به گزارش خبرنگار ایمنا، با انتشار ویروس کووید ۱۹ از اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی، وضعیت جهان و روش زندگی انسان‌ها تغییر پیدا کرد، به خصوص در ماه‌های نخست این پاندمی سالمندان بیش از هر گروه دیگری آسیب دیدند و این آسیب تنها به سلامت جسمی آنان محدود نشده است، بلکه تأثیر پیامدهای روانی اجتماعی بحران کرونا بر کیفیت زندگی سالمندان انکارناپذیر است. در واقع سالمندان از جمله گروه‌های آسیب پذیر در بحران‌های مختلف از جمله بحران به وجود آمده از ویروس کووید ۱۹ هستند، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله فیزیکی سبب شده این گروه از جمعیت در انزوا و تنهایی مضاعف‌تری نسبت به قبل قرار بگیرند.
امری که علاوه بر سلامت فیزیکی، سلامت روحی و روانی آنها را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است، در بسیاری از کشورهای توسعه یافته زیرساخت‌هایی برای حمایت از این قشر اندیشیده شده است چرا که سالمندان آسیب پذیری بیشتری نسبت به ویروس کرونا دارند و برای پیشگیری، بهتر است تا حد امکان کمتر با دیگران در تماس نزدیک باشند. در شرایط فعلی عده‌ای از سالمندان به دلیل احساس تنهایی که بیش از پیش به آنها غلبه کرده است از فرزندان خود انتظار دارند همانند گذشته به آنها سر بزنند و این در حالی است که همگی باید بدون احساس افسردگی و ناامیدی، تنها زندگی کردن در شرایط پاندمی کووید ۱۹ را بپذیرند.
هر چند تعداد زیادی از سالمندان این روزها واکسن زده‌اند و شاید این تصور را داشته باشند که دیگر از گرفتن ویروس مصون شده‌اند، اما این تفکر اشتباه بوده و ضروری است همه اقشار به ویژه سالمندان که جسم آسیب پذیرتری دارند نسبت به پروتکل‌ها توجه لازم را داشته باشند چرا که زدن واکسن هم به معنای مبتلا نشدن نیست. از سوی دیگر باید بدانیم برای بیشتر سالمندان، احساس تنهایی تجربه‌ای است که در ایام قرنطینه بیان می‌شود، در روزهای سخت کرونایی همین سر نزدن و تماس نداشتن با سالمندان چه بسا آنها را افسرده و گوشه گیر می‌کند به طوری که برخی از این سالمندان در این ایام دچار افسردگی می‌شوند و این اتفاق روح و روان آنها را بیشتر به خطر می‌اندازد. در پاندمی کرونا فاصله‌گذاری اجتماعی، با وجود همه فوایدی که داشت، به تنهایی و انزوای سالمندان دامن زده است به ویژه بر سلامت روانی سالمندانی که آمادگی ابتلاء به افسردگی را داشتند، تأثیر منفی گذاشته است.
تغییرات ظاهری و کاهش توانایی‌ها در سالمندی
حمید نصیری مشاور و روانشناس بالینی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به کاهش توانایی‌ها و تغییرات بدن انسان در دوران سالمندی، اظهار می‌کند: دوران سالمندی دورانی است که تصویر بدنی افراد از خودشان تغییر پیدا می‌کند، انسان بعد از طی کردن دوران کودکی و رسیدن به مرحله نوجوانی و جوانی قوی‌تر می‌شود و در بزرگسالی و میانسالی تغییرات بدنی زیادی پیدا نمی‌کند، اما در دوران سالمندی بدن انسان تغییر پیدا کرده و توانایی‌های او کاهش می‌یابد.
وی اضافه می‌کند: افراد مسن وقتی وارد سال‌های سالمندی می‌شوند احساس می‌کنند قبلاً می‌توانستند لوازم و اشیا خانه را به آسانی جابجا کنند و در این دوران دچار ضعف شدند و توانایی قبلی را ندارند، با نگریستن در آینه و مشاهده سپیدی کامل موها و تغییرات ظاهری دوره سالمندی را به وضوح حس می‌کنند.
این روانشناس بالینی، تاکید می‌کند: در دوران سالمندی افراد به خوبی خاطرات خوب گذشته را مرور می‌کنند و با نگریستن به کارهای مثبت و منفی و خطاهایی که داشته‌اند، در دوره سالمندی تلاش دارند تا بهتر عمل کنند و همه این موارد و دغدغه‌ها می‌تواند دوران پرتنشی در سالمندی فراهم کند.
نصیری، تصریح می‌کند: بسیاری از علایق انسان مثل تفریحات، روابط اجتماعی و موارد دیگر در دوران سالمندی کاهش پیدا می‌کند، در دوران سالمندی افراد با مرگ عزیزان خود مانند خواهر و برادرها و دوستان مواجه می‌شوند و کنار آمدن با این مسئله یک مشکل بسیار بزرگ در این دوران محسوب می‌شود، از سوی دیگر افراد سالمند به آرامی شغل خود را از دست داده و بازنشسته می‌شوند و بعد از بازنشسته شدن مانند گذشته قادر به انجام همه کارها نیستند، باید بتوانند با تبعات بازنشستگی و پیامدهای مالی و اجتماعی این دوران کنار آمده و شرایط را بپذیرند.
نقص‌های دوران سالمندی را بپذیریم
وی می‌افزاید: باید افراد بپذیرند که در دوران سالمندی تعدادی از بیماری‌ها بر اساس برنامه ژنتیکی و فیزیولوژیکی بدن آنها مانند بیماری فشار خون، قلبی و عروقی، دیابت، مشکلات مفصلی و بیماری‌های دیگر وابسته به آسیب پذیری‌های فیزیولوژیک بدن است و باید بتوانند با این نقص‌ها کنار آمده و به زندگی معمول ادامه دهند.
این مشاور خانواده، اظهار می‌کند: سالمندان باید تغییر در روابط را بپذیرند، شاید در گذشته در بسیاری از موارد اظهارنظر می‌کردند و همه نظر آنها را می‌پذیرفتند، اما در دوره سالمندی این وضعیت تغییر پیدا می‌کند و این اتفاق بستری برای سالمندان فراهم می‌کند که آرام آرام از نظر روانشناختی دستخوش تغییرات و افسردگی شوند و سالمندان در این دوران با موقعیتی مواجه می‌شوند که احساس می‌کنند دیگر نمی‌توانند با دیگران روابط اجتماعی و مشارکت پذیری داشته باشند.
نصیری، تاکید می‌کند: به خصوص با پیشرفت تکنولوژی و مسائل محیطی، وجود اینترنت و گوشی‌های تلفن همراه بعضی از سالمندان هم پایی در این موضوع را ندارند و یا اینکه نمی‌توانند و یا رغبتی به استفاده از این ابزارها و تکنولوژی‌ها را ندارند، این اتفاق باعث می‌شود از روابط اجتماعی کنار گذاشته شوند و بستری را فراهم می‌کند که احساس غمگینی و اعتماد به نفس پایین در آنها افزایش پیدا می‌کند.
لزوم همدلی کردن و توجه به احساسات سالمندان
وی اضافه می‌کند: باید بتوانیم این موضوع را درک کرده و از زاویه دید یک سالمند به آن نگاه کنیم، در حقیقت باید به همدلی و مشارکت کردن سالمند توجه داشت و به احساسات سالمندان برای تأمین سلامت روحی و کاهش افسردگی آنها توجه کرد، در این صورت خانواده‌ها می‌توانند سالمندان سالم‌تری در پاندمی کرونا در کنار خود داشته باشند.
این مشاور و روانشناس بالینی، اظهار می‌کند: باید به این مسئله توجه کنیم که وظیفه مراقبت در قبال سالمندان را داریم، باید حواس مان باشد که همان طور که از کودک خودمان مراقبت می‌کنیم که مشکلی پیدا نکند باید حواسمان به سالمندان هم باشد و هر چه قدر بتوانیم به افراد مسن بیشتر توجه کرده و از زاویه دید آنها به مسائل نگاه کنیم اینگونه می‌توانیم زندگی با آرامش بیشتری در این دوران برای آنها فراهم کنیم.
فرصت بهتری برای زندگی سالمندان ایجاد کنیم
وی می‌افزاید: اگر بتوانیم از زاویه دید سالمندان به موضوع نگاه کنیم می‌توانیم فرصت بهتری برای زندگی سالمندان ایجاد کنیم، در دوران سالمندی بیماری‌های مختلف جسمی مانند دیابت، فشارخون، کم و پرکاری تیروئید و بیماری‌هایی مانند روان‌پزشکی یا روانشناختی وجود دارد که یا بسترهای ژنتیکی و محیطی دارند و یا با بسترهای مختلف زیستی، روانی و اجتماعی خود را نشان می‌دهند و افسردگی سالمندی یکی از این بیماری‌هاست که جزو بیماری‌های شایع روان‌پزشکی محسوب می‌شود.
این مشاور خانواده، تصریح می‌کند: شیوع بیماری افسردگی در اپیدمی کرونا بین سالمندان افزایش داشته و نکته مهم این است که چه عواملی این اختلال را تشدید می‌کند، دو مسئله اصلی وجود دارد که در دوره سالمندی می‌تواند عارضه افسردگی را بیشتر کند، یکی از دست دادن همسر و دوم مبتلا شدن به یک بیماری جسمی مزمن مانند فشارخون، چربی، ساییدگی استخوان و موارد دیگری که سالمندان را در این سن درگیر می‌کند، بنابراین توجه، همدلی و مشارکت کردن با سالمندان برای کاهش انزوا، تنهایی و پیشگیری از بروز افسردگی‌ها در این دوران حائز اهمیت است.
سالمندان در کرونا تنهایی بیشتری تجربه کردند
آرزو شاه‌میوه اصفهانی روانشناس و مدرس دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص تنهایی افسردگی سالمندان در اپیدمی کرونا، اظهار می‌کند: متأسفانه در دو سال اخیر به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا رفت و آمدها کمتر شده و بسیاری از افراد نگران مرگ عزیزان خود به خصوص افراد مسن‌تر هستند، این اتفاق باعث شد سالمندان در کرونا تنهایی بیشتری را تجربه کنند و این تنهایی آسیب‌های زیادی برای آنها به دنبال داشته است.
وی می‌افزاید: احساس تعلق به خانواده از کودکی تا سالمندی یک نیاز اساسی است که در همه افراد وجود دارد و اگر این احساس تنهایی به وجود بیاید در واقع آن حس تعلق به نوعی خدشه‌دار می‌شود و باعث می‌شود لطمه‌های جبران ناپذیری به روح و روان فرد وارد کند.
این روانشناس تصریح می‌کند: ممکن است تنها ماندن سالمندان در روزهای سخت کرونایی در خانه باعث مشکلاتی مانند اضطراب، وسواس فکری و افسردگی شود و در کنار آن سالمندان به نوعی با شنیدن خبرهای بد و فوت اقوام و دوستان احتمال دارد دچار اضطراب مرگ شوند و این اضطراب مرگ در وجود آنها شدت پیدا کند به اندازه‌ای که احتمال دارد خودشان اجازه ندهند که افراد دیگر با آنها رفت و آمد داشته باشند، به دلیل اینکه پاندمی وسواس فکری را هم بالا می‌برد و اضطراب آنها را چند برابر می‌کند.
