به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان گلپایگان، یکی از آثار تاریخی گلپایگان مسجد جامع است که در سال ۵۰۸ هجری قمری در دوران حکومت ابوشجاع محمدبن ملک شاه سلجوقی ساخته شد، این مسجد از مساجد مهم تاریخی دوران سلجوقی و همچنین از مساجد بزرگ و نامور ایران است.
با توجه به تاریخ ساخت آن شاید بتوان گفت معماری ایرانی - اسلامی این مسجد الگویی بوده است برای ساخت مسجدهای بزرگ دیگر به ویژه مناطقی که در قلمرو حکومت سلجوقیان بودند.
براساس تاریخ، این اثر در دوره افاغنه در گلپایگان در خطر تخریب قرار گرفت، اما در دوران فتحعلی شاه قاجار مرمت و بازسازی شد. از آنجایی که آثار تاریخی سرمایه ملی است و باید برای آیندگان حفظ شود، اما به دلیل بی تدبیری ها، رطوبت ناشی از مسدود شدن نای بندهای زیر مسجد، گنبد و دیوارهای مسجد جامع را فرا گرفته است. همچنین در سال‌های اخیر احداث تعدادی مغازه در سمت ضلع شرقی سبب شد که نمای اصلی مسجد در سمت خیابان که محل عبور مسافران است، مانع دید عموم شود.
احداث مغازه ها آسیبی جدی برای مسجد جامع
مصطفی قانونی، مدیر میراث فرهنگی و صنایع دستی گلپایگان در گفت‌و گو با ایمنا با بیان اینکه مسجد جامع یکی از آثار تاریخی و مهم گلپایگان است و هر سال از محل اعتبارت برای مرمت آن بودجه‌ای اختصاص می یابد، اظهار کرد: سال گذشته از محل اعتبارات میراث فرهنگی برای سبک سازی و پوشش آجرنمای ضلع شمالی مبلغ ۱۲۵ میلیون تومان اختصاص داده شد.
وی افزود: برداشن لایه‌های ایزوگام و آجر فرش که در گذشته به صورت غیراصولی انجام شده بود، اکنون به صورت اصولی و مهندسی اجرا شده است.
مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلپایگان گفت: نای کش‌ها برای دفع رطوبت پی‌ها است، اما رطوبت گنبد و پی مسجد در کل مربوط به مسدود شدن نای کش‌ها نیست.
وی با بیان اینکه شیب دو کوچه اطراف مسجد به حدی که آب حاصل از باران به سمت پی‌های مسجد سراریز می‌شود، افزود: اصلاح این کوچه‌ها در دستور کار میراث قرار گرفته تا از نفوذ باران به مسجد جلوگیری شود.
قانونی گفت: امسال قسمت شیب‌بندی اطراف گنبد که آب باران در اطراف آن جمع می‌شد با نصب ناودان اصلاح شد.
مدیر میراث فرهنگی و صنایع دستی گلپایگان، خاطرنشان کرد: در سال‌های گذشته تعدادی مغازه ضلع شرقی مسجد بنا شد، که مانع دید منظره زیبایی از مسجد در خیابان شده بود و این موضوع آسیب جدی بر این اثر تاریخی زد که پس از مدتی دستور تخریب این مغازه ها صادر شد.
مسدود شدن کانال‌ها، عاملی برای نفوذ رطوبت
مسعود کثیری، کارشناس میراث فرهنگی به خبرنگار ایمنا گفت: یک هزار سال گذشته در دوران محمد بن ملک شاه سلجوقی بنای اصلی و گنبد مسجد جامع احداث شده است.
وی افزود: در دوران فتحعلی شاه شبستان‌ها و دیوار مسجد جامع ساخته شد که قدمت آن به ۳۰۰ سال قبل می‌رسد.
مشاور مدیرکل میراث فرهنگی در گلپایگان و خوانسار گفت: در آثار به دست آمده در حفاری‌های انجام شده مشخص شد که مکان فعلی مسجد جامع آتشکده بوده، اما در قرن چهارم یا پنجم هجری غیر فعال شده است.
وی با بیان اینکه مسجد جامع گلپایگان بهترین آثار به جای مانده از دوران سلجوقی است، افزود: این اثر تاریخی در فهرست آثار ملی قرار دارد، اما در فهرست آثار جهانی به ثبت نرسیده، زیرا برای ثبت جهانی ویژگی خاصی نیاز است.
کثیری با بیان اینکه برای قرار گرفتن در فهرست آثار جهانی باید از سوی سازمان یونسکو مورد بازدید قرار گیرد، افزود: چندین بار از سازمان یونسکو دعوت شد تا از مسجد جامع گلپایگان بازدید شود، اما تاکنون بازدید صورت نگرفته است، البته برای قرار گرفتن در فهرست آثار جهانی محدودیت‌هایی از جمله آزادسازی در اطراف مسجد نیز انجام شود.
وی با تأکید بر اینکه آثار تاریخی سرمایه ملی است و همواره باید در حفظ این اثر تاریخی تلاش شود، خاطرنشان کرد: با توجه به بودجه محدود می توان، سیستم بلیت فروشی در این مکان تاریخی ایجاد شود تا هزینه مرمت و نگهداری این آثار فراهم شود، و از سوی دیگر تخریبی در آن صورت نگیرد.
کارشناس میراث فرهنگی گلپایگان با اشاره به اینکه تنها گنبد این مسجد تخریب شده است، گفت: در صورت بارندگی احتمال تخریب گنبد وجود دارد، زیرا رطوبت حاصل از زمین اطراف مسجد، زنگ خطری برای گنبد مسجد است.
وی گفت: در گذشته کانالی برای نای کش اطراف مسجد حفر شده بود، اما حدود ۷۰ سال گذشته کانال‌های اطراف مسدود شده که موجب نفوذ نم و رطوبت در دیوارها و گنبد مسجد شده و این کانال‌ها برای احیا نیازمند ۵۰ میلیون تومان اعتبار است.
نظر شما