لباس فضانورد، به دلیل وجود فشار داخلی به حدی باد کرد و سفت شد که دست آلکسی لئونوف به دوربین نصب‌شده روی لباسش نرسید و نتوانست آن را فعال کند.
این تنها مشکل پیش آمده برای لئونوف نبود؛ لباس فضانوردی وی برای عبور مجدد از دریچه هوا و بازگشت به فضاپیما به عرض ۳.۹ فوت بزرگ شده بود. با این حال آلکسی لئونوف از گزارش موقعیت به پایگاه زمینی خودداری کرد و خود در صدد رفع مشکل برآمد به امید این که با خالی کردن مقداری اکسیژن، لباس حجم خود را برای بازگشت او به درون محفظه از دست خواهد داد دریچه اکسیژن را به آرامی باز کرد. موفق شد و به درون بازگشت. هرچند این ایده خطر کمبود اکسیژن برای تنفس وی را به دنبال داشت ولی ماندن تحت آن فشار بسیار خطرناک‌تر بود.
مشکلات کماکان ادامه داشت؛ خارج کردن هوا برای ورود مجدد به فضاپیما باعث چرخش فضاپیما به دور خود شد و این امر سطح اکسیژن را به میزان خطرناکی بالا برد تا جایی که تنها یک جرقه برای رخ دادن انفجاری بزرگ و نابودی کل فضاپیما کافی بود. بلیایف و لئونوف تمامی توان خود را برای ایجاد ثبات به کار بردند. با این حال در لحظه ورود به زمین دچار مشکل شدند. سیستم ورود مجدد اتوماتیک فضاپیما موفق به شلیک یکپارچه موشک‌ها نشد و آن‌ها را مجبور کرد که کنترل دستی فضاپیما را به دست گیرند.
این امر باعث بی‌ثباتی بیشتر در وضعیت فضاپیما و برخورد محکم آن با زمین در جنگلی مملو از گرگ و خرس و در محاصره طوفانی از برف شد. دو روز بعد و با کمک ارسال امواج رادیویی نخستین راه‌پیمای فضا و همراهش نجات یافتند و نام خود را برای همیشه در تاریخ فضایی جهان به ثبت رساندند.
با این حال، اینجا پایان سلطه شوروی بر فضا بود. دو ماه بعد از آن و در سوم ژوئن ۱۹۶۵ فضانورد آمریکایی ادوارد وایت موفق به اولین راهپیمایی فضایی شد و سه سال بعد در دسامبر ۱۹۶۸ علی‌رغم تمامی تلاش‌های شوروی برای اولین بودن در این زمینه همانند زمینه‌های قبلی، ناسا آپولو ۸ را به‌عنوان اولین مأموریت فضایی سرنشین‌دار خود برای گردش در مدار ماه به فضا پرتاب کرد. ۲۰ جولای ۱۹۶۹، آپولو ۱۱ که حامل نیل آرمسترانگ، ادوین باز آلدرین و مایکل کالینز بود با موفقیت روی ماه نشست و فضانوردان آمریکایی روی سطح ماه قدم گذاشتند: "یک قدم کوچک برای انسان و یک جهش عظیم برای بشر".
با این حال لازمه برداشتن این قدم کوچک و آن جهش بزرگ، فراگیری چگونگی رفتار فضا با بدن انسان بود که این آموزش به لطف موفقیت مأموریت بی‌پروا و جسورانه آلکسی لئونوف و وسخود۲ انجام گرفت.
پایان جنگ سرد آمریکا و شوروی
پس از فرود آپولو ۱۱ آتش جنگ سرد فروکش کرده بود و دو ابرقدرت توافق کردند که در پروژه‌ای موسوم به آزمایش آپولو-سایوز با یکدیگر همکاری کنند. هر یک از آن‌ها به‌طور جداگانه فضاپیماهایی را برای قرارگیری در مدار به فضا پرتاب کردند که در فضا به هم متصل شدند. در این پروژه فضانوردان آمریکایی زبان روسی و فضانوردان روسی زبان انگیسی فراگرفتند. در این پرواز آلکسی لئونوف فرمانده شوروی و توماس استفورد فرمانده آمریکا بود. پس از اتصال، دو فضانورد با یکدیگر دست دادند، هدیه رد و بدل کردند و در کنار هم غذا خوردند. این پروژه اولین گام کوچک برای همکاری بیشتر دو کشور بود و راه را برای همکاری‌های بیشتر در ایستگاه فضایی شوروی میر و در نهایت ایستگاه فضایی بین‌الملل هموار کرد. لئونوف در این مهمانی فضایی تصاویری که از چهره فضانوردان آمریکایی در طول مدت آمادگی برای پروژه نقاشی کرده بود را به آن‌ها هدیه داد.
اولین راه‌پیمای فضایی تاریخ جهان، در نهایت زمانی سر به بالین مرگ گذاشت که فضانوردان ناسا در قلب آسمان در حال راهپیمایی فضایی بودند.
نظر شما