به گزارش خبرنگار ایمنا، هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی درحالی در باغ موزه چهلستون برگزار شد که بیش از ۱۵۰ غرفه از ۳۱ استان کشور در این نمایشگاه حضور داشته اند. ایمنا با گردشی در این نمایشگاه با برخی از هنرمندان غرفه دار به گفتگو پرداخته است.
ماشاالله احسانی از شهرستان سیرجان در استان کرمان در غرفه اش به عرضه «گلیم شیرکی پیچ سیرجان» مشغول است. وی درباره این نوع گلیم می گوید: «گلیم شیرکی پیچ از نخ پشم بومی و مرینوس بافته می شود و ازنظر بافت مانند فرش بافته می شود اما دار آن بر روی زمین است. در این نوع گلیم زمانی که تارها را به هم می پیچند بصورت جفت می پیچند ولی در فرش بصورت تک تک می پیچند به همین علت به این گلیم، شیرکی یا شریکی می گویند».
این هنرمند ادامه می دهد: «من حدود ۳۵ سال است که در بافت گلیم شیرکی پیج فعالیت دارم که شیوۀ بافت آن از پدر جدم نسل به نسل به ما رسیده است و کلاً در سیرجان همه خانم ها و آقایان گلیم شیرکی پیچ را به همین ترتیب آموخته اند البته خانم ها بیشتر در بافت این گلیم اشتغال دارند و آقایان بیشتر در تولید نقشه و مواد اولیه نقش دارند».
وی به بازار داخلی و خارجی گلیم شیرکی پیچ سیرجان اشاره می کند: «پیش از جنگ های خاورمیانه یعنی حدود ۵ سال قبل صادراتمان عالی بود ولی درحال حاضر به دلیل جنگ هایی که در خاورمیانه اتفاق افتاده است بازار صادرات ضعیف شده است.
بخت بی بی دکّالی از شهرستان ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان حدود ۲۰ سال است که به سکه دوزی مشغول است و هنر سکه دوزی در غرفه ای در هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی چهلستون اصفهان ارائه می کند. وی می گوید: «این هنر را ۲۰ سال قبل از مادرم آموختم. مادرم زن هنرمندی بود و من هم با خودم گفتم مادرم که زن هنرمندی بود من چرا نباشم و به همین دلیل کار او را ادامه دادم و بیشتر بر روی پارچه های مشکی سکه ها را می دوزم».
اوعلاوه بر آثار سکه دوزی شده ای که در غرفه اش عرضه می کند، به بافتن حصیر هم می پردازد و نمونه های «سواس» یا همان دمپایی، سبد و بسیاری دیگر از بافته های حصیری در غرفه اش دیده می شود.
به غرفه آثار ممقان دوزی آذربایجان رسیدم. هنرمندی که مشغول گفتگو با مشتریانش است، می گوید: «ممقان نام شهری است که من در آن زندگی می کنم و به علت اینکه خانم ها در این شهر از قرن ها قبل به سوزن دوزی اشتغال داشته اند نان شهر را روی این هنر گذاشته اند و به آن ممقان دوزی می گویند».
وی که از دوران کودکی این هنر را از مادر و مادربزرگش آموخته است، ادامه می دهد: «در این هنر از ابتدا تا انتها با دست و با استفاده از نخ ابریشم کل سطح کار را پر می کنیم که برای کوسن و جای دستمال کاغذی و رومیزی و خیلی موارد دیگر و حتی برای تابلو کاربرد دارد».
وی از اینکه در هجدهمین نمایشگاه صنایع دستی در اصفهان فروش خوبی نداشته اند تعجب می کند و می گوید: «شاید مردم اصفهان با هنر ممقان دوزی آشنا نیستند و ازطرفی رفت و آمد در این نمایشگاه بیشتر عصرها و آن هم فقط یکی دوساعت انجام می شود ولی ما بیشترین فروشمان را در نمایشگاه های صنایع دستی تهران داریم که فروشی فوق العاده است».
در غرفه نورالله شمایی، بافته های داری از استان آذربایجان غربی نمایش داده شده است. وی می گوید: «بیش از ۵۴ سال است که تولید بافته های داری را از پدرم آموخته ام و مدت زیادی را نیز به کار رنگرزی برای بافته ها پرداختم».
این هنرمند ادامه می دهد: «بافته های داری شامل کلیه بافته هایی است که هنرمند بصورت عمودی یا افقی می بافد. مثلاً چغا بصورت افقی بافته می شود اما گلیم و فرش را هم داری و هم زمینی می توان بافت ولی فرش های تک پود معمولاً بصورت افقی و فرش هایی که از ۲ پود استفاده می شود بصورت داری یعنی افقی بافته می شوند».
