به گزارش ایمنا، ایران روی نواری از گسل ها قرار دارد و بارها تجربه زلزله با قدرت تخریب بزرگ را پشت سر گذاشته است. از زلزله بویین زهرا و منجیل که رد شدیم گمان می رفت اینبار ساخت سازها با تبعیت از الگوهای مقاوم سازی دنیا دنبال می‌شود تا اینکه زلزله بم روی داد و از شهری که ۱۰۰ هزار نفر جمعیت داشت ۷۰ هزار نفر کشته و زخمی شدند اما حالا که از بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ بیش از ۱۴ سال می گذرد خیال می کردیم تاب آوری شهرهای ایران افزایش یافته و آیین نامه مقاومت ساختمان اجرا شده است اما انگار به جای ساخت سازه فرسوده سازی کردیم.
نگاهی به تعداد کشته و زخمی شدگان سرپل ذهاب که شهری ۴۰ هزار نفری را تشکیل می دهد نشان می‌دهد بیشتر ریزش‌ها در ساختمانهای نوساز اما فاقد استاندارهای ملی ساختمان رخ داده است. ساختمانهایی که کارشناسان معتقدند مشابه آنها در کلان شهرها به وفور ساخته شده است و می‌تواند هنگام زلزله در شهری نظیر تهران با یک فاجعه تمام عیار انسانی همراه شود.
نبود نظارت، مصالح نامرغوب، عدم حضور مجریان ناظر ساختمان و عدم رعایت استاندارهای ساختمان‌سازی از مهمترین دلایل سقوط ساختمانهای نوساز فرسوده عنوان شده است.
با وجود اینکه در کشور ما برای ساخت و ساز آیین نامه مقاومت در مقابل زلزله و همچنین مباحث مربوط به مقررات ملی ساختمان برای استانداردسازی داریم که اگر در ساخت و ساز رعایت شود به گفته مهیار فرنیا، عضو هیأت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران نباید تخریبی صورت بگیرد.
مطابق مقررات ملی ساختمان ساخت و ساز باید توسط مهندسین ناظر که پروانه اشتغال خدمت از وزارت راه و شهرسازی دارند انجام شود و تمام مصالح مورد استفاده نیز باید مطابق استانداردهای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی باشد. ناظران ساختمان می‌توانند در هر مرحله بازدید از ساختمان‌سازی استانداردها را کنترل کنند و گزارش آن را از مجری ذی صلاح بخواهند که اگر این گزارش بر خلاف مقرارت ملی بود ناظران از شهرداری لغو پروانه ساخت را تقاضا می‌کنند.
به گفته عضو هیأت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، ساخت و سازهای بیشتر از یک متر مربع به بالا باید توسط مجریان ذی صلاح ساخته شود و اگر این موضوع در ساختمان‌سازی رعایت نشود نباید پروانه ساخت از طرف شهرداری صادر شود.
چگونه مجریان از نظارت بر ساخت وساز معاف شدند
فرنیا افزود:برای هر بخش ساخت و ساز مانند برق، معماری، سازه... باید مجری ذیصلاح مربوط که تخصص در آن زمینه دارد حضور داشته باشد اما از سال ۹۴ شهرداری‌ها با استناد به حکمی که دیوان عدالت اداری صادر کرده فقط حضور یک مجری ذیصلاح را ضروری می‌دانند و به این ترتیب کنترل بخش‌های مختلف ساختمان ممکن است توسط مجری باشد که تخصصش فقط در یک بخش است. شهرداری‌ها به بهانه این حکم مالک را از الزام استفاده از مجری ذی صلاح معاف کرده‌اند و به این ترتیب ساخت و سازها فاقد نظارت و کنترل است و بهانه این موضوع نیز افزایش هزینه‌های ساختمان‌سازی در صورت حضور مجری است.
به گفته این عضو سازمان نظام مهندسی، ۸ سال پیش در توافق با شهرداری ساختمانهای بالای ۳ هزار متر ملزم به استفاده از مجری شدند که با گذشت زمان و در سال ۹۴ این متراژ به ۲ هزار متر کاهش یافت اما در هر صورت چه ساختمانهای بالای ۲ هزار متر چه کمتر از ۲ هزار متر در حال حاضر از سوی شهرداری الزامی به استفاده از مجری ذی صلاح ندارد. حدود ۶۸ درصد ساخت و سازها در تهران متراژهای کمتر از ۱۵۰۰ متر هستند که در آنها فقط یک ناظر حضور دارد در حالی که در هر ساختمان در حال ساخت حضور ۴ ناظر معماری برق، سازه و مکانیک ضروری است.
