به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان شهرضا، شاید چهارم دسامبر ۱۶۱۹ میلادی که ویلیام هاروی جریان خون را کشف کرد، فکر نمی‌کرد این کار منشأ چه تحول بزرگی در علم پزشکی و زندگی بشر باشد. راه درازی که بشر بعد از آن از سال ۱۶۵۶ میلادی و با نخستین تزریق خون با کمک پر مرغ پیمود و منجر به نخستین انتقال خون از حیوان (گوسفند) به انسان در سال ۱۶۶۷ شد.
آزمون و خطای زیست شناسان ادامه داشت تا اینکه در ۱۹۰۰ میلادی گروه‌های خونی A ،B ،O شناخته شد و دو سال بعد در ۱۹۰۲ میلادی چهارمین گروه خونی به نام AB کشف شد، اما نخستین سرویس انتقال خون در صلیب سرخ در سال ۱۹۲۶ ایجاد شد.
استفاده از فراورده‌های خونی در ایران نیز دیرینه‌ای به قدمت بیش از ۷۰ سال دارد، انتقال خون در ایران به صورت پراکنده قبل از سال ۱۳۲۰ در بعضی از بیمارستان‌ها از جمله ارتش، شرکت نفت و مراکز خصوصی انجام می‌شد و عمدتا اهدا کنندگان آن‌ها نیز افراد حرفه‌ای بودند که در قبال اخذ وجه نقد، اقدام به این کار می‌کردند.
نخستین مرکز مستقل انتقال خون به صورت رسمی در سال ۱۳۴۱ در تهران آغاز به کار کرد و نهایتا سازمان انتقال خون ایران با هدف ساماندهی استفاده خون و فراورده‌های آن در نهم مردادماه سال ۱۳۵۳ تاسیس شد.
برای آشنایی بیشتر با اهمیت خون و فراورده‌های آن در نظام سلامت و همچنین تنها مرکز انتقال خون جنوب استان، با محمدرضا شعاعی، رییس سازمان انتقال خون شهرضا گفت و گو کرده ایم.
چرا باید خون اهدا کنیم؟
در ایران در هر ۱۰ ثانیه یک واحد خون نیاز است، امروزه با وجود پیشرفت های وسیع علم پزشکی هنوز جایگزینی برای خون و فرآورده‌های آن ساخته نشده است و انسان، تنها منبع تامین این مایع حیات بخش است؛ بنابراین جذب اهدا کنندگان خون سالم از اهداف اصلی سازمان انتقال خون است.
هدف نهایی سازمان انتقال خون نیز تأمین و تضمین سلامتی اهدا کنندگان و دریافت کنندگان خون است، بنابراین پزشک، قبل از اهدا خون همه داوطلبان را معاینه می کند.
یک داوطلب اهدای خون چه مراحلی را باید طی کند؟
ثبت نام، معاینه پزشکی، اهدای خون و استراحت و پذیرایی، چهار مرحله‌ای است که یک اهدا کننده خون سپری می‌کند. سن اهدا کنندگان باید بین ۱۸ تا ۶۰ سال با وزن بالای ۵۰ کیلوگرم و همچنین لازم است که در سلامت کامل باشد.
نباید داروی خاصی را مصرف کنند، از نظر تخصصی هم میزان هموگلوبین باید در آقایان بالای g/dl ۱۳ و در خانم ها بالای g/dl ۱۲ باشد.
البته پزشک قبل از اهدای خون سؤالاتی درباره سوابق پزشکی و بیماری‌ها و مصرف دارو در گذشته یا در حال حاضر، تماس‌های جنسی، خالکوبی، حجامت، استفاده از مواد مخدر، سابقه مسافرت‌ها و ... از فرد داوطلب اهدای خون خواهد پرسید که نتایج آن به صورت کاملا محرمانه حفظ می‌شود.
متقاضیان اهدای خون معاینه فیزیکی مختصری شامل گرفتن درجه حرارت، نبض، فشار خون و وزن را طی می‌کنند و یک قطره خون از نوک انگشت آن‌ها گرفته می‌شود تا در صورت کم خونی، مشخص شود.
چرا از اهداکنندگان خون در مورد نحوه زندگی و مسائل شخصی سوالاتی پرسیده می شود؟
در مورد بعضی از بیماری‌ها نظیر هپاتیت B، C و ایدز، از زمانی که ویروس مولد بیماری وارد بدن می‌شود تا زمانی که بیماری توسط آزمایش خون قابل شناسایی شود، مدت زمانی طول می کشد که این مدت زمان را " دوره پنجره " می نامند. در این دوره زمانی افراد می‌توانند آلوده کننده باشند، اما اگر نتیجه آزمایش خونی آنان منفی باشد، هنوز بیمار نیستند، اما خون آن‌ها حاوی عامل بیماری زا است و چنانچه این خون به فردی تزریق شود، می‌تواند سبب انتقال بیماری به فرد دریافت کننده خون شود.
چه آزمایش‌هایی بر روی خون‌های اهدایی انجام می‌شود؟
منظور از خونگیری، گرفتن یک واحد خون، تقریباً معادل ۴۵۰ میلی لیتر از عروق بازو فرد اهدا کننده است که مدت آن حدودا ۱۰ دقیقه است. پس از آن پنج آزمایش تعیین گروه خونی، ویروس هپاتیت B، ویروس هپاتیت c، ویروس HIV (عامل ایدز) و RPR (سیفلیس) بر روی خون‌های جمع آوری شده، انجام می‌شود.
فواصل زمانی برای اهدای خون چه مدت است؟
آقایان هر سه ماه و خانم‌ها هر چهار ماه می‌توانند خون اهدا کنند.
آیا پس از اهدا، خون فرد اهدا کننده کم می‌شود؟
خیر، پلاسمای خون در مدت ۲۴ ساعت، گلبول‌های قرمز در مدت سه تا چهار هفته و آهن خون در مدت هشت هفته جایگزین می‌شود.
خون‌ها اهدایی تا چه مدت قابلیت نگهداری دارند؟
خون کامل تا ۳۵ روز و پلاسمای فریز شده بین دو تا پنج سال قابلیت نگهداری دارد.
درباره مرکز انتقال خون شهرضا و نقش آن در تأمین خون و فراورده‌های خونی توضیح دهید.
در بین شهرستان‌های استان اصفهان به جز مرکز استان، چهار شهرستان کاشان، شهرضا، خوانسار و نجف‌آباد مرکز تهیه و فرآوری دارند و نایین و گلپایگان نیز فقط از امکان دریافت خون برخوردار هستند.
در یک سال گذشته هفت هزار و ۸۷۹ نفر به مرکز انتقال خون شهرستان شهرضا مراجعه کرده‌اند که از پنج هزار و ۷۰۲ نفر خونگیری انجام شده است. ۱۹۲ نفر از اهدا کنندگان خون از بانوان، سه هزار و ۶۵۲ نفر نیز جزو اهداکنندگان مستمر خون بوده‌اند و ۶۶۳ نفر هم برای نخستین بار اقدام به اهدای خون کردند.
در این مدت ۱۴ هزار و ۳۷۲ فراورده خونی در شهرستان تهیه شده است، که از این میزان، چهار هزار و ۹۵۵ فراورده به بیمارستان‌های شهرضا، دهاقان و سمیرم و شش هزار و ۵۸۶ فراورده به مرکز استان و از آنجا به سایر شهرستان‌های استان منتقل شده است.
نظر شما