به گزارش خبرنگار ایمنا، در این برنامه که به همت حامد قصری و با اجرای علیرضا ارواحی برپا شد، کلیات و فضای کلی حاکم بر آثار نعمت الهی توضیح داده و تفسیر شد و با جلسه پرسش و پاسخ حضار و پخش مستند «طیران» ساخته مرحوم زاون قوکاسیان به پایان رسید.
پس از بیان مباحثی مقدماتی در رابطه با تاریخچه هنر مجسمه سازی و معرفی نمونه های ابتدایی ترین فیگورهای یافت شده مربوط به هنر مجسمه سازی، علیرضا ارواحی، پس از دعوت از مرتضی نعمت اللهی، به شرح مختصری از زندگی وی پرداخت.
مرتضی نعمت اللهی، متولد سال ۱۳۲۴، هنرآموخته هنرستان هنرهای زیبای اصفهان در رشته مجسمه سازی است و همین رشته را در دانشگاه هنرهای زیبای تهران و دانشگاه سوربن پاریس ادامه داده است.
ارواحی توضیح داد: استاد نعمت اللهی در زمینه های هنری دیگر نیز، همچون نقاشی، طراحی صحنه و لباس و موسیقی فعالیت داشته است.
او در ادامه با اشاره به نام سه تن از اساتید نعمت الهی، شامل استاد امیرحسین آریان پور، فریدون رهنما و یوسف اسحاق پور، اظهار کرد: بخش قابل توجهی از شیوه نگاه و طرز کار نعمت الهی، تاثیرگرفته از دوران آموزش نزد این اساتید است.
نعمت الهی هم در این رابطه گفت: هیچ گاه به دنبال صفت استاد نرفتم، بلکه پس از رفت و آمد با این سه نفر، ذهنیت استاد بودن نسبت به آنها در ذهنم به وجود آمد.
او ادامه داد: انسان ها در رابطه، معنی پیدا می کنند. با استاد آریان پور، الفبای نگاه و جهان بینی را فراگرفتیم. همچنین تاثیر استاد رهنما به علت این بود که او فرهنگ روز را به خوبی می دانست. استاد اسحاق پور هم پس از این که از برخی از آثارم خوشش آمد، به ملاقات با من ابراز علاقه کرد و پس از آن، بسیار با یک دیگر رفت و آمد کردیم.
در ادامه این نشست، ویژگی های آثار نعمت الهی و عوامل تاثیرگذار بر آن ها، یک به یک و با شرح و تفصیل بررسی شد.
اولین عامل مورد بررسی، اثر عنصر ریتم در مجسمه ها و دیگر آثار نعمت الهی بود. نعمت الهی در این رابطه این گونه توضیح داد: زاینده رود، ریتمی کامل را دربردارد و بر روی این رود، پل هایی دیده می شود که از تکرارهای ریتمیک درست شده اند. من به شکلی ناخواسته اسیر ریتم هستم و این ریتم درونی خود را با تفکر، اندیشه و احساس، سامان می دهم.
مجسمه های شیخ بهایی، استاد علی اکبر بنا و فردوسی از آثار شناخته شده مرتضی نعمت الهی است و آنچه این آثار را متمایز می کند، این است که نه تنها شخصیت مد نظر در آنها تجسم یافته، بلکه بخشی از خود نعمت الهی نیز در این آثار بازتاب یافته است.
نعمت الهی در رابطه با مجسمه شیخ بهایی گفت: این مجسمه، سه بار ساخته شد و هر بار با نگاهی متفاوت به شخصیت شیخ بهایی.
وی در رابطه با مجسمه علی اکبر بنا هم این گونه توضیح داد: چهره علی اکبر بنا، چهره ای آشنا بود، ولی تن او برایم کاملا غریبه بود. به همین علت، طراحی چهره او، ۲۰ دقیقه طول کشید و طراحی بدنش، دو سال. در ادامه علیرضا ارواحی در رابطه با شخصیت مبهم و ناشناخته علی اکبر بنا توضیحاتی ارائه کرد.
ارواحی برای اشاره به دیگر ویژگی های آثار مرتضی نعمت اللهی، به بررسی خطوط به کار رفته در آثار او پرداخت.
