به گزارش خبرنگار ایمنا، بر اساس آمار موجود در ایران فقط ۱۰ درصد از صنایع را صنایع بزرگ و حدود ۹۰ درصد از آن را صنایع کوچک و متوسط شامل می‌شوند. صنایعی که نقش مهمی در اقتصادهای دنیا و سهم بالایی در اشتغال داشته و حدود ۱۴ درصد از آن‌ها در اصفهان استقرار یافته‌اند.
صنایعی نظیر لوازم‌خانگی، غذایی و آشامیدنی، پوشاک و نساجی، دخانیات، مبلمان و دکوراسیون داخلی، لوازم‌التحریر، بهداشتی و آرایشی، الکتریکی و… که می‌توانند علاوه بر تأمین نیازهای داخلی با گرفتن شرکای تجاری قدرتمند و صاحب‌نام هم برندینگ خود را توسعه دهند و هم اینکه با تولید مشترک با برندهای دیگر در بازارهای جهانی وارد رقابت شوند.
لازم ذکر است این نوع صنایع به دلیل نقش بسیار مهمی که در افزایش تولید، اشتغال و درنتیجه رشد اقتصادی دارند، همواره مورد تأیید سران کشورها به ویژه سران ایران بوده زیرا می‌توانند راهی برای اشتغال جوانان و استفاده از ظرفیت‌های آن‌ها به خصوص در سطح بومی باشند. ضمن آنکه نه‌تنها قادر به تأمین نیاز داخل هستند بلکه می‌توانند از طریق صادرات، ارزآوری قابل توجهی برای کشور داشته باشند.
حال باوجود تمام مزایایی که صنایع کوچک برای اقتصاد کشور دارند، قطعاً در این روزگار تحریم‌ها و جنگ اقتصادی حمایت از آن‌ها می‌تواند شرایط امن‌تری را برای استمرار تولیدات بیشتر و باکیفیت‌تر فراهم کند.
سهم صنایع کوچک در اشتغالزایی
اصفهان، صنعتی‌ترین استان کشور است و صنایع کوچک یکی از پایه‌های مهم اشتغالزایی در بخش صنعت استان محسوب می‌شوند. به گفته مسئولان شهرک‌ها و نواحی صنعتی اصفهان، این استان در چهار دهه گذشته با انعقاد بیش از ۹ هزار و ۲۰۰ قرارداد، پنج هزار و ۸۰۰ واحد صنعتی و اشتغالزایی بیش از ۱۳۰ هزار نفر، مهم‌ترین میزبان صنایع کوچک و متوسط بوده است. همچنین به دلیل وضعیت چند سال اخیر رودخانه زاینده‌رود و کاهش شدید فعالیت‌های کشاورزی در اصفهان، توسعه صنایع کوچک می‌تواند سهم بزرگی در رهایی شاغلان بیکار شده بخش کشاورزی داشته باشد.
محمدجواد بگی، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان، درباره فعالیت این صنایع به خبرنگار ایمنا می‌گوید: صنایع کوچک بر اساس تعریف اشتغال، به صنایعی گفته می‌شود که از یک تا ۵۰ نفر نیروی فعال دارند و از ۵۰ تا ۱۵۰ نفر هم با عنوان صنایع متوسط اطلاق می‌شود و بر اساس این تعریف حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد از صنایع کشور را کوچک و متوسط تشکیل داده‌اند.
وی با بیان این که تا به حال نزدیک به ۱۴۰ هزار اشتغال پایدار توسط صنایع کوچک در اصفهان ایجاد شده است گفت: حمایت از تولید و صنایع کوچک و متوسط در جهت توسعه اشتغال، به‌ویژه حل مشکل اشتغال جوانان موضوعی بسیار ضروری است.
بگی در رابطه با نقش صنایع کوچک در اشتغالزایی مناطق کم برخوردار می‌افزاید: ازآنجا که خشکسالی‌های اخیر و کمبود آب یکی از موانع توسعه بخش‌های اقتصادی به‌ویژه بخش کشاورزی است می‌توان با توسعه صنایع کوچک در مناطق مختلف جایگزینی برای افرادی که قادر به ادامه کشاورزی نیستند، ایجاد کرد. به عبارتی با حمایت از توسعه اینگونه صنایع، شرایط مناسبی برای اشتغالزایی و کمک به بهبود سطح معیشتی در مناطق محروم و روستایی فراهم می‌شود.
به گفته بگی با توجه به سیاست‌های فعلی کشور مبنی بر جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر و توسعه مناطق کمتر توسعه‌یافته روستاها، تأمین زیرساخت‌ها در این مناطق و همچنین فعال شدن واحدهای صنعتی و تولیدی، عامل ایجاد اشتغال در مناطق روستایی خواهد بود.
وی معتقد است برای اجرایی کردن توسعه صنایع کوچک در مناطق محروم لازم است مشوق‌ها و تسهیلات مناسب و ارزان‌قیمتی در اختیار صاحبان این صنایع قرار گیرد که البته شرکت شهرک‌ها در این راستا اقداماتی انجام داده است.