لزوم کاهش اضطراب سالمندان در پاندمی
شاه میوه در مورد راهکارهای کاهش اضطراب سالمندان در پاندمی کرونا، تاکید می‌کند: اولین راه حل، تقویت سیستم ایمنی بدن سالمندان است، اگر مصرف انواع ویتامین‌ها، روش‌های پیشگیری از ابتلاء به ویروس، تغذیه مناسب، خواب کافی فراهم شود برای کاهش اضطراب سالمندان در اپیدمی بسیار مؤثر است. دوم اینکه اگر قرار است رفت و آمد در خانواده برقرار باشد هم به کوچکترها و بزرگترها توصیه شود که رعایت فاصله اجتماعی، موارد پیشگیری و توجه به پروتکل‌ها بهداشتی را در اولویت قرار دهند و اگر ارتباطی هست با توجه به همه موارد پیشگیری از ابتلاء به کرونا انجام شود.
این مدرس دانشگاه، اظهار می‌کند: استفاده از راه‌های ارتباطی مانند ارتباط تصویری با سالمندان در فضای مجازی بسیار کمک کننده است، خانواده‌ها رعایت این موارد را حتماً باید در برنامه روزانه خود و ارتباط با قشر سالمند داشته باشند تا او احساس تنهایی و طردشدگی نکند، به دلیل اینکه جریان پاندمی به او این حس را می‌دهد که کرونا باعث شده تا فرزندان او بهانه داشته باشند و سراغی از او نگیرند، بنابراین فرزندان با استفاده از راه‌های ارتباطی دیگر به خصوص ارتباط تصویری حتماً با افراد مسن برای کاهش تنهایی و افسردگی آنها ارتباط برقرار کنند.
وی اضافه می‌کند: کار کردن با فضای مجازی، ارتباط با رسانه‌های جمعی، ورزش کردن و تحرک بدنی در کرونا را به سالمندان یاد دهیم تا بتوانند در خانه و قرنطینه کرونایی سرگرم باشند، در صورت امکان حتماً برای آنها وسایلی با صفحه نمایش بزرگ‌تر برای کار کردن در فضای مجازی تهیه کنیم تا فونت‌های درشت‌تری داشته باشد و سالمندان بتوانند در فضاهای مجازی ارتباط‌های بهتری با فرزندان و اعضای خانواده داشته باشند.
سالمندان از شنیدن اخبار بد کرونایی دوری کنند
این دکترای روانشناسی، تصریح می‌کند: از دیگر راهکارها استفاده از فعالیت‌های سرگرم کننده برای پر کردن زمان سالمندان در کرونا است، فیلم تماشا کردن، باغبانی کردن، فعالیت‌های ورزشی، مراقبت از یک حیوان خانگی هم می‌تواند سالمندان را در کرونا سرگرم کند، از موارد دیگری که در پاندمی کرونا بهتر است رعایت شود، اینکه سالمندان از شنیدن اخبار بد کرونایی دوری کنند تا اضطراب کمتری داشته باشند، اطرافیان می‌توانند حس قدرشناسی و خوب بودن را به سالمندان القا کنند و از آنها سپاسگزاری کنند، این اتفاق از ابتلاء به افسردگی در سالمندان جلوگیری می‌کند.
شاه میوه، تاکید می‌کند: می‌توان تعدادی از مسئولیت‌های سبک خانواده را به سالمندان واگذار کرد و نظر آنها را در فعالیت‌های روزمره سوال کرد تا احساس مفید بودن در آنها ایجاد شود، از سالمندان بخواهیم خاطرات قدیمی خود را در فضای مجازی تعریف کنند و این اتفاق باعث شادی سالمندان و فعال بودن سیستم مغز آنها می‌شود، از دیگر راهکارهای مفید برای کاهش انزوا و افسردگی سالمندان در کرونا استفاده از موسیقی در فضای اطراف سالمند است و بیشتر موسیقی‌هایی را که آنها دوست دارند پخش کنیم و انجام ورزش‌های سبک نیز برای حس شادابی آنها بسیار مفید و کمک کننده است.
نظر شما