وی تأکید می کند که «بازار صادرات بافته های داری درحال حاضر تعریفی ندارد چراکه این نوع بافته عمدتاً به روابط بین الملل وابسته است و تازمانی که موضوع تحریم ها را داریم و تا زمانی که خارجی ها در را روی ما می بندند و به اصطلاح چوب لای چرخمان می گذارند متأسفانه بازار مشکل دارد و چندسالی است که ما دچار رکود هستیم و بسیاری از تولدیکنندگان به همین دلیل از دور خارج شده اند».
نورالله شمایی هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی را برخلاف انتظارش توصیف می کند و می گوید: «انتظار داشتم در منطقه مرکزی بازار اصفهان با استقبال خوبی مواجه شویم ولی اینگونه نشد و شاید همزمان شدن برگزاری این نمایشگاه با آغاز سال تحصیلی و بازگشایی مدارس دلیل مهمی باشد چراکه مردم اولویتشان را به تهیه لوازم برای مدرسه رفتن فرزندانشان اختصاص داده اند».
حسین محمدی حدود حدود ۳۵ سال است که به هنر چاقوسازی اشتغال دارد و هنر چاقوسازی را از برادرش آموخته است. وی می گوید: «اول ورق استیل یا فولاد را می بُریم و بعد آن در کوره می گذاریم و چکش کاری کرده و اطرافش را بُرش می دهیم تا شکل آن را بدست آید و سپس آبکاری می کنیم و سنگ می زنیم و سمبادۀ درشت و سپس سمباده ریز می زنیم و بعد از آن نیز دسته را کامل می کنیم و ان را براق و تیز می کنیم».
وی نحوه برگزاری هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی را خوب را توصیف می کند و از فروش آثار خود در غرفه اش رضایت دارد و اعتقاد دارد نمایشگاه های صنایع دستی در اصفهان همیشه نتایج خوبی برای هنرمندان دارد.
مولود خُسبی هنرمند هنر کلاش سازی است که از شهر مریوان در استان کردستان در هجدهمین نمایشگاه ملی چهلستون شرکت دارد. این هنرمند که انواع گیوه های مردانه و زنانه را ساخته است، می گوید: «خیلی خوشحالم که شهر مریوان ازسوی یونسکو بعنوان شهر جهانی کلاش انتخاب شده است. هنر کلاش سازی در مریوان بسیار شهرت دارد، من گیوه می بافم، پدرم ۹۵ سال دارد و گیوه می بافد و حتی نوه ام نیز گیوه می بافد».
خُسبی ادامه می دهد: «گیوه بسیار خنک و سبک است و اصلاً پا در گیوه عرق نمی کند. من بزرگترین گیوه جهان را با طول ۲ متر و ۲۰ سانتی متر و همچنین کوچکترین گیوه را به طول ۴ سانتی متر ساخته ام، ضمن اینکه تغییراتی در گیوه ها ایجاد کرده ام و سه نوع گیوۀ پاشنه دار، طبی و رنگی را ساخته ام».
از دیدگاه مولود خُسبی بازدید از هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی در چهلستون زیاد نبوده است و دلیل آن را مشکلات اقتصادی مردم برمی شمرد.
عبدالرضا معدن دار از استان البرز و شهرستان کرج در هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی در چهلستون حضور دارد و غرفه اش نشان دهنده هنر نقاشی روی چرم است. وی می گوید: «برای نقاشی روی چرم از چرم بز یا گوسفند استفاده می کنیم. نقاشی روی چرم چند مرحله دارد و در اولین مرحله با کاربن یا قلم بصورت راپید، طرح را روی چرم ایجاد می کنند و رنگها را اضافه می کنند، این رنگها را خودم تولید می کنم و رنگهایی هستند که حلالشان آب است و ضریب نوری آن بالاست، و درنهایت سه مرحله برروی آن لاک چرب می زنیم تا ضد آب باشند».
معدن دار ادامه می دهد: «حدود ۲۵ سال است که به نقاشی روی چرم اشتغال دارم و این هنر را از برادر بزرگم آموخته ام». وی می گوید: «تا ۵ سال قبل بازار صادرات نقاشی روی چرم خیلی عالی بود و من با تعداد ۲۰ نفر شبانه روز کار می کردم اما تصورمی کنم به دلیل جنگ های خاورمیانه و به ویژه سوریه بر روی صادرات این هنر تأثیر زیادی گذاشته است این آثار بیشتر از طریق سوریه و لبنان از ایران خارج می‌شد».
