به گزارش خبرگزاری ایمنا، کشور ما در کمربند خورشیدی زمین قرار گرفته که از بیشترین میزان تابش انرژی خورشیدی برخوردار است، بر این اساس تعداد روزهای آفتابی ایران ۳۰۰ روز ثبت شده که بیش از دوسوم از سال را تشکیل می‌دهد، این امکانات طبیعی ایران را به کشوری با ظرفیت بالا در زمینه انرژی خورشیدی تبدیل کرده است.
از سوی دیگر با توجه به پایان منابع انرژی فسیلی انرژی و نگرانی در خصوص تغییرات زیست‌محیطی موجب توجه روزافزون کشورها به تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر شده است زیرا این نوع انرژی قابل تولید دوباره توسط طبیعت در یک بازه زمانی کوتاه است.
توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور ما نیز زمینه ساخت بیش از ۶۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی و تولید بیش از ۴۰ هزار مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های بادی فراهم کرده است، این در حالی است که به گفته جعفر محمدنژاد، سخنگوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق، هم‌اکنون کمی بیش از ۹۱۰ مگاوات از برق کشور توسط نیروگاه‌های تجدیدپذیر تأمین می‌شود.
تولید انرژی تجدیدپذیر یکی از راهکارهای اصلی برای جلوگیری از کمبود برق به شمار می‌آید که زمینه برای بهره‌برداری بهینه از سرمایه‌های کشورمان را فراهم خواهد کرد.
سخنگوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق ظرفیت اسمی احداث شده نیروگاه‌های برق کشور را بیش از ۹۳ هزار مگاوات برمی‌شمرد و اظهار می‌کند: مصرف دوره تابستان بر خط به ۷۵ هزار مگاوات می‌رسد بنابراین در این زمینه کمبودی حس نمی‌شود.
وی با پیش‌بینی مصرف برق کشور گفت: بر اساس اعلام آژانس انرژی بین‌المللی، نرخ واقعی منابع انرژی‌های تجدیدپذیر بسیار پایین‌تر از برق فسیلی بوده و به همین دلیل بالا بردن ظرفیت نیروگاه‌های تجدید پذیر بسیار مقرون به‌صرفه است.
به گفته محمدنژاد نیروگاه‌های تجدیدپذیر هیچ نیازی به منابع آبی ندارند بنابراین اگر صاحبان صنایع بر پشت بام سوله‌های تولیدی خود نیروگاه‌های تجدیدپذیر نصب کنند از این پس با محدودیت‌های تأمین سوخت و برق روبه‌رو نمی‌شوند و این وضعیت برای صنعت برق کشور بسیار مقرون به‌صرفه خواهد بود.
منطقه صدرنشین در ساخت نیروگاه تجدیدپذیر
بر اساس آمار پژوهشکده سولار پیس، بیشترین نیروگاه تجدیدپذیر در دست ساخت دنیا در منطقه خاورمیانه، چین و استرالیا قرار دارد که به ترتیب، ۷۴۳، ۳۱۰ و ۱۰۰ مگاوات ثبت شده است.
ایران نیز با توسعه نزدیک به هفت هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر پیشتاز توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر به‌شمار می‌آید.
از اواخر تابستان سال ۱۴۰۰ برنامه توسعه ۱۰ هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر در دستور کار دولت قرار گرفته و بر اساس آمارهای رسمی ۶ هزار و ۹۱۳ مگاوات نیروگاه خورشیدی در مناطق گوناگون کشور در دست ساخت است که تا ۲ سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید همچنین در راستای برنامه احداث نیروگاه تجدیدپذیر برای تأمین برق صنایع، ۲ هزار و ۸۰۰ مگاوات نیروگاه در قالب ۳۱ واحد تولید برق پروانه احداث گرفته‌اند و ساخت نیروگاه در قالب واحدهای تجدیدپذیر از محل خرید تضمینی ماده ۶۱ نیز با ظرفیت ۳۹۴ مگاوات در قالب ۱۳۲ نیروگاه در دست اجرا است.
از سوی دیگر توسعه سامانه‌های مقیاس کوچک بخش دیگری از برنامه گسترش تولید انرژی تجدیدپذیر است که ۶۱۰ مگاوات نیروگاه از این نوع در ۳۱ استان کشور برای واحدهای مسکونی در دو قالب حمایتی و غیرحمایتی در حال نصب است.