وی اظهار کرد: در اکثر آثار استاد نعمت الهی، برجستگی ها و فرورفتگی ها، حداقل و خطوط منحنی، دارای ضرب اهنگ خاصی است.
این جلسه در ادامه با بحث پیرامون زاویه دید مخاطب نسبت به آثار، ماتریال، رنگ و پس زمینه آثار نعمت الهی پی گرفته شد.
ارواحی همراه با ارائه عکس هایی از آثار استاد نعمت اللهی در این باره گفت: زاویه دید مخاطب در تندیس ها و مجسمه های مختلف، براساس شخصیت، تجسم شده و حالت فیگور آن هم در میان آثار متفاوت است، ضمن این که در بسیاری از آثار، ماتریال کل اثر، کاملا ساده، از یک جنس و یک رنگ است.
وی گفت: پس زمینه و فضایی که آثار استاد در آن قرار گرفته، تاثیر بسیار زیادی در اثرگذاری و زیبایی مجسمه دارد.
در ادامه، جلسه به بررسی آثار آبستره مرتضی نعمت اللهی اختصاص یافت. مجسمه «طیران» که از معروف ترین آثار مرتضی نعمت الهی است، اولین مجسمه آبستره ای بود که در اصفهان و ایران در فضای عمومی قرار داده شد. هنگامی که در سال ۷۲، این مجسمه در فضای شهری قرار داده شد، نویددهنده حرکت هنر شهری و فیگوراتیو به سمت آبستره بود.
این مجسمه همچون بسیاری از دیگر آثار نعمت الهی، اعم از آبستره یا پرتره بودن، تداعی کننده حس پرواز است.
نعمت الهی در رابطه با دیگر ویژگی های این مجسمه توضیح داد: علاوه بر پرواز، این مجسمه حالت شعله شمع را دارد، دقیقا در لحظه ای که خاموش می شود، لحظه ای که نه شعله کامل است و نه هوا، لحظه ای که شعله شمع، در سوزان ترین حالت خود قرار دارد. طیران، متاسفانه به علت عدم مراقبت صحیح در معرض نابودی قرار دارد.
ارواحی برای توضیح فلسفه آبستره و به خصوص آبستره در آثار مرتضی نعمت الهی، مفهوم انضمام را در برابر آبستره قرار داد و با کنارهم گذاری انضمام و انتزاع در پی یکدیگر، به صورت پله وار، روند انتزاعی تمامی کارهای نعمت الهی را توضیح داد.
او با ارائه مثال «انسان، انسان متفکر، انسان متفکر دوران صفوی، شیخ بهایی»، این توضیح فلسفی را تفهیم کرد که نعمت الهی، در آثار خود، سعی در گذر از لایه اولیه و رسیدن به لایه های آبستره بالا را دارد.
در پایان بخش بحث و بررسی جلسه، ارواحی به مسائل متعدد مربوط به نمایشگاه آثار مرتضی نعمت الهی پرداخت و از پوستر نامانوس این نمایشگاه در موزه هنرهای معاصر اصفهان انتقاد کرد و گفت: مرتضی نعمت الهی، به معنای واقعی یک فلانور و پرسه زن است. او ویترین ها و راه های شهر را می بیند. اگر می خواهیم همچون مرتضی نعمت الهی، یک پرسه زن باشیم، نمی توانیم از کنار مسائلی همچون پوستر این نمایشگاه، به سادگی بگذریم.
در ادامه جلسه، زمانی کوتاه به سوالات حضار اختصاص داده شد که عموما در رابطه با فضای بسته هنری در اصفهان و نبود امکان برگزاری نمایشگاه های متعدد بود.
در پایان این نشست، مستند «طیران» ساخته مرحوم زاون قوکاسیان، پس از گذشت سال ها از ساخته شدنش پخش شد. این مستند، پیرامون زندگی و سبک آثار مرتضی نعمت الهی بود و در آن نظرات هنرمندان فعال در رشته های دیگر شامل کسانی چون ناهید دایی جواد و رضانور بختیار هم درباره آثار نعمت الهی بیان می شد.
نظر شما