مصالح نامرغوب آب بر آسیاب زلزله ریختند
استفاده از مصالح استاندارد اصلی‌ترین موضوع در ساختمانهای مقاوم است. فرنیا تأکید کرد اگر بهترین طراحان، ساختمانی را طراحی کنند اما مصالح غیراستاندارد یا با استاندارد پایین در آن استفاده شود عملکرد تمام نهادهای ناظر در ساخت و ساز بی‌فایده خواهد بود. اما این‌طور نیست که بگوییم تمام ساختمانهای ما بی‌کیفیت یا فاقد استانداردهای لازم هستند در همین زلزله اخیر برخی عکس ها بخوبی نشان می‌داد که دو ساختمان در کنار هم یکی تخریب شده و دیگری آسیب ندیده که این نمونه ای از مهندسی‌سازی و ساخت و ساز با حضور مجریان ذی صلاح است.
فرنیا افزود: اگر همکاری لازم توسط شهرداری‌ها صورت گیرد و ما مجری ذی صلاح را برای ساختمان‌سازی معرفی کنیم قطعاً در بحث کیفیت به آیده آل و استاندارد سازی می‌رسیم اما در ساختمان‌ها اگر کنترل‌های الزامی نباشد حتی در نوسازی بیشتر فرسوده‌سازی داریم یعنی با وجودی که ساختمانی نوساز است با کوچکترین حادثه ای تهدید می‌شود.
وی افزود: در ۶ ماهه اول امسال بازرسی از ۱۰۰۰ پروژه ساختمانی در شهر تهران نشان می‌دهد که ۴۵ درصد کارگاه‌های بازرسی شده به لحاظ رعایت مقررات ایمنی و حفاظت هنگام کار در وضعیت مخاطره آمیزی قرار دارند و احتمال حادثه در آنها بسیار بالا است. همچنین ۶۵ درصد از پروژه ها مجری ذی صلاح ندارند همچنین فقط ۴ درصد از ساختمانهای بالای ۳ هزار متر مربع مسئول ایمنی داشتند که در حالی که حضور مسئول ایمنی در این نوع ساختمان‌ها الزامی است.
به گفته عضو هیأت مدیره سازمان نظام مهندسی از ۱۰۰۰ ساختمان بررسی شده ۷۰۰ پرونده در خصوص رعایت مسائل استاندارد و ایمنی تشکیل شده و از این تعداد پرونده ۱۰۰ نامه توقیف عملیات برای شهرداری ارسال شد و در ۱۲۰ پرونده هم اعلام خطر کردیم. همچنین ۳۲ کارگاه رها شده پر خطر نیز در این بازرسی‌ها ثبت شد. اما فرنیا تأکید کرد اگر مباحث مربوط به مقررات ملی ساختمان یا آیین نامه زلزله در ساختمان‌سازی رعایت شود به هیچ وجه تخریب‌های گسترده در زلزله یا حوادث دیگر نخواهیم داشت.
بافت‌های فرسوده در معرض بیشترین آسیب
وجود بافت‌های فرسوده گسترده در کشور خطر بالقوه‌ای برای ساکنان این بافت‌ها در هنگام حوادث دارد. یکی از اقداماتی که دولت در بخش مسکن و ساخت و ساز در چند سال گذشته انجام داده است نوسازی بافت‌های فرسوده با استفاده از راهکارهای مختلف مانند تسهیلات با نرخ سود پایین، پرداخت تسهیلات ودیعه برای ساکنان این بافت‌ها و... است که امید به کاهش مخاطرات در این نوع پهنه‌ها را بیشتر کرده است.
در این خصوص علی بیت‌اللهی دبیر کارگروه ملی زلزله در مرکز تحقیقات وزارت راه، مسکن و شهرسازی می‌گوید پیش‌بینی می‌شود مناطقی از تهران با توجه به اینکه بافت فرسوده گسترده‌تری دارند پس از زلزله بیشترین تخریب و خسارات را داشته باشند. به‌عنوان مثال اگر زلزله‌ای به بزرگی زلزله کرمانشاه در تهران رخ دهد، ۲۰۰ هزار ساختمان تخریب کامل و ریزش خواهند داشت و ریزش این تعداد ساختمان به طور قطع یک میلیون کشته و مصدوم خواهد داشت که این یک فاجعه است.
متأسفانه در تهران ساختمانهای جدید اما بی‌دوام فراوان هستند که این ساختمان‌ها در برابر زلزله‌هایی به بزرگی زلزله کرمانشاه یعنی هفت ریشتر مقاومت ندارند.
بیت‌اللهی با بیان اینکه در حال حاضر ۲۰۰ هزار پلاک و ساختمان فرسوده در تهران وجود دارد، اظهار داشت: از یک میلیون پلاک در تهران ۲۰۰ هزار تای آن در بافت فرسوده واقع شده‌اند که میزان تخریب‌ها در این مناطق بیشتر است.
منبع: شهر فردا
نظر شما