به گزارش خبرگزاری ایمنا، درختان طبیعی و دست‌کاشت در محیط زیست شهری، در مواجهه با شرایط سخت محیطی و محدودیت‌های اکولوژیکی هستند که با توجه به فشارهای محیطی و محدودیت‌ها در تأمین نیازهای رویشی، در محیط شهری به حداکثر ظرفیت طبیعی رویشی خود دست پیدا نمی‌کنند و با آسیب‌های طبیعی و انسانی مواجه می‌شوند.
در واقع تعداد اندکی از درختان به حداکثر سن، بیوماس و ابعاد خود می‌رسند و هنگامی که احتمال سقوط یک درخت یا در هم شکستن اجزای آن می‌رود، نیاز به مدیریت خطر بیش از پیش احساس می‌شود.
درختان خطرآفرین به درختان کاملاً خشکیده یا در حال خشکیدن، اجزای خشکیده درختان زنده یا درختان زنده به شدت ناپایدار در محیط که می‌تواند ناشی از آسیب‌های ساختاری یا عوامل دیگر باشد، اطلاق می‌شود که این درختان ریسک بالایی را در تهدید امنیت جانی شهروندان یا اموال آن‌ها در محیط زیست شهری دارد.
اگرچه هرس کردن و سایر اقدامات نگهداری درختان از اصول پایه‌ای و اجرایی مدیریت فضای سبز شهری است، اما برخی کارشناسان فضای سبز معتقدند هنوز مدل‌ها و روش‌های جامعی در شناسایی درختان خطرآفرین برای بررسی و انجام اقدامات پیشگیرانه لازم ارائه نشده است و به منظور پیشگیری از خطرات جانی برای شهروندان و اموال عمومی، مدل‌سازی ریاضی برای پیش‌بینی احتمال خطر، انجام اقدامات به‌موقع و کاهش ظرفیت خطر امری ضروری است.
کم‌آبی ۲۰ ساله موجب شده است درختان به دلیل کم‌آبیاری دچار بیماری و آفت‌زدگی شوند
سیدامیر سامع، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه وجود درخت در شهر جنبه‌های مختلفی دارد، اظهار می‌کند: زندگی مردم در مجاورت فضای سبز برکات فراوانی از جمله نشاط روحی و روانی، مباحث محیط زیستی و زیبایی شهر را به همراه دارد، به‌ویژه در شهر اصفهان که باغچه‌های طولی وجود دارد و از سال‌های گذشته در کنار مادی‌ها، انهار و خیابان‌های آن فضای سبز وجود داشته که یکی از مزیت‌های کیفیت زندگی در نصف‌جهان است، زیرا کمتر شهری وجود دارد که تمام معابر آن دارای درخت و سایه باشد.
وی با اشاره به اینکه تمام درختان در اثر گذر زمان به کهن‌سالی می‌رسند، می‌افزاید: گونه درختان، شرایط اقلیمی موجود، نبود فضای مناسب برای رشد و نمو ریشه، ساخت‌وساز در کنار باغچه‌ها، زیرزمین خانه‌ها و تخریب ریشه درختان، ارتفاع ساختمان‌ها و تأمین نشدن نور درختان، همچنین کم‌آبی که از حدود ۲۰ سال گذشته با آن درگیر هستیم، موجب می‌شود آب مناسب و کافی برای درختان تأمین نشود و دچار بیماری و آفت‌زدگی شوند و این مسائل از جمله مواردی است که سرمایه‌های سبز شهر را درگیر چالش می‌کند.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به اینکه همواره اقدامات باغبانی و زراعی برای جلوگیری از وارد شدن آسیب به درختان در این کلان‌شهر انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: به‌رغم انجام اقدامات پیشگیرانه همچون شست‌وشوی درختان و هرس که هرسال به جهت باغبانی و زیبایی انجام می‌شود، به دلایل مختلف تنه این درختان دچار پوکی و ریشه‌ها تخریب می‌شود در نتیجه مقاومت درخت به حداقل می‌رسد، همچنین هنگام وزش باد شاخه درختان ایجاد خطر می‌کنند که باید تمهیداتی در این راستا در نظر گرفته شود.
سامع با بیان اینکه گاهی با شرایطی مواجه می‌شویم که درخت امکان حیات ندارد و شهرداری مجبور به حذف آن می‌شود، تصریح می‌کند: کمیته رفع خطر درختان خطرآفرین سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری که متشکل از کارشناسان باغبانی و گیاه‌پزشکی باتجربه و خبره است، با همراهی کارشناسان مناطق مختلف شهرداری، به‌طور مستمر از درختان عرصه‌های فضای سبز بازدید می‌شود و موارد دارای علائم خطر با احتمال بالای سقوط را شناسایی و مجوز قطع آن‌ها را صادر می‌کنند، در بسیاری از موارد نیز تنها دستک‌های پوسیده و خطرآفرین حذف و حتی‌الامکان از قطع درختان جلوگیری می‌شود.
شهروندان هنگام ساخت‌وسازها دقت نظر کافی را داشته باشند، زیرا در صورتی که مصالحی پای درخت ریخته شود، ممکن است در لحظه اول خود را نشان ندهد، اما به مرور زمان ریشه آن را ناقص و عملیات حیات درخت را دچار مشکل می‌کند
وی با بیان اینکه در صورتی که مجبور به قطع درخت باشیم، در کمیسیون ماده ۷ که متشکل از پنج نفر شامل نمایندگان خدمات شهری، سازمان پارک‌ها، شورای اسلامی شهر و قاضی دادگستری است مسائل بررسی و رأی به حذف درخت داده می‌شود، اظهار می‌کند: بسیاری از شهروندان نسبت به این موضوع حساس شده‌اند و در بسیاری از موارد به‌رغم صدور مجوزها، به سازمان پارک‌ها و خدمات شهری مراجعه می‌کنند یا از طریق سامانه ۱۳۷، حتی به‌صورت حضوری در محل نسبت به این اقدام معترض هستند و تاکید دارند که در ظاهر درخت مشکلی ندارد، اما با ارائه مستندات، حذف درخت انجام می‌شود؛ البته دقت نظر شهروندان در این خصوص ارزشمند است.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه شهروندان می‌توانند نسبت به درختان حساس باشند، همان‌طور که در بسیاری موارد شاهد هستیم که در کوچه و خیابان اقدام به آبیاری درختان می‌کنند، می‌گوید: سفارش به انجام چنین اقداماتی در سابقه فرهنگی ما وجود دارد و کاشت و نگهداری درخت دارای بالاترین ثواب دارد؛ در مواردی نیز شهروندان از آب خاکستری که در خانه تولید می‌شود بدون اینکه مواد زائد و شیمیایی درون آن وجود داشته باشد برای آبیاری درخت استفاده می‌کنند.
سامع از شهروندان خواست هنگام ساخت‌وسازها دقت نظر کافی را داشته باشند، زیرا در صورتی که مصالحی پای درخت ریخته شود، ممکن است در لحظه اول خود را نشان ندهد، اما به مرور زمان ریشه آن را ناقص و عملیات حیات درخت را دچار مشکل می‌کند.
کمتر از یک درصد درختان شهر اصفهان خطرآفرین هستند
امیر رضایی، رئیس اداره فنی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: درختانی خطرآفرین هستند که طول عمر بالایی ندارند، برخی درختان همچون کبوده و سپیدار به‌ویژه در شهر اصفهان طول عمر بالایی ندارند، در واقع حدود ۳۵ تا ۴۰ سال عمر می‌کنند؛ این درختان اگر در فضای سبز بماند، به مرور دچار پوکی می‌شوند و احتمال سقوط زیادی دارد.
وی با بیان اینکه از طریق بازدید و تکمیل چک‌لیست‌هایی که توسط واحد باغبانی تهیه می‌شود، سن بهره‌برداری و فیزیولوژیک درخت تشخیص داده می‌شود، سپس علامت‌گذاری انجام و مجوز قطع گرفته می‌شود، می‌افزاید: این درختان، خطرآفرین هستند و احتمال سقوط زیادی دارند.
رئیس اداره فنی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان با بیان اینکه دسته دوم درختان خطرآفرین، درختانی هستند که بر اثر عوامل مختلف فیزیکی خطرآفرین به‌شمار می‌روند، این دسته شامل درختانی است که در پروژه‌های عمرانی شهر، تغییر عرض رفیوژها یا ساختمان‌سازی دچار آسیب به ریشه شده‌اند و با توجه به اینکه تعادل تاج و ریشه به‌هم خورده است، خطرآفرین می‌شوند و احتمال سقوط آن افزایش پیدا می‌کند.
رضایی با بیان اینکه درختی وجود دارد که شکل ظاهری درستی دارد و در دسته اول دوم قرار ندارد، اما درخت خطرآفرینی است، تصریح می‌کند: بیشتر این درختان شناسایی شده است، درختانی که نیاز آبی بالایی دارند و در سال‌های اخیر به دلیل محدودیت منابع آب، جاری نبودن مستمر زاینده‌رود و از دست رفتن یک‌سری منابع آب دچار تنش شدند، بنابراین در ظاهر سالم هستند، اما از داخل شرایط خوبی ندارند و مقاومت آن‌ها در برابر وزش باد کم شده است.
حدود سه میلیون و ۷۰۰ هزار اصله درخت و درختچه در شهر اصفهان وجود دارد که از این تعداد درختان خطرآفرینی که احتمال سقوط آن‌ها وجود دارد، بسیار کم است
وی با تاکید بر احتیاط و تردد نکردن شهروندان زیر درختان هنگام وزش باد می‌گوید: کمتر از یک درصد درختان شهر اصفهان خطرآفرین هستند، حدود سه میلیون و ۷۰۰ هزار اصله درخت و درختچه در شهر اصفهان وجود دارد که از این تعداد درختان خطرآفرینی که احتمال سقوط آن‌ها وجود دارد، بسیار کم است و بیشتر آن‌ها شناسایی شده‌اند.
رئیس اداره فنی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: تعدادی درخت وست و نارون که سال‌های گذشته در اصفهان کاشته شده است، بیشتر خطر سقوط دستک دارد، همچون درختان کبوده و سپیدار که پس از ۳۵ سالگی باید حذف شوند.
وی با اشاره به روند شناسایی درختان خطرآفرین خاطرنشان می‌کند: این درختان توسط کارشناسان پیمانکار فضای سبز شناسایی و گزارش آن به ناظرین و سازمان پارک‌ها و فضای سبز ارائه می‌شود و بلافاصله وارد روند بازدید و تعیین تکلیف می‌شوند.
رضایی با بیان اینکه اگر شهروندان احساس می‌کنند درختی خطرآفرین است، باید موضوع را به سامانه ۱۳۷ شهرداری اطلاع دهند، می‌افزاید: شهروندان می‌توانند نشانی را ارسال کنند، سپس توسط کارشناسان گیاه‌پزشکی و باغبانی سازمان موضوع را بررسی می‌کنند و اگر نتیجه چک‌لیست‌ها نشان‌دهنده خطرآفرینی درخت باشد، مجوز قطع آن از مراجع ذی‌ربط دریافت و به منطقه ابلاغ می‌شود و حذف درختان خطرآفرین انجام می‌گیرد.
به گزارش ایمنا، از آن جا که درختان خطرآفرین در فضای سبز شهری از اهمیت بالایی برخوردارند، شناسایی و کمی‌سازی شدت ریسک این درختان اجتناب‌ناپذیر است و تنها در این صورت امکان مدیریت ریسک و انجام اقدامات پیشگیرانه و به‌موقع فراهم می‌شود.
البته بیمه حوادث شهروندی شهرداری اصفهان چند سالی است که با انعقاد قرارداد با شرکت‌های بیمه معتبر اجرا می‌شود و از جمله مسئولیت‌های این بیمه می‌توان به حوادث طوفان و سقوط درخت روی شهروندان یا خودروی آن‌ها اشاره کرد؛ اگر حادثه‌ای برای شهروندان اصفهان رخ داد، می‌توانند با حضور پلیس حادثه را صورت‌جلسه کنند، البته نماینده شهرداری نیز در محل حادثه حضور پیدا می‌کند و مستندسازی حادثه را انجام می‌دهد و پس از مستند شدن حادثه، روند قانونی برای دریافت خسارت توسط شهروند حادثه‌دیده طی می‌شود.
نظر شما