گزارش جدید آمانو؛ از شکست آمریکا تا تغییر جبهه بندی ها

خبرگزاری ایمنا- گروه سیاسی- اعظم ملایی. در روزهای گذشته «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی ، با اتخاذ رویکردی مثبت و حمایت گرایانه نسبت به کشورمان و تنها ساعاتی پس از ارائه هشتمین گزارش خود مبنی بر اجرای دقیق برجام توسط ایران، از کافی بودن بازرسی ها از ایران سخن گفته است. وی روز دوشنبه ۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریور) در جمع خبرنگاران در وین گفت که دسترسی های تکمیلی که بازرسان آژانس در ایران داشته اند، نسبت به سایر کشورهایی که برنامه های اتمی گسترده تری هم از ایران دارند٬ بیشتر بوده است. به گفته آقای آمانو اقدامات نظارتی که در آژانس در حال حاضر در ایران انجام می دهد٬ "قوی ترین نظام نظارتی است که در حال حاضر در وجود دارد".بر اساس موافقتنامه ای که ایران و آژانس همزمان با حصول توافق برجام میان ایران و شش قدرت جهانی در تابستان ۱۳۹۴ امضا کردند٬ دولت ایران پذیرفت که پروتکل الحاقی آژانس را پیش از تصویب در مجلس این کشور٬ به اجرا بگذارد. بر اساس این توافق بازرسان آژانس اجازه خواهند داشت که با اعلام قبلی به مراکزی که ظن فعالیت اتمی غیر اعلام شده در آن وجود دارد٬ دسترسی محدودی پیدا کنند. آژانس با این دسترسی از احتمال استفاده از مواد رادیواکتیو مطلع می شود یا در صورتی که چنین فعالیتی وجود نداشته باشد، تایید می کند که در آن مرکز٬ فعالیت اتمی انجام نمی شود که آژانس از آن بی اطلاع باشد. بر اساس پروتکل الحاقی٬ درخواست دسترسی کنترل شده می تواند شامل مراکز نظامی هم باشد؛ اما بازرسان آژانس تا کنون اجازه بازدید از این مراکز در ایران را پیدا نکرده اند.

آمانو در جمع ۳۵ کشور عضو شورای حکام آژانس درباره پروتکل الحاقی و دسترسی تکمیلی به مراکز مورد سوال آژانس٬ گفته است که سازمان تحت ریاست او" کاری را که درباره دیگر کشورهای عضو پروتکل الحاقی انجام می دهد درباره ایران هم انجام خواهد داد" .اظهارات آقای آمانو پس از دیدار چند هفته قبل نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل با او بیان می شد که تمام تلاشش را انجام داد تا آژانس را متقاعد به بازدید از مراکز نظامی ایران کند. از سوی دیگر، گزارش اخیر آمانو در حالی است که دولت دونالد ترامپ در حال بررسی مجدد توافق برجام است تا در صورت امکان پایبندی ایران به این توافق را تایید نکرده و رویکرد خود را نسبت به آن نهایی کند. البته علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اخیرا احتمال داده که در صورت خروج آمریکا از برجام٬ ایران همانند دیگر شرکای این توافق مثل اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی٬ به آن پایبند خواهد ماند. مقامات اروپایی نیز اعلام کرده اند که سیاست  اصلی این کشورها موافقت با برجام بوده و هم اکنون نیز، کشورهای امضاکننده غیر از امریکا منسجم هستند و در این زمینه با هم هماهنگ خواهند بود.

آنها همچنین سیاست دولت ترامپ را کشاندن ایران به ورطه نقض برجام می دانند  تا از این رفتار سوء​ استفاده کنند و به همین دلیل از ایران می خواهند کمی با تأمل بیشتر در قبال سیاستهای آمریکا تصمیم گیری کند.در همین رابطه دکتر محمد علی بصیری استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه اصفهان معتقد است: «گزارش اخیر یوکیا آمانو نشان می دهد که ایران از تعهداتش تخطی نکرده و بدون هیچ گونه تخلفی اجرای برجام را به پیش برده است. بنابراین این گزارش یک موفقیت دیپلماتیک برای ایران و دولتهای موافق برجام بوده به معنای شکست ترامپ و ضربه ای منفی به دولت آمریکاست. در چنین شرایطی حتی اگر دولت آمریکا بخواهد به صورت یکجانبه از برجام خارج شود،  سیاست ایران باید مقابله با آمریکا با کمک سایر کشورهای طرف برجام باشد. ایران باید بکوشد با رایزنی و جلب حمایت هر چه بیشتر سایر کشورهای عضو برجام، ایالات متحده را به خاطر خروج از برجام تحت فشار قرار دهد. در کنار آن، اعضای 5 گانه برجام به جز آمریکا نیز باید گامهای عملی تری بردارند تا نتایج اقدامات آمریکا خنثی شود».

بدین ترتیب، در شرایطی که اقدامات اعتماد ساز و پایبندی کشورمان به برجام، شکافی جدید در جبهه غربی ایجاد کرده است و برای نخستین بار اروپا و آژانس را در کنار ایران و مقابل آمریکا قرار داده، به نظر می رسد تحولاتی استراتژیک در عرصه مناسبات بین المللی در حال رقم خوردن است؛ تحولاتی که نیاز به استفاده و بهره برداری جدی و زیرکانه دستگاه دیپلماتیک ایران دارد.