چالش‌های صنایع کوچک
باوجود تمام مزایا، منافع و تأثیرات مطلوب توسعه صنایع کوچک بر اقتصاد کشور اما موانع و محدودیت‌هایی بر سر راه پیشرفت این صنایع وجود دارد. برای مثال فشارهای نهادهایی همچون سازمان مالیاتی، بانک‌ها و تأمین اجتماعی موجب دلسردی، رکود و ورشکستگی آن‌ها می‌شود.
در این زمینه نیز مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان می‌گوید: آنگونه که بانک‌ها با صنایع بزرگ همکاری و تعامل دارند، با صنایع کوچک همکاری لازم را از خود نشان نمی‌دهند.
بگی می‌افزاید: مشکلات دیگر هم مربوط به مالیات بر ارزش‌افزوده موانع بیمه‌ای و مشکلات کارگری است که همگی موانعی در مقابل صنایع کوچک هستند. از طرفی برخی قوانین و مصوبه‌ها مانعی برای این صنایع محسوب می‌شوند.
وی خاطرنشان می‌کند: اگر به این صنایع با نگاهی ویژه توجه شود و حمایت‌های لازم از آن‌ها انجام پذیرد یکی از شاخصه‌های مهم رشد و رونق تولید داخل و افزایش یافتن صادرات به شمار می‌آیند.
همچنین احمد صادقی، کارشناس اقتصادی، در گفتگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: صنایع کوچک نسبت به صنایع متوسط و بزرگ نیازمند نیروی انسانی کمتری هستند و اگر زیرساخت‌ها و شرایط مناسبی برای آن‌ها فراهم شود، رونق‌بخش تولید، اشتغال‌زا و کارآفرین هستند.
وی اضافه می‌کند: اگر به جایگاه این صنایع در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه هم نگاهی شود در می‌یابیم که این صنایع نقشی بسزایی در کاهش بیکاری و رشد اقتصادی ایفا می‌کنند.
صادقی اظهار می‌گوید: اما فعالیت همین صنایع پر اهمیت در ایران نیز با مشکلاتی روبرو است که اغلب باعث بی‌انگیزگی فعالان می‌شود. درواقع این معضلات، مانعی برای رشد و پویایی این دسته از صنایع محسوب می‌شود.
این کارشناس در رابطه با این معضلات توضیح می‌دهد: در وهله نخست، کمبود نقدینگی و تأمین مالی، از چالش‌های بسیار مهم این صنایع به شمار می‌رود. پس از آن فناوری‌های و تجهیزات قدیمی و سطح پایین در مقایسه با فناوری روز دنیا، موانع دسترسی به مواد اولیه، مشکلات مدیریتی، نبود نیروی انسانی متخصص، فقدان وام‌ها و تسهیلات لازم و در آخر هم کمبود مشتری داخلی و خارجی از بزرگ‌ترین چالش‌های این روزهای صنایع کوچک محسوب می‌شود. علاوه بر این تحریم‌ها و گرانی دلار، خود ایجاد کننده چنین موانعی هستند و مزید برعلت مشکلات معمول شده‌اند.
صادقی تصریح می‌کند: این مشکلات در کشورهای درحال‌توسعه یا توسعه‌یافته، با سیاست‌های خاص نظام پولی و بانکی و همچنین مدیریت صحیح در مشوق‌های تولیدی رفع می‌شود زیرا در این کشورها ارزش صنایع کوچک به‌عنوان عامل کسب‌وکار، اشتغالزایی، کارآفرینی و رونق‌بخش تولید شناخته‌شده است، در نتیجه از سوی سازمان‌های مربوطه تسهیلات و مشوق‌هایی شامل کمک‌های مالی و اعتباری، حمایت‌های مالیاتی، وام‌های کم‌بهره، کمک در بازاریابی، بهبود زیرساخت‌ها و مواردی از این قبیل به آن‌ها می‌شود تا فعالیتشان متوقف نشود.
در اندیشه تدابیری کارآمد باشیم
با در نظر گرفتن تجربه کشورهای موفق در عرصه سازمان‌دهی صنایع کوچک به نظر می‌رسد ما نیز نیازمند اتخاذ راهکارهای مناسب و کارآمد برای ساماندهی صنایع کشور خود هستیم. تدابیری که به گفته کارشناسان این حوزه می‌توان با تدوین برنامه‌های اصولی مانند انتقال فناوری از شرکت‌های مادر تخصصی به این شرکت‌ها، ارتقای منابع انسانی از طریق آموزش‌های تخصصی، پیاده‌سازی سیستم‌های به‌روز مدیریتی و صنعتی، بازنگری در سیاست‌های مالیاتی، کاهش محدودیت‌های بازرگانی و قوانین دست و پاگیر، سهم خود را در بازارهای جهانی افزایش دهیم.
چه‌بسا توسعه صنایع کوچک و فنّاوری‌های متوسط، می‌تواند در قالب سیاست و تدابیری مناسب برای کشور ما مطرح باشد که این خود باعث رفع فقر، افزایش درآمد، ایجاد فرصت‌های شغلی برای نیروی انسانی، انباشت سرمایه از طریق افزایش بازدهی و بهبود بهره‌وری در تمامی بخش‌های صنایع می‌شود، به فرآیند توسعه در تمامی ابعاد اقتصادی کمک کرده و درنهایت سرعتی بیشتر به رشد اقتصادی کشور می‌بخشد.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما