به گزارش خبرنگار ایمنا، اهمیت بالای قلب به عنوان یک عضو حیاتی باعث شده نام این عضو برای یکی از روزهای سال به‌صورت جهانی ثبت شود، پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی از اولویت‌های وزارت بهداشت است، چراکه آمارها نشان می‌دهد مشکلات قلبی عروقی جزو علل اصلی مرگ و میر در کشور و جهان است، اهمیت بالای قلب به عنوان یک عضو حیاتی باعث شده نام این عضو برای یکی از روزهای سال به‌صورت جهانی ثبت شود.
نارسایی قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که قلب به اندازه‌ای ضعیف شود که قادر به گردش مناسب و کافی خون در بدن فرد نباشد، به همین دلیل به مشکلات زیادی برای او منجر می‌شود. محققان علت اصلی نارسایی قلبی را به بیماری قلبی نسبت داده‌اند، با این حال فشار خون بالا و دیابت نیز می‌تواند باعث ضعیف شدن قلب شود.
در موارد بسیار نادرتر، بیماری‌های مربوط به عضله قلب یا التهاب عضله ناشی از یک ویروس می‌تواند ابتلاء به نارسایی قلبی را برای افراد در پی داشته باشد. از دیگر مواردی که می‌تواند به این عارضه در افراد منجر شود می‌توان به وقفه تنفسی هنگام خواب، ابتلاء به سرطان و سبک زندگی ناسالم اشاره کرد.
۲۰ میلیون نفر در دنیا بر اثر بیماری‌های قلبی جان باختند
رامش حسین‌خانی، مسئول برنامه پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی و عروقی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، به مناسبت روز جهانی قلب اظهار می‌کند: هفتم مهرماه مصادف با ۲۹ سپتامبر به عنوان روز جهانی قلب در دنیا معرفی شده است و طی سال‌های گذشته این روز را مشخص کردند تا مردم را نسبت به سلامت قلب و بیماری‌های قلبی و عروقی حساس کنند؛ شعار روز جهانی قلب در سال جاری "با شناخت عوامل خطر بیماری‌های قلبی و عروقی از قلب خود مراقبت کنید"، است.
وی می‌افزاید: بیماری‌های قلبی و عروقی در کل دنیا مرگ‌ومیر بالاتری دارد، یعنی این بیماری در رأس علل مرگ‌ومیر در کل دنیا قرار دارد و اولین علت مرگ‌ومیر در کل دنیا به ویژه مرگ‌ومیر زودرس (زیر ۷۰ سال) را به خود اختصاص داده است.
مسئول برنامه پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی و عروقی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی تصریح می‌کند: در کل دنیا هر ساله حدود ۲۰ میلیون نفر بر اثر بیماری‌های قلبی و عروقی جان خود را از دست می‌دهند که اگر با سرطان و بیماری‌های دیگر مانند بیماری‌های تنفسی ریوی این بیماری را مقایسه کنیم، آمار بسیار بالاتری را به خود اختصاص داده است.
وی ادامه می‌دهد: از هر سه مرگ در دنیا یک مورد به دلیل سکته‌های قلبی و مغزی رخ می‌دهد، بین بیماری‌های قلبی و عروقی نیز حدود ۸۵ درصد از سکته‌ها، سکته‌های قلبی و مغزی هستند و سایر موارد بیماری‌هایی بوده که باعث مرگ‌ومیر افراد می‌شود.
حسین‌خانی می‌گوید: سکته‌های قلبی و مغزی فرایندی است که یک‌سری عوامل خطر دارد به همین دلیل مرگ‌ومیرها رخ می‌دهد و ما قصد داریم در روز جهانی قلب از این دست اتفاقات پیشگیری کنیم.
شیوع بالای مرگ‌ومیر براثر بیماری‌های قلبی در ایران
وی اضافه می‌کند: در ایران نیز از هر دو نفر یک نفر بر اثر بیماری‌های قلبی جان خود را از دست می‌دهند، یعنی اگر در دنیا ۳۳ درصد علت مرگ‌ها، قلبی و عروقی است در ایران حدود ۴۰ درصد است، بنابراین این بیماری در ایران شیوع بیشتری دارد.
مسئول برنامه پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی و عروقی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پاسخ به این سوال که چرا سکته‌های قلبی و مغزی رخ می‌دهد و چه اقدامی برای پیشگیری می‌توانیم انجام دهیم؟ اظهار می‌کند: این مورد به یک‌سری عوامل خطر و عللی که ایجاد می‌شوند، برمی‌گردد. یک سری از عوامل خطر مانند سن، سابقه خانوادگی قابل تغییر نیستند، اما در مورد شیوه زندگی می‌توان ۸۰ درصد مداخله کرد و سکته‌های قلبی و مغزی را کاهش داد.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر برای بیماری‌های قلبی و عروقی بر مصرف نمک تمرکز می‌کنیم، استاندارد مصرف نمک در طول روز پنج گرم است این در حالی بوده که مردم اصفهان روزانه ۱۰ گرم نمک مصرف می‌کنند؛ این موضوع باعث می‌شود که شیوع فشارخون، دیابت، بیماری اختلالات چربی خون و در نتیجه سکته‌های قلبی و مغزی بیشتر شود.
حسین‌خانی می‌گوید: این به این معنی نیست که ما می‌توانیم پنج گرم نمک را مصرف نکنیم، چون نمک از طریق مواد غذایی دیگر مانند نان، پنیر، دوغ و هر ماده غذایی دیگر به ویژه فست‌فودها و سس‌ها، نمک وجود دارد و به بدن می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه نباید برای پخت و پز غذاها از روغن‌های جامد استفاده کرد، اضافه می‌کند: این در حالی است که بسیاری از افراد روغن جامد مصرف می‌کنند، در حالی که روغن‌های مایع گیاهی مانند کلزا، آفتابگردان، ذرت و زیتون، روغن‌های بسیار خوبی هستند که می‌توان از آنها استفاده کرد. همچنین باید گفت روغن‌های نباتی جامد یک سم است که در منازل نباید استفاده شود.
مسئول برنامه پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی و عروقی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌گوید: در صنایع مواد غذایی شیرینی‌سازی و کیک، روغن‌های جامد مورد استفاده قرار می‌گیرد و از این طریق این نوع روغن به بدن انسان می‌رسد، اما دیگر نباید در منازل از این نوع روغن استفاده کرد، همچنین استفاده بیشتر از سبزیجات، میوه‌ها، فیبر، نان سنگک و بربری و سبوس‌دار مورد تاکید است.
وی با بیان اینکه تغذیه از اهمیت ویژه‌ای برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی برخوردار است، ادامه می‌دهد: مردم باید تحرک داشته باشند، از این رو توصیه می‌کنیم حداقل افراد پنج روز در هفته نیم ساعت فعالیت بدنی و حداقل پیاده‌روی داشته باشند.
حسین‌خانی تصریح می‌کند: برای کودکان زیر ۱۸ سال توصیه می‌کنیم برای فعالیت بدنی بازی داشته باشند، همچنین استفاده از صفحات موبایل، تلویزیون و کامپیوتر باید به زیر دو ساعت برسد، این در حالی است که هم بزرگسالان و هم کودکان همیشه در حال بازی کردن با گوشی هستند، این یعنی فرد به اضافه وزن و چاقی مبتلا می‌شود که یکی از عوامل خطر بیماری‌های قلبی و عروقی است.
افزایش احتمال سکته‌های قلبی با تشدید استرس
وی با بیان اینکه تمام بیماری‌ها از اضافه وزن، چاقی و کم‌تحرکی نشئت می‌گیرد، می‌افزاید: اضافه وزن و چاقی در کودکان بسیار شایع شده است، به طور تقریبی ۶۰ درصد افراد بزرگسال یا اضافه وزن دارند یا چاق هستند، همچنین حدود ۲۲ درصد از نوجوانان دچار چاقی و اضافه وزن هستند.
مسئول برنامه پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی و عروقی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌گوید: مصرف سیگار و دخانیات و قلیان به ویژه در جوانان و زنان از عوامل خطر دیگر بیماری‌های قلبی و عروقی است، همچنین قلیان هیچ قبحی ندارد و هر فرد در هر مکانی اقدام به قلیان کشیدن می‌کند که این موضوع بسیار مؤثر بوده و باعث سرطان نیز می‌شود.
وی اضافه می‌کند: اگر فردی نیز در معرض استرس مداوم و شدید قرار گیرد، احتمال سکته‌های قلبی و مغزی افزایش پیدا می‌کند، این در حالی است که می‌توان از این عوامل پیشگیری کرد و خود افراد باید بدانند شرایط به چه صورت است تا در معرض خطر قرار نگیرد.
حسین‌خانی با اشاره به اینکه آلودگی هوا یکی دیگر از عوامل خطر بیماری و سکته‌های قلبی و عروقی است، می‌گوید: یک چهارم علت مرگ و میرها براثر سکته‌های مغزی و قلبی براثر آلودگی هوا رخ می‌دهد؛ این در حالی بوده که اصفهان در تابستان و بهار و پاییز و زمستان شهر آلوده‌ای است، به همین دلیل آمار سکته‌های قلبی و مغزی در این روزها افزایش پیدا می‌کند.
وی با اشاره به آماری از بیماری‌های قلبی و عروقی در استان اصفهان خاطرنشان می‌کند: شیوع سکته‌های قلبی و مغزی حدود هفت درصد در استان اصفهان است، در حالی که آمار شیوع سکته‌های قلبی و مغزی در کشور حدود شش درصد بوده، این یعنی شیوع سکته‌های قلبی و مغزی در اصفهان از میانگین کشوری حدود نیم تا یک درصد بیشتر است.
بیش از ۳۲ درصد علل مرگ‌ومیر در دنیا به دلیل ابتلاء به بیماری‌های قلبی است
محمدحسین رحیمی، متخصص قلب و عروق در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه بیش از ۳۲ درصد علل مرگ‌ومیر در دنیا به دلیل ابتلاء به بیماری قلبی رخ می‌دهد، اظهار می‌کند: تحقیقات نشان می‌دهد که چهار عامل فشارخون، دیابت، بالا بودن چربی در بدن و استعمال دخانیات احتمال ابتلاء به بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهد، وراثت، تغذیه، سبک زندگی ناسالم و تحرک نداشتن و فعالیت بدنی هم تأثیر بسزایی بر ابتلاء به بیماری‌های قلبی دارد.
وی استعمال دخانیات را علت اصلی سن ابتلاء به بیماری‌های قلبی به ویژه سکته قلبی دانست و می‌افزاید: پژوهش‌ها حاکی از آن است که کشیدن قلیان معادل صدها نخ سیگار است و با توجه به افزایش استعمال این ماده دخانی سن ابتلاء به بیماری قلبی و عروقی به‌شدت کاهش پیدا کرده است.
متخصص قلب و عروق تصریح می‌کند: استرس و اضطراب دیگر عامل افزاینده ابتلاء به بیماری‌های قلبی است که در دنیای امروز سطح استرس در بیشتر افراد به‌شدت افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه برخی بیماری‌ها باعث نارسایی، تنگی و گشادی دریچه‌ها می‌شوند، ادامه می‌دهد: شایع‌ترین بیماری‌های قلبی عروقی شامل بیماری عروق کرونر قلب مانند حمله‌های قلبی و بیماری عروق مغزی مانند سکته مغزی است.
رحیمی درد هنگام فعالیت را یکی از نشانه‌هایی ابتلاء سکته قلبی و بیماری کرونر دانست و خاطرنشان می‌کند: درد در سینه، فشار روی دست، تعریق و تهوع، ضعف و بی‌حالی از نشانه ابتلاء فرد به بیماری عروق کرونری قلب است.
اقدامات فوری پزشکی و راهکارهای خانگی پس از تشخیص مشکل قلبی
کیان حشمت قهدریجانی، متخصص قلب و عروق در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه گرفتگی رگ قلب شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر در بیشتر کشورهای جهان از جمله کشور ایران است، اظهار کرد: مانند تمامی رگ‌های بدن رگ‌های قلب نیز ممکن است دچار گرفتگی و تنگی شوند که این گرفتگی برای فرد علائمی را به وجود می‌آورد، هنگامی که تنگی رگ‌های قلب شدید و ناگهانی باشد، ممکن است فرد دچار "آنفارکتوس" یا همان سکته قلبی که تهدید کننده حیات است، شود، سکته قلبی ممکن است با ایست قلبی همراه باشد.
وی ادامه داد: علائمی بیماری تنگی رگ‌های قلب، درد قفسه سینه در ناحیه پشت جناغ و با ماهیت فشارنده است و با انجام فعالیت‌های سنگین، خوردن غذای سنگین، در معرض هوای سرد قرار گرفتن و استرس ایجاد و با استفاده از قرص‌های زیر زبانی و استراحت این دردها بهتر می‌شود، علاوه بر این این درد می‌تواند در دست چپ، پشت کمر و حتی در دست راست هم انتشار یابد و همچنین درد ناحیه قفسه سینه که به فک تحتانی انتشار پیدا می‌کند نیز جز دردهای قلبی است، بیماری تنگی رگ‌های قلبی علاوه بر دردهای قلبی علائم دیگری مثل تنگی نفس‌های فعالیتی، ایجاد خستگی شدید هنگام انجام فعالیت‌های معمول را نیز دارد.
متخصص قلب و عروق با توضیح اینکه وقتی فرد با نشانه‌های این بیماری به پزشک مراجعه می‌کند اولین اقدامی که برای او انجام می‌گیرد، گرفتن نوار قلب است، اضافه کرد: نکته قابل توجه این است که گرفتگی رگ‌های قلب در حدود بیش از ۵۰ درصد موارد در نوار قلب نشان داده نمی‌شود و ممکن است نوار قلب نرمال باشد، بنابراین نوار قلب نرمال رد کننده بیماری گرفتگی رگ‌های قلب نیست و روش‌های تشخیصی دیگری مثل تست ورزش، اسکن هسته‌ای یا سیتی آنژیو، و آنژیوگرافی باید استفاده شود، روش استاندارد تشخیص گرفتگی رگ‌های قلبی آنژیوگرافی است.
وی خاطر نشان کرد: مانند تمامی رگ‌های بدن، رگ‌های قلب، دست و پا نیز دچار تنگی و گرفتگی می‌شود که تنگی رگ‌های دست نسبت به بقیه نادرتر و تنگی رگ‌های پا نسبتاً شایع‌تر است، علائم گرفتگی رگ‌های پا، درد در ناحیه عضلات پاها هنگام فعالیت مانند وقتی که فرد مسافتی را طی می‌کند، است که معمولاً با استراحت کردن بهتر می‌شود، البته کاهش نبض‌های اندام‌های تحتانی نیز از دیگر علائم این بیماری است، اما نشانه‌های این بیماری در دست، درد در این ناحیه بخصوص زمانی که فرد با دستش در حال انجام فعالیت است، می‌باشد.
حشمت داشتن سابقه خانوادگی مثبت و ژنتیکی را مهم‌ترین ریسک فاکتور در بیماری گرفتگی رگ‌های قلب و اندام تحتانی وجود دانست و گفت: داشتن سابقه خانوادگی مثبت عامل بسیار بسیار مهمی خواهد بود و از جمله دیگر ریز فاکتورهایی که فرد را مستعد ابتلاء به این بیماری می‌کند، می‌توان به دیابت، فشار خون، چربی خون، سن بالا، چاقی و عدم فعالیت فیزیکی و سیگار کشیدن اشاره کرد، تنگی رگ‌های پا در افراد سیگاری نسبتاً شایع‌تر از بقیه است.
وی با اشاره به اینکه عوارضی که بیماری تنگی رگ‌های قلب برای افراد به دنبال دارد، فرد را وادار به کاهش فعالیت‌های روزانه می‌کند و با این روند کیفیت زندگی فرد دچار مشکل خواهد شد، افزود: همچنین بیمار مستعد سکته قلبی (بسته شدن ناگهانی رگ قلب) نیز است که در واقع تهدید بزرگی برای ادامه حیات او خواهد بود و حتی ممکن است منجر به ایست قلبی شود که نارسایی قلبی پیش رونده و در مواردی ایجاد آریتمی‌های قلبی را به دنبال دارد.
متخصص قلب و عروق و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: گرفتگی رگ‌های قلب به مرور زمان و به تدریج ممکن است باعث انسداد و بسته شدن ناگهانی رگ قلب و یا سکته قلبی شود، بیماری که با تنگی تدریجی و مزمن رگ‌های قلب یا "آنژین پایدار" مواجه می‌شود، باید به پزشک مراجعه کند تا آزمایش‌های تشخیصی مثل نوار قلب، اکو و تست ورزش برایش صورت بگیرد و چنان چه مشخص شود که فرد دچار این بیماری است، درمان کامل برای او انجام خواهد شد.
وی انجام برخی راهکارهای خانگی در موارد شدید و خطرناک را کمک خوبی برای بیمار دانست و تصریح کرد: علائم سکته قلبی درد شدید در ناحیه قفسه سینه همراه با تعریق سرد، حالت تهوع و استفراغ است و اولین اقدامی که فرد و یا اطرافیانش باید انجام دهند، تماس با اورژانس است تا بیمار هرچه زودتر به بیمارستان منتقل شود، اما تا رسیدن آمبولانس باید بیمار در حالت دراز کش قرار بگیرد، از انجام هرگونه فعالیتی خودداری نماید، اگر در خانه آسپیرین وجود دارد به بیمار بدهند تا بجود و از دادن هر گونه خوردنی و آشامیدنی مثل آب قند و … به بیمار جلوگیری شود.
تشخیص گرفتگی عروق با اکو و مراحل آنژیوپلاستی
حشمت با تاکید اینکه بیمارستان چمران و خورشید در اصفهان ۲۴ ساعته به بیماران اورژانسی قلب خدمات ارائه می‌دهند، اضافه کرد: بعد از انجام معاینات فیزیکی در بیمارستان، انجام یک سری آزمایش‌های خون و نوار قلب (فردی که سکته قلبی کرده است، نوار قلبش غیر طبیعی خواهد بود)، تجویز دارو و آنژیوگرافی برای بیمار صورت می‌گیرد، اگر در آنژیوگرافی مشخص شود که فرد دچار گرفتگی رگ قلب شده، با بالن و "استنت" گذاری رگ درگیر را باز می‌کنند.
وی خاطر نشان کرد: اکو روش تشخیصی گرفتگی رگ‌های قلب نیست، بلکه یک روش کمکی است و به صورت غیر مستقیم رگ‌های قلب را بررسی می‌کند، این روش بیشتر برای بررسی دریچه‌ها و پمپاژ انجام می‌شود و در واقع بیشتر برای بررسی عوارض گرفتگی قلب است، نه خود گرفتگی قلب.
متخصص قلب و عروق ادامه داد: آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی با هم متفاوت هستند و آنژیو گرافی یک روش تشخیصی است و برخلاف فکر عامه مردم یک روش درمانی نیست و فرد در بیمارستان بستری می‌شود، از طریق رگ‌های دست و یا پا وارد رگ‌های قلب می‌شوند و یک نوع ماده تزریق می‌کنند تا مشخص شود رگ‌های قلب گرفتگی دارد یا خیر و یا اینکه چند درصد گرفتگی وجود دارد، اما آنژیوپلاستی مرحله دوم است و بعد از انجام آنژیوگرافی صورت می‌گیرد، در صورتی که مشخص شود رگ گرفتگی دارد در روش آنژیوپلاستی با بالن و یا همان "استنت" گذاری گرفتگی رگ را باز می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه شیوع گرفتگی رگ‌های قلب در مردان و زنان در سنین مختلف متفاوت است، اظهار کرد: معمولاً مردان در سنین پایین‌تر و از حدود ۴۰ سال به بالا بیشتر در معرض خطر هستند، اما زنان تا قبل از دوران یائسگی‌شان کمتر در معرض ابتلاء به این بیماری قرار می‌گیرند و شانس ابتلای زنان در سن‌های بالا و بعد از دوران یائسگی با مردان برابر است، همچنین علائم این بیماری در مردان و زنان تفاوت چندانی ندارد و فقط در زنان به خاطر ماهیت فیزیولوژیکی‌شان ممکن است نشانه‌های بیماری مبهم‌تر باشد.
حشمت افزود: هر دردی در قفسه سینه اولین تشخیصی که برایش صورت می‌گیرد، بیماری‌های قلبی است، چرا که این بیماری تهدید کننده حیات فرد است و اهمیت ویژه ای دارد، اما دردهای قفسه سینه ممکن است، نشانه بیماری‌های دیگری مانند دردهای قلبی غیر از رگ‌های قلب مثل تنگی دریچه‌ای، پارگی آئورت و یا بیماری‌های غیر قلبی مانند گوارشی (التهاب مری و معده)، بیماری‌های ریوی (مثل آمبولی ریه)، دردهای عضلانی-اسکلتی (مثل گرفتگی عضلات)، بیماری‌های عفونی (مثل زونا) باشد و در تشخیص‌های افتراقی (احتمالی) بیماری‌های قلبی قرار بگیرند.
نظر شما