پایه و اساس طب سنتی ایران مفهوم مزاج شناسی است

به گزارش ایمنا، این نگاه های افراطی به طب جدید و قدیم، یا ناشی از ناآگاهی است یا تعصب ، اما واقعیت این است که طب سنتی در پیشگیری از بسیاری از بیماری ها و نیز مداوای برخی از امراض، حرف های زیادی برای گفتن دارد ولی نمی تواند پاسخگوی همه نیازهای پزشکی باشد.  پزشکی جدید نیز راه حل های متعددی برای درمان بیماری های بشر دارد که بسیاری از آنها از عهده طب سنتی بر نمی آید؛ ضمن آن که برخی از راه ها و نسخه های طب سنتی با پیشرفت های جدید تایید شده و برخی نیز مردود شده اند.
در این فرصت برای آشنایی هر چه بیشتر با پیشینه طب سنتی گفتگویی را با "دکتر مریم یاوری- متخصص طب سنتی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان" انجام داده ایم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
مدتی است طب سنتی در گرایش پزشکی باب شده، طب سنتی شامل چه مواردی می شود و هر کدام از این رسته ها به چه بخش هایی می پردازد؟
در اصطلاح پزشکی طب سنتی به دانش و مهارت هایی گفته می شود که بر پایه باورها و تجربه های یک قوم با یک فرهنگ خاص است که این در طی نسل ها به نسل های بعدی انتقال پیدا می کند.
این دانش می تواند در زمینه پیشگیری از بیماری ها، تشخیص بیماری ها و یا درمان بیماری ها باشد، بنابراین طب سنتی برای هر کشوری مختص همان کشور و قوم است.
طب سنتی مختص هر کشوری است و آنچه را که پیشینیان ما بر پایه تجارب و فرهنگ کشورمان جمع آوری و جمع بندی کرده اند را طب سنتی ایران می نامیم .
به عنوان مثال وقتی طب سنتی از کشور چین وارد کشور ایران می شود، نام آن را طب سنتی نمی گذاریم بلکه می گوییم "طب مکمل" یعنی تکمیل کننده درمان پزشکی رایج.
یکی از اصطلاحاتی که در طب سنتی رایج است و اساس کار درمان را تشکیل می دهد، مزاج است. قدیمی ها با کلید واژه مزاج آشنا هستند، لطفاً یک تعریف علمی از مزاج داشته باشید و بفرمایید انواع و کاربرد استفاده از مزاج در طب سنتی چیست؟
مزاج یکی از مفاهیم پایه طب سنتی ایران است که بر اساس دیدگاه پزشکی ایرانی ، همه موجودات حتی اشیاء بی جان در دنیا هم دارای مزاج هستند.
مزاج را در 2 محور بررسی می کنیم که یکی محور گرمی و سردی و دیگری محور رطوبت و خشکی است.
طبق این دیدگاه گفته می شود که هر انسانی در محور گرمی و سردی ،مزاج خاص خود را دارند؛ بعضی افراد نسبت به سردی هوا حساس هستند و هنگام استفاده از ماهی یا ماست احساس بی حسی در بدن می کنند و ما چنین افرادی را سرد مزاج می نامیم. 
سردی و گرمی طیفی است که هر انسانی در درجه ای از آن قرار می گیرد، البته افراد سرد مزاج از نظر شدت سرد مزاجی ممکن است با هم متفاوت باشند.
در مورد تقسیم بندی مزاج خشک و مرطوب هم به همین گونه می باشد. به عنوان مثال اگر فردی وزن بالایی دارد ،دارای روحیه ای آرام و خونسرد و بی خیال است وخواب سنگین و عمیقی دارد، جزو تقسم بندی مزاج مرطوب قرار می گیرد.
در مجموع وقتی این دو محور در کنار یکدیگر قرار می گیرند، نتیجه این است که برای هر فردی مزاج آن فرد را بر اساس دو محور بررسی می کنیم.
این دسته بندی براساس تجربه به افراد ثابت می شود؟
تقریباً، البته عمومیت ندارد ولی افرادی که از خوردن غذاهای سرد اذیت می شوند، سرد مزاج هستند.
مزاج را از ابتدا تقسیم بندی دو تایی کرده ایم که شامل: سردی و گرمی، خشکی و رطوبت می باشد.
به لحاظ علمی این مزاج ها تأیید می شود؟
مفهوم مزاج از هزاران سال قبل توسط حکیمان ایرانی بیان شده است.
وقتی طب سنتی سایر کشورها را بررسی می کنیم می بینیم که مفهوم مزاج به صورت گسترده ای بر روی دیگرنقاط دنیا هم مطرح است، یعنی قائل بودن به کیفیت سردی و گرمی را در بسیاری از کشورها در طب سنتی داریم.
مقاله های زیادی هم در سرتاسر دنیا درباره مفهوم مزاج بر بدن انسان برای داروها و همچنین خوراکی ها انجام شده که بر اساس آن صحت این مفهوم از نظر علمی تأیید و ثابت شده است.
کاربرد و استفاده مزاج در پیشگیری و درمان بیماری ها چیست؟
پایه و اساس طب سنتی ایران مفهوم مزاج است.
پیشگیری از بیماری ها و دستوراتی که برای حفظ تندرستی به بیماران داده می شود ، بر اساس مزاج تجویز می شوند.
در طب سنتی ایران دستورات پیشگیری از بیماری ها برای همه افراد یکسان نیست، یعنی همه افراد نمی توانند از میوه ها و مایعات به مقدار زیاد استفاده کنند، بلکه میزان و نوع مصرف بر حسب مزاج خاص هر فرد توصیه می شود.
به همین دلیل در ابتدا شرح حال را دریافت و بر اساس مزاج هر فرد کمک می کنیم که سبک زندگی خود را اصلاح کنند.
ما به فردی که سالم است توصیه می کنیم از غذاهایی که مزاج های خیلی سرد و خیلی گرم دارد، پرهیز کنند؛ به عنوان مثال نان، گوشت گوسفند و حبوبات مثل نخود مزاج معتدل دارند و به این دسته از افراد توصیه می شود.
یا برای استفاده از ماهی باید آن را با زعفران و ادویه تند مصرف کنند تا از سردمزاجی غذا کاسته شود.
قرص های لاغری که با استفاده از زنجبیل، دارچین، زردچوبه و زیره در منزل درست می شود، فایده ای دارد یا خیر؟
این ترکیبات جزو ترکیبات گرم است. ادویه هایی که اشاره شد همه آنها مزاج گرم و خشک دارند، بنابراین با افزایش متابولیسم بدن یعنی سوخت و ساز بدن به تدریج وزن را کاهش می دهند اما اگر بدون توجه به مزاج پایه فرد و بدون اینکه سیر درمان کنترل شود و اثر دارو بر بدن را پایش کنیم ، مصرف  شود می تواند باعث به هم خوردن تعادل مزاج بدن شود؛ بنابراین مصرف خودسرانه آن در مدت زمان طولانی توصیه نمی شود
11134/130/20