به گزارش خبرنگار ایمنا، مددکاری اجتماعی، خدمتی حرفهای است که بر پایه دانش و مهارتهای خاص قرار گرفته و هدف آن، کمک به افراد، گروهها و در نهایت جامعه است، در واقع مددکاری اجتماعی حرفهای است که به تمام اقشار جامعه کمک میکند تا رفاه فردی و اجتماعی خود را ارتقا بخشند و هدف آن کمک به افراد در توسعه مهارتهای خود و توانایی آنها در استفاده از منابع خود و جامعه برای حل مشکلات است، مددکاری اجتماعی علاوه بر بررسی، کاهش و رفع مشکلات فردی و شخصی به مسائل اجتماعی گستردهتر مانند فقر، بیکاری و خشونتهای خانگی نیز میپردازد.
مددکاری، حرفهای یاورانه است که از تلاشی وافر برای بازگرداندن دلهای مضطرب به زندگی دوباره حکایت میکند، در این میان حضور مددکاران اجتماعی برای کاهش آسیبهای فردی و اجتماعی به عنوان یکی از نیازهای مشهود جامعه امروز شناخته میشود. مددکاران اجتماعی در هر سه بُعد فردی، گروهی و جامعهای فعالیت دارند. آنها در بخش فردی به عنوان یک متخصص فرارشتهای از دانشهای مختلفی ازجمله روانشناسی، جامعهشناسی، مردمشناسی، دین، هنر و اقتصاد استفاده میکنند تا به حل مشکلات مردم کمک کنند.
مددکاران اجتماعی گاهی نقش یک روانشناس و مشاور را ایفا میکنند و در مواردی نیز در نقش جامعهشناس، مردم شناس و یا کارشناس اقتصادی و اخلاقی مداخله کرده و به مراجعه کنندگان کمک رسانی میکنند و به یقین مددکاری اجتماعی یکی از ضروریترین نیازهای جامعه امروز به شمار میرود.
سابقه ۶۳ سال فعالیت مددکاری اجتماعی در ایران
سیدحسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران، در گفت وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به سابقه ۶۳ سال فعالیت مددکاری اجتماعی در کشور، اظهار کرد: مددکاری در کشور قریب به ۶۳ سال سابقه دانشگاهی دارد، در دانشگاههای مختلف افراد فارغالتحصیل میشوند و در سازمانهای مختلف فعالیتهای مددکاری را انجام میدهند، کارشناس مددکاری اجتماعی قوی باید برخوردار از ویژگیهایی فردی (خوش خلقی، صداقت، تعهد، نوع دوست و رازداری) و دیگر ویژگیهای مختص مددکار اجتماعی باشد.
وی میافزاید: برای مددکار اجتماعی بودن تنها داشتن مدرک دانشگاهی مهم نیست و زمانی یک مددکار اجتماعی برخوردار از چهار ویژگی اصلی این حرفه باشد میتواند ادعای کارشناس بودن داشته باشد، ویژگی اول اینکه نسبت به موضوعهای مرتبط با مددکاری اجتماعی و گروههای هدف مددکاری اجتماعی شناخت علمی داشته و در کنار آن آشنا به روشها و دروس تخصصی مددکاری اجتماعی باشد، احتمال دارد یک مددکاری اجتماعی در حوزه توانبخشی، دیگری در حوزه زندان یا بیمارستان فعال باشد و همه مددکاران شبیه هم نیستند. بنابراین شناخت علمی نسبت به موضوعها و گروههای هدف مددکاری اجتماعی در مؤسسه محل کار اولین ویژگی بارز یک مددکار اجتماعی است، شناخت علمی مددکار اجتماعی منظور شناخت سطحی نیست و شناختی متفاوت با قبل از دانشگاه مد نظر است.
عضو هیئت رئیس انجمن مددکاری اجتماعی منطقه آسیا و اقیانوسیه فدراسیون جهانی، تاکید میکند: ویژگی دوم شناخت قوانین، مقررات و افراد مرتبط با همان موضوعها و گروههای هدف مددکاری اجتماعی به تناسب گروهها است، تعدادی از مددکاران اجتماعی در حوزه افراد دارای معلولیت، برخی در بخش افراد آسیب دیده و عدهای در حوزه اعتیاد یا کودک آزاری فعالیت میکنند و قوانین و مقررات برای همه مددکاران اجتماعی یکسان نیست و شناخت قوانین و مقررات برای ارتباط با این افراد بسیار مهم است.
موسوی چلک، ادامه میدهد: ویژگی سوم شناخت ساختار است، باید مددکار اجتماعی در ارتباط با موضوعات مرتبط و گروههای هدف مسئولیتهای خود را بداند، آگاه به فعالیت در حوزههای کودکان کار، توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، مدرسه، بیماری ایدز و بیماران خاص باشد و مددکار اجتماعی با شناخت ساختار میتواند ارجاع درست داشته باشد.
وی تصریح میکند: شناخت منابع اجتماعی چهارمین ویژگی یک مددکار اجتماعی است، یعنی باید بداند در ارتباط با موضوعها و گروههای هدف مؤسسه محل کار چه خدماتی ارائه میشود و شناخت منابع اجتماعی یکی از انتظاراتی است که از مددکاران اجتماعی داریم، باید جزئیات همه خدمات به گروهها (نحوه پذیرشها، روزانه و یا شبانهروزی، دارای هزینه و یا بدون هزینه بودن، ارجاعی یا خود معرف) را بشناسد و در واقع کتاب اول خدمات اجتماعی باشد و سطح اطلاعات او از داشتن یک شماره تلفن بیشتر باشد.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران، اظهار میکند: مددکار اجتماعی بسیاری از مواقع مجبور به ارجاع دادن مددجو است و ارجاع صحیح زمانی اتفاق میافتد که او آگاه به منابع اجتماعی باشد و گروههای هدف را به خوبی بشناسد تا به مددجو کمکهای لازم را ارائه دهد. علاوه بر این چهار ویژگی کلیدی و محوری یک مددکار اجتماعی باید آگاه به پژوهش و علوم دیگر بوده و و مدیریت، برنامهریزی، بودجه بندی، تسهیل گری و حمایت طلبی را هم بداند.
وی اضافه میکند: در کشور قریب به ۶۳ سال از ارائه خدمات مددکاری اجتماعی به مردم میگذرد که این خدمات برخوردار از نقاط قوت و ضعفها است، در عین حال نیازها و خلاءهای جدی هم دارد، نداشتن سازمان نظام مددکاری اجتماعی یکی از دغدغهها است و طرح این موضوع در مجلس هم ارائه شده و در حال پیگیری است.
حرفه مددکاری اجتماعی نیازمند سازمان مجزا در جامعه
موسوی چلک درباره اینکه داشتن سازمان نظام مددکاری میتواند یک حمایت صنفی خوب و قانونی باشد، میگوید: سازمانهای نظام مهندسی، روانشناسی، پزشکی، مشاوره و روانشناسی، منابع طبیعی و دامپزشکی برخوردار از این پشتوانه قانونی هستند و حرفه مددکاری اجتماعی هم نیازمند سازمانی مجزا برای نظم دادن بیشتر در جامعه و برخوردار از پشتوانه قانونی است. بسیاری از مدیران مربوط به مددکاری اجتماعی در اکثر سازمانهای کشور تخصص مددکاری را ندارند و نمیتوانند راهبری درستی در این حوزه داشته باشند و این مورد چالش دیگر حوزه مددکاری اجتماعی است و برخی از سازمانها به طور عمدی به دنبال تضعیف حرفه مددکاری اجتماعی هستند، وجود قوانین متفاوت برای مددکاری اجتماعی باعث میشود این حرفه راه خود را به درستی پیدا کند.
وی تاکید میکند: امروز در بخش مجازات جایگزین، تشکیل پرونده شخصیت، موضوع میانجیگری، اورژانس اجتماعی، سالمندی، کودکان، بیخانمانها، اعتیاد، زنان، اشتغال، توانمندسازی، بهداشت، درمان، سوانح، حوادث، بلایا، مدیریت بحران نیروی انتظامی، دادگستری، زندان، هلال احمر، شهرداری، متکدیان، اتباع بیگانه، بانکها و ارتش حوزه مددکاری اجتماعی فعالیت میکند.
عضو هیئت رئیس انجمن مددکاری اجتماعی منطقه آسیا و اقیانوسیه فدراسیون جهانی، اظهار میکند: متأسفانه آموزش و پرورش هنوز اقدام به تشکیل اداره مددکاری اجتماعی نکرده است و این اتفاق بزرگترین نقطه ضعفی است که در حوزه مددکاری اجتماعی کشور داریم، آموزش و پرورش یکی از بهترین کانونها برای استقرار مددکاران اجتماعی است. اصلاح مدرسه برای داشتن جامعه سالم لازم است، مدرسه بهترین بستر برای دریافت خدمات مددکاری اجتماعی است، در دو سال اخیر اقدامات و برنامههای مختلفی در نهاد آموزش و پرورش انجام شده اما تشکیل اداره مددکاری اجتماعی اعمال نشده است.