رحیمی در غرفه اش لباس‌های محلی استان کردستان را ارائه می کند. او حدود ۱۰ سال است که به هنر دوخت لباس محلی می پردازد و آن را خودآموز و بدون داشتن استاد آموخته است. وی می گوید: «برای دوختن لباس محلی کردستان ۲۰ روز لازم است». او ادامه می دهد: «انتظارم از هجدهمین نمایشگاه صنایع دستی در چهلستون اصفهان برآورده نشد، مردم خیلی کم از صنایع دستی حمایت می کنند، می آیند، علاقه به صنایع دستی اندک است، تعریف می کنند اما نمی خرند».
فاطمه رضوانی از روستای برکه خَلَف از جزیره قشم در غرفه اش درحال معرفی آثارش به گردشگران خارجی است. وی می گوید: «هنر گلابتون دوزی نسل به نسل بین خانمهای استان هرمزگان رواج دارد و ناخودآگاه حتی کودکان نیز در این هنر استعداد زیادی دارند. حتی من اولین بار که ابزار کار را در دست گرفتم ناخودآگاه توانستم این هنر را انجام دهم».
می افزاید: «همه زنانی که در استان هرمزگان به این هنر می پردازند امروزه برای اینکه همه مردم ایران بتوانند از فرهنگشان استفاده کنند هنر گلابتون را برروی خیلی از وسیله ها مانند جاموبایلی، کیف، دستبند، کیف پول یا کیف دستی و بسیاری وسایل دیگر نیز انجام می دهند».
وی می گوید: «ما در روستای برکه خَلَف یک شرکت تعاونی به اسم صدف لب سیاه داریم که تعداد ۳۰ نفر از زنان بعنوان عضو اصلی و ۱۲۰ نفر نیز بصورت غیرمستقیم با این شرکت تعاونی همکاری و درآمد دارند».
وی هجدهمین نمایشگاه صنایع دستی در چهلسوتن اصفهان را تاحدی مثبت ارزیابی می کند و امیدوار است تا پایان آن رضایتشان بصورت کامل جلب شود.
غرفه صنایع دستی ترکمن را سعیده گرگانی و فریده گرگانی، دو خواهر اهل استان گلستان اداره می کنند.
سعیده گرگانی می گوید: «صنایع دستی ترکمن که در این غرفه ارائه می شوند شامل بافته های داری، سوزن دوزی و نقاشی های ترکمن روی پارچه هستند که در قالب های مختلفی مانند مانتو و رومیزی عرضه می شوند».
وی ادامه می دهد: «من از کلاس سوم ابتدایی این هنر را آموختم که هم در آموختن، مادرم به من کمک می کرد و مدرسه نیز دوران آموزشی خیلی خوبی برای ما بود که هنرهای مختلفی مانند قلاب بافی، سوزن دوزی را یاد گرفتیم و حتی از پارچه یک دفترچه داشتیم و هفته ای یک روز در مدرسه آموزش هنر داشتیم».
گرگانی فروش خود را در هجدهمین نمایشگاه صنایع دستی در اصفهان را چنین ارزیابی می کند: «فقط خارجی ها از ما خرید می کنند، یعنی آثار ما را می بینند خیلی ذوق می کنند و می خرند اما کلاً ایرانی ها نمی دانم چرا علاقه ای نشان نمی دهند و حتی در شهرهای دیگر مانند شیراز نیز بیشتر خارجی ها از ما خرید می کنند».
هنر پته دوزی کرمان توسط نجمه سالاری در یکی از غرفه های هجدهمین نمایشگاه صنایع دستی در چهلستون اصفهان عرضه می شود. وی می گوید: «هنر پته دوزی قدمت چند هزار ساله در ایران دارد ولی حدود ۱۰۰ سال بعد از قاجار تولید نشد ولی بعد از آن رواجش از سرگرفته شد اما بصورت تجاری که به همین دلیل تغییراتی نیز در آن صورت گرفت».
سالاری می افزاید: «من هنر پته دوزی را از مادرم آموختم و این روش یادگیری مادر و فرزندی در کرمان زیاد دیده می شود و به نوعی می توان گفت هنر پته دوزی موروثی است».
وی که دوسال قبل نیز در نمایشگاه ملی صنایع دستی اصفهان حضور داشته است ، درحال حاضر از این نمایشگاه رضایت ندارد چراکه به عقیدۀ او بلیط فروشی در چهلستون بر روی فروش غرفه دارها تأثیر گذاشته است و تنها برای سه ساعت در بعدازظهرها ورود به چهلستون رایگان است و تبلیغات کمی نیز دیده می شود.
حسن جدی ازجمله هنرمندان استان فارس است که از شهر شیراز در نمایشگاه ملی صنایع دستی چهلستون اصفهان شرکت کرده است و در غرفه اش آثار برجسته ای از هنر معرق چوب ارائه شده است. وی می گوید: «از سال ۶۳ به دلیل علاقه ام به معرق چوب ۴ سال در تهران بودم و نزد برادران جانپوران و استاد سیاوش و مرحوم منصور آموزش دیدم. علاوه بر علاقه ام دلیل دیگری که باعث شد در این کار بمانم و ادامه دهم این بود که دلم می خواست امرار معاش حلالی داشته باشم».
این هنرمند ادامه می دهد: «عاشق کارم هستم. کار معرق از نظر لغوی یکی معنایش این است که کار شاق و عرق ریزی است، اما سعی می کنم از کیفیت کارم کم نکنم چراکه معتقدم یک اثر هنری نوشیدنی یا خوراکی نیست که بخوریم و ترش یا شیرین و خوشمزه و بدمزه باشد و همیشه سعی کرده ام بهترین مواد و وسایل را در کارم استفاده کنم».
وی می گوید: «از هر چوبی بجز چوب هایی که چرب هستند مانند چوب زیتون می توان برای هنر معرق چوب استفاده کرد، ضمن اینکه هر چوبی رنگ خودش را دارد و من به هیچ عنوان چوب ها را رنگ نمی کنم بلکه از رنگ خود چوب استفاده می کنم و تمام کار معرق چوب را با دست انجام می دهم. اثر شاخصم در این نمایشگاه، تابلوی ضامن آهو است که ۲ سال زمان برده است و برای ساخت این اثر بیش از ۸ هزار قطعه چوب استفاده شده است».
حسن جدی برخی از غرفه های تکراری در هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی را از ایرادهای این نمایشگاه برمی شمرد.
اختر رسول منش از شهرستان دزفول و خوزستان در هجدهمین نمایشگاه صنایع دستی در اصفهان شرکت کرده است و آثار هنری کپوبافی را در غرفه اش عرضه می کند. وی می گوید: «در کپوبافی از برگ درخت خرما برای تولید آثار استفاده می شود و حصیر را استفاده نمی کنیم».
وی می افزاید: «من هنر کپوبافی را از مادرم یادگرفتم و حدود ۲۷ سال است که به کپوبافی می پردازم و آثار زیادی مانند سبد برای نگهداری از نان، رومیزی، دم‌کن، زیرقابلمه ای، و بسیاری وسایل دیگر را با استفاده از برگ درخت خرما می بافم و همه این آثار تنها با دست ساخته می شود و بسیار محکم است».
رسول منش رفتار مردم و مسئولین اصفهان در هجدهمین نمایشگاه صنایع دستی در چهلستون اصفهان بسیار خوب توصیف می کند ولی از فروش آثارش رضایت ندارد و می گوید: «من در شهرهای تهران و یزد و ساری نیز در نمایشگاه شرکت داشته ام و فروش آثارم خیلی خوب بود و حتی یک اثر هم برنگردانم ولی در این نمایشگاه فروشم اصلاً خوب نبوده است».
غرفه نازبانو کَلکَلی زینت بخش آثار سوزن دوزی شهرستان ایرانشهر از استان سیستان و بلوچستان است.
وی می گوید: «من در ایرانشهر به کارآفرینی در هنر سوزن دوزی پرداخته ام و تعاونی من با عنوان صنعتگران سوزن دوز بلوچ در روستای قاسم آباد بخش بَمپور واقع است که جزو تعاونی های برتر کشور شده است و حتی ۳۵ نفر را در این تعاونی بیمه کرده ام و درحالی حاضر ۱۵۰ نفر در تعاونی صنعتگران سوزن دوز بلوچ فعال هستند».
نازبانو کَلکَلی می افزاید: «من بیشتر با خانواده های تحت پوشش کمیته امداد و خانواده بدسرپرست و بی سرپرست کار می کنم و حتی به زندان می روم و به خانم هایی که در زندان هستند هنر سوزن دوزی را آموزش می دهم و درنهایت به آنها کارمی دهم و خودم کارهایشان را خریداری می کنم».
وی می گوید: من هنر سوزن دوزی را زمانی که ۱۶ سال داشتم از مادرم آموختم و رسماً از سال ۶۸ این هنر را با نظارت سازمان میراث فرهنگی ادامه دادم و عاشق کارم هستم».
نازبانو کَلکَلی می گوید: «من از هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی در اصفهان خیلی راضی هستم و عالی بوده است».
کامران امیریان از شهر کرمانشاه به هجدهمین نمایشگاه صنایع دستی آمده است و در غرفه خود آثار آینه کاری را ارائه کرده است. وی که از سال ۸۲ در هنر آینه کاری فعالیت دارد، می گوید: «سبکی که من آینه کاری را انجام می دهم ابداعی خودم است که ثبت هم شده است.»
او ادامه می دهد: «من معرق آینه کاری را انجام می دهم که نسبت به آینه کاری سنتی ویژگی هایی دارد ازجمله اینکه برخی تکنیک ها را در آینه کاری سنتی نمی توان انجام داد ولی بقول معروف دست ما برای شکل دادن آینه بازتر است. مثلاً برخی طرحهای دایره مانند را می توان بر روی آینه ایجاد کرد و درواقع این سبک از حالت زاویه دار سبک آینه کاری سنتی خارج شده است».
وی می گوید: «بازار هنر آینه کاری تا حدود ۵ سال قبل خیلی خوب بود و بنظر من هم دلیل آن جنگ های سوریه و کلاً آشوب در خاورمیانه است که حتی در اصفهان که شهر جهانی صنایع دستی است انتظارمان از فروش برآورده نشد».
مصطفی کمالی هنرمندی است که ۱۵ سال در شهر لالجین استان همدان هنر سفالگری را قبل آموخته است. وی درباره ثبت شهر لالجین به عنوان شهر جهانی سفال می گوید: «جهانی شدن سبب بروز شدن سفال های لالجین شده است.»
وی ادامه می دهد: «برای تولید سفال باید ابتدا مواد اولیه را تهیه کرد که معمولاً از خاک رس یا زنوز و یا از خاک وارداتی چینی بدست می آید، سپس سفال را با استفاده از چرخ سفالگری یا با قالب می سازیم و شکل سفال را ایجاد می کنیم و بعد از آن لعاب کاری می شود و در کوره های گازی و سنتی یا برقی قرار می دهیم».
مصطفی کمالی اعتقاد دارد که برای تولید یک سفال از ابتدا تا اخرین مرحله اش به یک هفته زمان نیاز است. وی از هجدهمین نمایشگاه صنایع دستی در اصفهان کاملاً رضایت دارد و ابراز خرسندی می کند.
فریدون غفاریان از شهر تهران در هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی در چهلستون به عرضه آثاری پرداخته است که با استفاده از هنر تراش شیشه بدست آمده اند. وی می گوید: «بیش از ۳۰ سال است که بصورت خودآموخته به هنر تراش شیشه اشتغال دارم و این هنر را تنها با دست انجام می دهم».
این هنرمند ادامه می دهد: «برخی اشکال مانند اسامی، با لوگوها، یا تصاویر ماه و ستاره را از بیرون بر روی لیوان شیشه ای می نویسیم اما آیات قرآن را از داخل و بصورت برعکس روی لیوان ها حک می کنیم که هم کسی که از لوین استفاده می کند دستش روی آیات قرار نمی گیرد و هم اینکه آبی که در این لیوان میل می کنند همیشه متبرک است».
وی می گوید: «من از هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی در اصفهان بسیار راضی هستم و برای شرکت در این نمایشگاه سر و دست می شکاندم و خیلی خوشحالم که در این نمایشگاه حضور دارم و از طرفی به همکاران در هر رشته ای توصیه می کنم که بصورت عملی در غرفه شان به خلق آثارشان بپردازند چراکه وقتی مردم کار را بصورت عملی می بینند خیلی بیشتر جذب می شوند تا اینکه فقط آثار آماده شده را ببینند».
بازدیدم از هجدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی در باغ موزه چهلستون اصفهان به پایان رسید و نمایشگاه نیز به روز انتهایی خود نزدیک شد. آنچه مسلم است اصفهان با داشتن هنرمندانش نیمۀ جهانی شده است و عنوان شهر جهانی صنایع دستی و شهر خلاق در زمینه صنایع دستی بر پیشانی‌اش می درخشد اما عناوین، بسیارند و مهم نگه داشتن عناوین است که تنها با تلاش و همکاری و همیاری هنرمندان، مسئولین و عامۀ مردم حاصل می شود و بدون تردید هنر و هنرمندان در جای‌جای ایران به حمایت نیاز دارند./
نظر شما