یکی از موانع توسعه این نیروگاه‌ها در سال‌های اخیر، حضور مستقیم دولت و قیمت‌گذاری دستوری در کنار سازوکار مجوز فروشی بوده است که برای افزایش سرعت توسعه نیروگاه‌ها متناسب با ظرفیت کشور، دولت تلاش می‌کند شاخص‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری در تجدیدپذیرها برای بخش خصوصی جذاب شود از جمله اینکه بازگشت سرمایه در این بخش به کمتر از چهار سال کاهش یافته است.
افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در ساخت نیروگاه
با ابلاغیه جدید وزارت نیرو که در روزهای پایانی پاییز اعلام شد، نرخ خرید تضمینی برق با هدف حداکثرسازی ضریب تحقق مزایای تولید برق از منابع تجدیدپذیر نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد افزایش یافت.
با ابلاغ این مصوبه، قیمت خرید تضمینی از نیروگاه‌های خورشیدی انشعابی مشمول طرح حمایت از گروه‌های کم‌درآمد به‌ازای هر کیلووات‌ساعت ۳۰ هزار ریال تعیین شد.
امکان خرید برق نیروگاه‌های خورشیدی انشعابی احداث شده توسط خیرین مدرسه‌ساز در مدارس و مؤسسات آموزشی با نرخ ۳۰ هزار ریال به‌ازای هر کیلووات‌ساعت فراهم شده است.
قیمت خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس با ظرفیت ۲۰ کیلووات و کمتر نیز برای هر کیلووات‌ساعت ۲۵ هزار ریال و برای نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس با ظرفیت ۲۰ کیلووات تا یک مگاوات برای هر کیلووات‌ساعت ۲۲ هزار ریال تعیین شده که این نرخ‌ها حدود ۴۰ درصدی بیشتر از سال گذشته است.
بازگشت چهارساله سرمایه
نرخ‌های جدید خرید تضمینی برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر طوری تعیین شده است که با دلار ۵۰ هزار تومانی بازگشت چهارساله سرمایه را برای نیروگاه‌های خورشیدی به دنبال خواهد داشت.
در این شیوه خرید تضمینی، خرید برق به مدت ۲۰ سال انجام می‌شود و هر سال با نرخ تورم تعدیل خواهد شد، درآمد نیروگاه‌ها متناسب با تورم کشور افزایش خواهد یافت.
از سوی دیگر با کاهش قابل توجه قیمت پنل‌های خورشیدی در یک سال گذشته، احداث نیروگاه‌های خورشیدی اقتصادی‌تر شده و در بسیاری از شهرهای کشور که ظرفیت تابشی بهتری دارند با نرخ‌های جدید خرید تضمینی برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر بازگشت سرمایه به زیر چهار سال می‌رسد.
بر اساس آخرین آمار، هزینه کامل احداث نیروگاه‌های خورشیدی پنج کیلوواتی در آذرماه ۱۴۰۲ حدود ۱۴۰ میلیون تومان، نیروگاه ۱۰ کیلوواتی حدود ۲۷۰ میلیون و نیروگاه ۲۰ کیلوواتی حدود ۵۳۰ میلیون تومان است.
هزینه احداث نیروگاه‌های ۱۰۰ کیلوواتی نیز به ۲ میلیارد تومان و هزینه احداث نیروگاه‌های خورشیدی یک مگاواتی ۵۳۰ هزار دلار می‌رسد.
بر اساس ماده ۱۶ قانون جهش توسعه دانش‌بنیان تجدیدپذیر همه مشترکان با دیماند بالای یک مگاوات باید تا ۱۴۰۵ حداقل ۵ درصد برق خود را از نیروگاه‌های تجدیدپذیر تأمین کنند وگرنه با ۲۰ درصد بالاتر از قیمت فروش برق تجدیدپذیر در تابلوی سبز بورس انرژی جریمه خواهند شد.
این مشترکان یا باید خود نیروگاه احداث کنند یا تابلوی سبز برق خود را خریداری کنند تا مشمول این جریمه نشوند.
زمین مورد نیاز نیروگاه‌های خورشیدی به ازای هر کیلووات حدود ۱۲ تا ۱۳ متر مربع بوده است و هر مگاوات ۱.۵ هکتار زمین نیاز دارد.
دولت برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی ۵ کیلوواتی حمایتی وام ۱۴۰ میلیون تومانی ۴ درصدی پرداخت می‌کند و برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت بالاتر نیز وام با شرایط خاص تعلق می‌گیرد.