موسوی چلک تاکید میکند: در راه آهن، کمیته امداد، بنیاد شهید، شرکتهای هواپیمایی و مکانهای مختلف مددکار اجتماعی وجود دارد، برای ارتقای آموزشها به دانش آموزان تشکیل این اداره در سازمان آموزش و پرورش نیز بسیار کمک کننده است.
تأثیر مددکاران اجتماعی در کاهش آسیبها و پیشگیری از جرم
وی درباره تأثیر مددکاران اجتماعی در کاهش آسیبها و پیشگیری از جرم در اجتماع، میافزاید: یکی از وظایف مددکاران اجتماعی فعالیت در حوزه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی و جرم است، در قوه قضائیه معاونت اجتماعی و نهاد فرهنگی این کار انجام میشود، در بسیاری از سازمانها یکی از مهمترین وظایف و نقشها را مددکاران اجتماعی در حوزه پیشگیری بر عهده دارند، در بازنگری تعریف جدید جهانی یکی از مهمترین وظایف مددکار اجتماعی هدف نهایی مداخلات مددکاری اجتماعی و ایجاد بستر لازم برای به زیستن اجتماعی (ارتقای کیفیت زندگی مردم و توسعه شاخصهای سلامت اجتماعی) است.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران، تاکید میکند: مددکاران اجتماعی به توسعه سلامت جامعه کمک زیادی میکنند و سفیران سلامت هستند، نباید فراز و فرودهای اداری آنها را مأیوس کند، ۱۹ اسفندماه روز جهانی مددکاری اجتماعی است، تجربه زیستی در این سالها و مراودات نشان میدهد در ایران مددکار اجتماعی فاصله معناداری با بسیاری از کشورها ندارد، در این تاریخ امسال سومین کنگره بینالمللی مددکاری اجتماعی با حضور ۲۱ کشور را خواهیم داشت، این اتفاق اعتماد به جامعه مددکاری اجتماعی ایران است و ناامید نیستیم از تلاشهایی که انجام دادیم و با خودباوری میتوان به موفقیتهای بیشتری در این حوزه دست پیدا کرد.
موسوی چلک، اظهار میکند: «لیندا بریسمن» در یادداشتی برای یکی از کتابهای بنده نوشته است: «همیشه فکر میکنیم کشورهای بزرگ میتوانند رهبری جامعه مددکاری را بر عهده داشته باشند اما ایران نشان داد این نگاه اشتباهی است و ایران توانایی رهبری مددکاری اجتماعی جهان را دارد» در حال حاضر اعتماد خوبی نسبت به ایران در حوزه مددکاری اجتماعی وجود دارد.
وی تصریح میکند: دبیر کل فدراسیون جهانی درباره ایده اورژانس اجتماعی که مؤسس آن بنده هستم، نوشته بود اگر ما جایزه نوبل مددکاری اجتماعی داشتیم این ایده شایسته دریافت جایزه نوبل مددکاری اجتماعی است، همچنین رئیس انجمن دانشگاههای مددکاری اجتماعی که هر دو به ایران آمده بودند اشاره کردند اورژانس اجتماعی قابل صدور به جامعه جهانی است، یا رئیس انجمن روسیه گفته بود سالیان متوالی است که خلاقیتی در حوزه مددکاری اجتماعی نداشتیم و اورژانس اجتماعی این خلاء را پر کرد و ایران تنها کشوری است که در کلانتریهای آن مددکاری اجتماعی مستقر است و باور دارم در این زمینه بهتر از این نیز میتوان به فعالیتها ادامه داد.
توانمندسازی هدف اصلی مددکاری
مجتبی ناجی معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان در گفت وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص اینکه مددکاری اجتماعی جزو حرفههای یاورانه تلقی میشود، اظهار میکند: گروه هدف خانواده یا فرد یا گروههایی هستند که نیاز به حمایتهای روانی و اجتماعی به خصوص در زمینه شغل، درآمد، معیشت و مسکن دارند و مددکار اجتماعی به عنوان یک متخصص وضعیت فرد، خانواده، امکانات، نقاط قوت و ضعف را بررسی میکند و بر مبنای نیازهایی که فرد یا خانواده دارد همه موارد را فهرست و نیازها را اولویت بندی میکند.
وی درباره تدوین استراتژیها و راهکارهای مددکار برای حل مسائل مددجو، اضافه میکند: یک مددکار اجتماعی نیازهای بهداشتی، تغذیهای، سلامت، تحصیل، شغل و مسکن را لیست بندی میکند و بر مبنای نیازها، طرحی را تدوین میکند که در آن طرح چگونگی دسترسی و رسیدن به این هدف را درج میکند.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان، تصریح میکند: مشارکت مددجو در این پروتکل برای توانمندسازی او لحاظ میشود و هدف مددکار این است که فرد بازتوان یا توانمند شود یا بر مبنای شناسایی، کشف تواناییها و استعدادها سعی میکند مددجو را مستقل بار بیاورد.
ناجی تاکید میکند: هدف نهایی مددکاری این است که فرد به زندگی مستقل به عنوان یک شهروند مسئولیت پذیر بازگردد و توانمندسازی هدف اصلی مددکاری است، برای رسیدن به این درجه توانمندسازی نیاز است حمایتهای معیشتی به خصوص مسائل مربوط به سلامت جسمانی و درمانی مورد پیگیری قرار بگیرد.
وی اظهار میکند: به تازگی در سازمان بهزیستی ۹۴ مرکز مثبت زندگی در استان ایجاد شده است و در هر مرکز حداقل سه نفر مددکار اجتماعی مشغول به فعالیت و سرویسدهی برای حدود ۴۴ هزار نفر از مددجویان در سراسر استان هستند و آنها را تحت پوشش خدمات مستمر سازمان بهزیستی استان قرار میدهند که به شکل ماهیانه خدمات حمایتی و معیشتی را دریافت میکنند.
پیشگیری از بروز آسیبهای اجتماعی یک کار تیمی است
وی میافزاید: برای پیشگیری از بروز آسیبهای اجتماعی یک کار تیمی نیاز است که مددکار جزو یکی از اعضای مهم این تیم مداخلهای است که در کنار روانشناس، مشاور، حقوقدان، وکیل حقوقی، نیروی انتظامی و کادر درمانی نقش هماهنگ کنندهای را بر عهده دارد.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان، میگوید: مددکار اجتماعی در پیشگیری از بروز جرم و آسیبهای اجتماعی نقش کلیدی و سهم اصلی دارد به دلیل اینکه اگر قرار باشد از سیستم قضائی، بیمارستان، بهداشت و درمان، انتظامی خدماتی دریافت شود، باید مددکار به عنوان یک واسطه و تسهیلگر این کار (بین مددکار و مددجو) را انجام دهد.
ناجی در خصوص اقدامات مددکاران در کرونا برای کمک به تأمین سلامت شهروندان، اظهار میکند: در کنار ارائه بستههای معیشتی و بهداشتی به مددجویان تحت پوشش سازمان بستههای بهداشتی در کرونا به وسیله مددکاران ارائه شده است و در حال حاضر هم این فعالیتها همچنان ادامه دارد.
وی اضافه میکند: برای پیشگیری از بروز و شیوع بیماری کرونا بیشتر خدمات غیرحضوری، تلفنی و پیگیری با حداقل بازدیدهای حضوری بوده است. برای مددجویانی که برخوردار از ابزار و تکنولوژی روز نیستند تلاش بر این بوده تا خدمات لازم برای آنها انجام شود و درخواستهای مددجویان در سامانهها ثبت شده است.
وی تصریح میکند: مددکاری یک فن، علم و هنر است و علاوه بر تحصیلات، داشتن تجربه لازم باعث کارآیی بهتر مددکار اجتماعی میشود، یکی از تجربههای لازم برای مددکار اجتماعی شناسایی نهادها و ارگانهای ارائه خدمت به مددجو است، مددکاری که همه این نهادها را میشناسد، داشتن تجربه مکمل کار بهتر و خدمات او در این حرفه خواهد بود.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان، تاکید میکند: ویژگیهای شخصیتی مانند خلق و خوی مثبت، صبر، گذشت و داشتن حوصله و بردباری زیاد برای حرفه مددکاری اجتماعی لازم است، کسی که میخواهد حامی یک مددجو و بیمار اعصاب و روان و آسیب دیده اجتماعی باشد باید از نظر شخصیتی ورزیدگی لازم را به دست آورده باشد که در کنار تجربه و علم بتواند سرویس دهی بهتری را ارائه دهد.
نظر شما