لزوم بازنگری در هزینه خرید و قیمت برق
حسن مرادی، کارشناس مسائل انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا درباره توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر اظهار می‌کند: نیروگاه تجدیدپذیر اکنون در سراسر جهان رو به گسترش است و بسیاری از کشورها حتی همسایگان ما نیروگاه‌های زیادی ایجاد کرده و در حال تولید برق هستند.
وی با اشاره به شرایط لازم برای توسعه این نیروگاه‌ها در داخل کشور می‌گوید: باید شرایطی فراهم شود که نصب و اجرای این پروژه‌ها به صرفه باشد، در سال‌های گذشته نیز اقدامات زیادی در این زمینه انجام شد، اما سرمایه‌گذاران با این مشکل روبه‌رو شدند که هزینه فروش برق دیر پرداخت شد و قیمت هم مناسب نیست.
کارشناس مسائل انرژی تصمیم دولت برای افزایش قیمت خرید تضمینی را برای رفع این مشکلات می‌داند و ادامه می‌دهد: دولت چندین ماه قبل تصمیم به افزایش قیمت خرید تضمینی گرفت و باید قیمت خرید هر کیلووات را اعلام می‌کند تا برای تولیدکنندگان روشن باشد.
وی تصریح می‌کند: بر اساس اطلاعاتی که مدیرکل کنونی کمیته امداد امام (ره) از دوران مسئولیت خود در وزارت نیرو داشت، تعدادی از خانوارها که امکاناتی در این زمینه داشتند، نیروگاه‌های کوچک ایجاد کرده‌اند که سرمایه آن‌ها باید برگشت داده شود.
دولت تولیدکنندگان را تنها نگذارد
مرادی با اشاره به هزینه‌های تعمیر و نگهداری و برخی مشکلات سرمایه‌گذاران در احداث نیروگاه‌های خورشیدی می‌گوید: برای رفع این چالش‌ها لازم است که دولت در پرداخت بها و قیمت برق تولیدی شتاب کند و تولیدکنندگان را تنها نگذارد.
وی اظهار امیدواری می‌کند که افزایش قیمت خرید تضمینی برق گامی در جهت بهره‌گیری بهتر از این نیروگاه‌ها و تأمین بخشی از برق مصرفی از این طریق باشد و اظهار می‌کند: این اقدام به تنوع بهره‌گیری از انرژی کمک می‌کند و موجب می‌شود تنها به نیروگاه‌های برق‌آبی یا نیروگاه‌های گازی و غیره وابسته نباشیم و بتوانیم بخشی از نیاز کشور را از طریق نیروگاه خورشیدی تأمین کنیم.
این کارشناس مسائل انرژی سهم نیروگاه‌های خورشیدی در کل تولید برق کشور را در حال حاضر کمتر از دو سه درصد برمی‌شمرد و می‌افزاید: لازم است که در این زمینه شتاب کنیم تا سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در بخش مصرف افزایش پیدا کند، همچنین به منابع تأمین انرژی کشور تنوع دهیم.
پیشتازی بخش‌های صنعتی و اداری
وی درباره راهکارهای افزایش تعداد نیروگاه‌های خورشیدی می‌گوید: مهم‌ترین راهکار پرداخت تسهیلات مناسب و بلندمدت از سوی نظام بانکی است که به نظر می‌رسد اکنون آمادگی چنین اقدامی را ندارد.
بنابراین باید شرایطی برای بانک‌ها و صندوق‌های مالی پیش‌بینی شود که بتوانند وام‌های بلندمدت با سود متعارف و مناسب را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهند تا به‌راحتی این نیروگاه‌ها را ایجاد و از آن استفاده کنند.
مرادی سرمایه‌گذاران ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی را طیف گسترده‌ای از مشترکان خانگی، بخش صنعت و خدمات معرفی می‌کند و ادامه می‌دهد: با توجه به نگرانی‌های موجود و نیاز به تضمین لازم از سوی دولت، تاکنون در بخش خانگی جسارت لازم وجود نداشته است و بخش‌های صنعتی و اداری سهم بیشتری در این زمینه دارند.
ناترازی بین تولید و مصرف برق یکی از چالش‌های مهم بخش صنعت برق کشور به‌شمار می‌آید به همین دلیل توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان راهکار تولید پایدار برق نیازمند توجه جدی است.
نظر شما